رئيس جمهوري در جمع صميمي هنرمندان: تقسيم هنرمندان به ارزشي و غير ارزشي بي معناست هنر بدون آزادي معنا ندارد

حجت‌الاسلام والمسلمين دكتر حسن روحاني رئيس جمهوري ديشب در جمع هنرمندان و اعضاي تشكل‌هاي فرهنگي و هنري كه در محل تالار وحدت تهران برگزار شد، تأكيد كرد كه تقسيم‌بندي هنرمندان به ارزشي و غيرارزشي بي‌معناست. وي افزود: هنرمند جهان را بازآفريني مي‌كند و كار او در مسير ارزش‌هاي الهي است. هنرمند البته در مسير هنر بايد با مردم، ذوق مردم و خواست مردم خود را نزديك كند. آنچه در پي مي‌آيد، سخنان رئيس جمهوري در نشست صميمي با اهالي هنر است: براي من شبي به ياد ماندني است چون ميهمان اصحاب فرهنگ و هنر و فرهيختگان هستم. دعوت شما را و مهماني شما را پاس مي‌دارم. با اهل هنر از هنر گفتن بسيار سخت است معمولاً دولتمردان، سياستمداران و حتي فيلسوفان و روشنفكران چنان با هنرمندان سخن گفته‌اند كه گويي قصد تعيين تكليف براي آنان دارند آنان نگاه هنرمندان را چنان در قالب و فرم آن خلاصه ديده‌اند كه فكر كرده‌اند هنر دستور دادني و سفارش كردني است. دكتر روحاني در ادامه با اشاره به اينكه هنر قالب نيست، هنر قالب و معنا است و هنر خلاقيت است، اين نوع جلسات را براي هم‌انديشي و همفكري اهالي اقليم‌هاي متنوع فكري ضروري دانست تا از همديگر درك نزديك‌تر و متقابل داشته باشند. وي افزود: ذات هنر با مفهوم خير و نيكي يكي است. قبل از عصر جديد، هنر بسيار فراتر از هنرهاي زيبا تفسير مي‌شد. هنر گفتگو، هنر معاشرت، هنر ديپلماسي، هنر زندگي مسالمت‌آميز، هنر زندگي بدون كينه. هر كار بي‌عيبي هنر است. عيبش كه گفتي هنرش را هم بگو. و ما همه بايد تلاش كنيم هنرمندانه حرف بزنيم هنرمندانه عمل كنيم. هنرمندانه با هم تعامل داشته باشيم. هنر با ارزش پيوند ذاتي دارد. هنر يعني عروج فكر از سطح عادي به سطح متعالي همان كه در عرفان و فلسفه اسلامي به عالم اعلا تعبير مي‌شود. دكتر روحاني گفت: هر هنرمندي مي‌خواهد به معناي جهان و عمق جهان برسد. علاوه بر اينكه هنر به همه جان مي‌دهد، اين هنرمند است كه رودخانه را، كوه‌ها را، بلبل را، شمع را، پروانه را به سخن وا مي‌دارد. اگر بگوييم هنر، مرده را زنده مي‌كند، سخني به گزاف نگفته‌ايم. پس تقسيم هنرمندان به هنرمندان ارزشي و غير ارزشي بي‌معناست. رئيس جمهوري در ادامه افزود: هنر يعني ارزش و هنرمند ارزشمند است كه با كار خلاقانه به تعالي مي‌رسد كه خلقت، بزرگترين مظهر قدرت خداي لايزال است. هنرمند جهان را بازآفريني مي‌كند و كار او در مسير ارزش‌هاي الهي است. روحاني با اشاره به اين نكته كه هنرمند، در مسير هنر بايد با مردم، ذوق مردم، خواست مردم، خود را نزديك كند، تأكيد كرد: هنر، بدون آزادي معنا ندارد و خلاقيت تنها در سايه حريت امكان‌پذير است، اما اعمال محدود كننده‌اي نيز براي هنر وجود دارد. قبل از آنكه شما از سانسور و مميزي بگوييد، خود اجتماع، اولين قدم براي قرار دادن چارچوب براي هنر است. عادات، رسوم، اخلاق جامعه، فهم‌ها و درك‌ها همه اينها مرزبندي‌هايي را براي هنر مشخص مي‌كند. گفت: «هنر مردمي باشد و راستي» همه هنر همين است كه حكيم سخن فردوسي بزرگ گفته است. مردمي بودن و صداقت. اين همه هنر است. روحاني در ادامه گفت: من گاهي اوج هنر ايراني را در حافظ مي‌بينم. حافظ شيرازي، هنرمند ايراني مي‌تواند مقتدايش حافظ باشد. حافظ، حافظه تاريخي، ادبي و هنري ملت ايران است با سينه‌اي مالامال از آموزه‌هاي ديني و قرآني اما از جهل و خرافه و ريا بيزار. براي هنر و در واقع شاعري هنر ملي ايرانيان است. حافظ با همه نقد و انتقادي كه بر حكومت و جامعه داشت، در طول تاريخ، كتابش قدر ديده و بر صدر نشسته است و گاهي آنچنان تعالي يافته كه جايگاهش در كنار كتاب حق و قرآن مجيد قرار گرفته است. حافظ به قول بعضي‌ها رند روشنفكر زمان خود بود در عين ايمان و در عين انتقاد هرگز از ايمانش دست برنداشت و هرگز از انتقادش پشيمان نشد. روحاني افزود: هنرمند نه قرار است زينت المجالس باشد و نه اپوزيسيون. هنرمند نه قرار است نوك پيكان تحولات سياسي باشد و نه قرار است گوشه نشين خرابات و خانه. هنرمند قرار نيست هر چه دولت يا جامعه يا حتي روشنفكران مي‌گويند به تصوير بكشد كه او برداشت خود را دارد و قرار نيست با دولت يا جامعه در ستيز باشد. روحاني تأكيد كرد: هنر و آزادي رابطه مستقيم دارد. در فضاي غير آزاد، هنر واقعي خلق نخواهد شد. ما در بخش هنر نمي‌توانيم با دستور هنر را بيافرينيم. هرگونه فضاي امنيتي مي‌تواند جوانه هنر را بخشكاند. به تعبير اقبال، «هرگاه مغزي كوته نظر زمام امور را در دست گرفت، هنر مجال بروز نيافت»، پس ما بايد فضاي مناسب را براي هنر فراهم كنيم. دولت براي خود رسالت ترويج را برعهده مي‌گيرد و هنر فرمايشي را در دستور كار خود قرار نمي‌دهد. البته درباره بعضي از موضوعات ملي مثل فرهنگ ايران و اسلام دولت موظف است از آنها بيشتر حمايت كند يعني آنچه كه هويت اسلامي و ايراني ما را نگه مي‌دارد و تعالي مي‌بخشد اي كاش مي‌شد افتخارات هنري ما به نمايش در آيد. اي كاش مي‌شد روي داستان‌هاي شاهنامه فردوسي و مثنوي مولوي كه هر دو اينها آكنده از قصه‌هاي ديني و ايراني است به صورت آثار نمايشي، تلويزيوني و رمان‌هاي خواندني سرمايه‌گذاري كرد. دولت خود را موظف مي‌داند در اينگونه امور، هم حمايت كند، هم تشويق. روحاني در ادامه افزود: قبل از انقلاب بخش بزرگي از جامعه ما از هنر فاصله داشت. امام به عنوان احياگر قرن كه آزادي را براي اين سرزمين به ارمغان آورد يكي از خدماتش اين بود كه بين مردم متدين و هنرآشتي برقرار كرد در دوران او بود كه به عنوان يك مرجع عاليقدر حليت هنر موسيقي با پرداختن به سرود‌هاي انقلابي و ميهني فراهم شد بسياري از آثار ادبي و هنري اجازه نشر يافتند. در تاريخ روحانيت شيعه، تنها فقيهي بود كه از يك فيلم و فيلمساز روشنفكر به نيكي ياد كرد. رئيس جمهوري با اشاره به اينكه انقلاب راه را براي توسعه هنر در همه لايه‌هاي اجتماعي هموار كرد، افزود: انقلاب موسيقي سنتي، يا به بياني بهتر موسيقي ملي ايران را احيا كرد. قبل از انقلاب موج موسيقي‌هاي غربي و پاپ به گونه‌اي بود كه موسيقي سنتي را ويران كرد اما انقلاب شرايطي را فراهم كرد كه هنرمندان بزرگي كه قبل از انقلاب هم بودند در فضاي امن بعد از انقلاب رشد كردند و باليدند و تيراژ موسيقي سنتي ما بالا رفت و رونق گرفت. در حوزه سينما و هنر نمايشي هم انقلاب بركات زيادي داشت. همه منتقدان مي‌گويند دهه 70 دهه اوج سينماي ايران بود و آثار بزرگ و متفكرانه و هنرمندانه به جامعه ما عرضه شد تا جايي كه ايران امروز يكي از مدعيان جوايز جهاني مانند اسكار است و جالب‌تر اينكه در فضاي بعد از انقلاب زنان هنرمند بسياري در بخش‌هاي مختلف هنر از جمله در سينما رشد كردند تا جايي كه نه فقط بازيگري را برعهده گرفتند، كارگرداني و نويسندگي را هم به عهده داشتند در حالي كه قبل از انقلاب خانواده‌هاي مذهبي اجازه نمي‌دادند اعضاي خانواده آنها در اين زمينه ورود كنند و اين، يكي ديگر از خدمات انقلاب بود. دكتر روحاني تأكيد كرد، اين دولت قصد ندارد مميزي را در فرهنگ و هنر به صورت راه و مسيري كه مانع كار هنرمندان باشد ادامه دهد. مميزي بايد در چارچوب قانون و هدفمند باشد. اگر قانون ما ابهام دارد، بايد قانون شفافي را در اختيار همگان قرار دهيم. كار وزارت ارشاد بايد تقريباً كاري اداري باشد، اگر مي‌خواهيم كار مميزي را انجام دهيم، بايد گروهي از فرهيختگان، انديشمندان، هنرمندان و عالمان در كنار هم بنشينند و آنها بر هنر نظارت كنند. رئيس جمهوري گفت: هنرمند مي‌تواند بر هنر نظارت كند، كارمند دولتي نمي‌تواند ناظر خوبي براي هنر باشد. چرا نظارت بر سينما و كتاب و موسيقي را به اهلش واگذار نكنيم چه اشكالي دارد كه انجمن‌هاي صنفي بخشي از بار مسئوليت ارشاد را بر دوش بگيرند. به هم اعتماد كنيم، دوران دوران اعتماد است. وظيفه دولت مداخله در هنر نيست، دولت در زمينه امنيت ملي و سياست خارجي مي‌تواند دخالت كند، البته سياست‌هاي كلي سياست خارجي توسط رهبر معظم انقلاب تعيين مي‌شود. در حوزه‌هاي اقتصاد و فرهنگ بايد تصدي‌گري دولت به حداقل برسد. ما در شرايطي نيستيم كه دولت بتواند آثار هنري خلق كند و هيچ دولتي نتوانسته است آثار هنر فاخري را به وجود بياورد. دكتر روحاني در ادامه با انتقاد از كساني كه برخي، هنرمندان را به غرب‌زدگي متهم مي‌كنند گفت: آن‌ها استدلالشان اين است كه بدنه هنر را فساد فرا گرفته و بايد اين بنا را ويران كرد و از نو ساخت. اين تفكر غلطي بود كه در ذهن بعضي‌ها وجود داشت. هنر، خطر نيست و هنرمند امنيت كشور را به خطر نمي‌اندازد. در هر جامعه‌اي ممكن است خطاهايي وجود داشته باشد ولي نمي‌توان بر اين است يك مجموعه فرهيخته و بزرگ را در كشور زير سؤال برد. اين، قضاوتي نابجا و ظالمانه است، اصحاب هنر مشكلات فراواني دارند، برخي از اين مشكلات امشب در اينجا بيان شد. رئيس جمهوري ادامه داد: دولت وظايف خود را در چارچوب قانون اساسي انجام خواهد داد و در حد توان و امكاناتش از هنر حمايت خواهد كرد. دولت به قول‌هايي كه به شما و مردم داده است عمل خواهد كرد. كارت زرد براي اين دولت نگراني نيست ما به امثال آقاي جنتي به عنوان مدافع حقوق هنرمندان و آزادي افتخار مي‌كنيم. در هر مسيري مشكلات وجود دارد. سوختن و هيچ نگفتن هنر است. رئيس جمهور ادامه داد: هر نظامي خطوط قرمزي دارد ولي خطوط بايد صريح شفاف و قانوني باشد تا از اعمال سليقه جلوگيري شود. در اين زمينه دولت تمام قدم‌هاي لازم را برمي‌دارد. اگر مقررات روشن داشته باشيم، مي‌توانيم امور را به صنف‌ها واگذار كنيم آن‌ها بهتر از كارمند دولت نظارت مي‌كنند و عاشق كشورشان هستند. ما بايد اقتصاد فرهنگ را پويا كنيم، دولت اين را جزو وظايف خود مي‌داند. روشن است كه در توليد بايد اول تقاضا را تحريك كرد، مردم ما بايد كالاهاي فرهنگي را ارج بنهند. دستوري شدن هنر، مانع خلاقيت هنرمند مي‌شود و اجازه نمي‌دهد كه هنر جذاب براي مخاطب رشد كند. دكتر روحاني در پايان با بيان اينكه دولت براي تحقق اهدافش به سوي هنرمندان دست نياز دراز مي‌كند تأكيد كرد: دولت تداوم اميد در ميان مردم را مي‌خواهد از شما مي‌خواهم آثار اميدبخش توليد كنيد. توليد آثار يأس‌آور كافي است. دولت در فكر ايجاد آشتي ملي است، دولت در پي وحدت ملي است. دولت مي‌خواهد كينه‌ها از سينه‌ها برداشته شود. شما هستيد كه مي‌توانيد زمينه را آماده كنيد. دولت مي‌خواهد بين حقوق و وظايف تعامل باشد. دولت با خشونت و افراط مخالف است مي‌خواهيم با همه توان افراطيون را به انزوا برانيم. برخي هنوز صداي ملت را در 24 خرداد نشنيده‌اند. اين افراد بهتر است پنبه‌ها را از گوش‌هايشان بيرون بياورند. پيش از سخنان رئيس جمهوري گروهي از نويسندگان و هنرمندان به بيان مشكلات و مسائل مربوط به حرفه خود پرداختند. codex01x