تبریز
یکی از شهرهای بزرگ ایران و مرکز استان آذربایجان شرقی میباشد. این شهر بزرگترین
شهر منطقهٔ شمال غرب کشور و قطب اداری، ارتباطی، بازرگانی، سیاسی، صنعتی، فرهنگی و
نظامی این منطقه میباشد. براساس آخرین سرشماری مرکز آمار ایران که در سال ۱۳۸۵
صورت گرفتهاست، شهر تبریز با جمعیتی بالغ بر ۱٬۳۷۸٬۹۳۵ نفر، چهارمین شهر پرجمعیت
ایران پس از شهرهای تهران، مشهد و اصفهان محسوب میگردد. این شهر بهدلیل جایدادن
بسیاری از کارخانجات مادر و بزرگ صنعتی در خود و نیز وجود بیش از ۶۰۰ شرکت قطعهساز
در آن، دومین شهر آلوده و نیز دومین شهر صنعتی کشور پس از تهران بهشمار میرود و
بهدلیل صنعتیبودن، یکی از مهمترین شهرهای مهاجرپذیر ایران محسوب میشود.
شهر
تبریز در غرب استان آذربایجان شرقی و در منتهیالیه مشرق و تقریباً جنوب شرق جلگهٔ
تبریز قرار گرفتهاست. این شهر از سمت شمال شرق به کوههای «گوزنی» و باباباغی، از
سمت شمال به کوههای «پکهچین» و عون بن علی، از سمت شرق به «گردنهٔ پایان» و از
سمت جنوب به دامنههای کوه سهند محدود شدهاست.آب و هوای تبریز در زمستانها
بسیار سرد و در تابستانها خشک و گرم است، اگرچه حرارت بهدلیل نزدیکی به کوه سهند
و وجود باغهای زیادی در اطراف شهر تعدیل میشود.
نام
تبریز در کتابها و اسناد تاریخی، تحت نامهای مختلفی نظیر «تَورِز»، «تَورِژ»، «تِبریز»
و «توری» بهثبت رسیدهاست. این شهر در طول تاریخ بارها ویران و تجدید بنا شدهاست.
بنای تبریز بهدوران اشکانی و ساسانی میرسد؛ ولی در آغاز دوران اسلامی ده کوچکی
بیش نبودهاست. این شهر در طی حکومت چهارصدسالهٔ خاندان «رَوّادی» و اسکان قبیلهٔ
عرب «اَزْد»، به شکوفایی رسید. اوج شکوفایی تبریز در زمان ایلخانان بود که در این
زمان، این شهر پایتخت قلمرویی پهناور از نیل تا آسیای مرکزی بودهاست. شهر تبریز
در سدههای گذشته شاهد حوادث متعددی از قبیل اشغال توسط بیگانگان و زمینلرزههای
مهلک بودهاست. این شهر پایتخت آققویونلوها و قراقویونلوها، اولین پایتخت حکومت
صفویه و آغازگر انقلاب مشروطه برعلیه استبداد محمدعلی شاه بودهاست.
شهر
تبریز بهسبب موقعیت مناسب خود، در گذشته از مراکز تجاری منطقه بودهاست هماکنون نیز یکی از مراکز مهم صنعتی در سطح
ایران محسوب میشود. این شهر در دو سدهٔ اخیر، مبدأ بسیاری از تحولات اجتماعی،
فرهنگی و صنعتی در کشور بودهاست و نقشی کلیدی در تحولاتی مانند انقلاب مشروطیت،
انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ و مدرنیزهکردن ایران داشتهاست. مردمان تبریز هماکنون
به زبان ترکی آذربایجانی تکلم مینمایند. هرچند اسناد و شواهد موجود نشان میدهد
که پیشتر زبانی ایرانی با ریشهٔ غیرترکی در این شهر تکلم میشدهاست.