جاذبه های طبيعی و تاريخی متعدد، شهرستان آذرشهر را به يکی از نقاط ديدنی استان آذربايجان شرقی تبديل کرده است. قدمت طولانی شهرستان آذرشهر که به پیش از حکومت اشکانيان و ساسانيان می رسد، باعث شده که تپه های باستانی زيادی در اطراف اين منطقه يافت شوند. مقبره پيرلر، مسجد روميان و مسجد قدمگاه -که ابتدا آتشکده بوده و قدمت آن به دوران پيش از تاريخ نسبت داده می شود- از مهم ترين مکان های ديدنی اين شهرستان به شمار می آیند. طبیعت زیبا نیز به یاری جاذبه های تاریخی این منطقه آمده و مجموعه ی دیدنی را با نام شهرستان آذرشهر به وجود آورده است. جلگه و سواحل درياچه اروميه، كوه های مرتفع سلسه كوهستان سهند باختری، باغ های سرسبز و خرم این ناحیه، درختان گردوی کهن سال، چشمه آب معدنی تاپ تاپان و غار قدمگاه - که ساختاری شبيه به يک مسجد دارد- برخی از چشم اندازهای طبيعی شهرستان آذر شهر را تشکيل می دهند

.  

چشمه چهارسو

 اين چشمه در محله ستوباد آذرشهر، در ميدان كوچكي كه محل تقاطع چهار كوي باريك است، قراردارد.

طاقي مثمن با هشت ستون چوبي بر روي چشمه سايه افكنده و ستونها سرستوني به شيوه صفوي دارند. ظاهراً طرح اين طاق و سنگ چين چشمه مانند چشمه هاي جلوي مساجد بزرگ استانبول تركيه است كه در سال هاي اخير از سوي اداره ميراث فرهنگي جهت بهسازي تخريب و مدتها است به صورت نيمه تمام رها شده است.

گورستان پيرحيران

اين گورستان به نام خواجه يوسف دهخوارقاني ملقب به پيرحيران يا باباحيران معروف شده است در وسط آن اطاق كوچكي وجود دارد كه قبر خواجه يوسف در آن قرار دارد اين مقبره در سال 1151 هجري قمري توسط حكم بيگ بن زكريا بيگ تعمير شد. تاريخ وفات پيرحيران ظاهراً محرم سال 670 هجري قمري بوده است. تنها آثار باقيمانده فعلاً قبر مذكور بوده و سنگ هاي حكاكي گورستان توسط افراد سودجو به محل هاي ديگر حمل و گورستان كلاً تخريب و به محل بازار هفتگي تبديل شده است.

مسجد چهارسو ستوباد

در نزديكي چشمه چهارسو واقع شده است داراي 18 ستون چوبي با سرستون هاي چوبي است كه تقليدي از سرستون هاي دوره صفويه است بناي نخستين مسجد فروريخته و چندبار تعمير و تجديد بنا يافته، سرانجام به صورت كنوني در آمده است.

مسجد روميان

مسجد روميان سقفي چوبي دارد و مدخل سر در آن فاقد طاق و كتيبه اي است فقط دو پايه سنگي خوشتراش مارپيچي به شيوه صفوي از بناي سابق آن بجا مانده كه آنها را در دو طرف در ورودي مسجد كار گذاشته اند در زير مسجد چشمه اي جريان دارد كه در سال هاي اخير مسجد تجديد بنا گرديده و به مدل امروزي ساخته شده است.

مسجد محراب

در محله محراب واقع شده و به همين جهت به مسجد محراب معروف گرديده است طاق مرمرين درب ورودي آن از شاهكارهاي هنر حجاري به شمار مي رود، در پيشاني آن كتيبه اي با خط ثلث درشت عبارت در قال (الله سبحانه و تعالي و تقدس) و در متن كتيبه با خط جلي آيه شريفه اي در (سلام عليكم طبتم فادخلوها خالدين) و در گوشه پايين رقم (كتبه عبدالله) و در زير حاشيه كتيبه با خط ثلث ريز و خفي عبارت (عمل اسناد ملك علي بن استاد حسن علي حجار چوپاني) به طور برجسته كنده شده است. متن كتيبه و حواشي آن و ساير قسمت هاي طاق مرمرين همه با ختايي و شاه عباس و اسليمي گلدار و ماري و اژدر دهني برجسته زينت يافته است، با اينكه سقف مسجد بارها فرو ريخته و تعمير شده، ولي طاق مرمرين درب ورودي از حوادث مكرر به سلامت جسته است.

آثار باداميار

باداميار يا قدمگاه، روستاي در 12 كيلومتري جنوب شرقي آذرشهر است گورستان تاريخي باداميار بر روي پشته اي قرار دارد و سنگ نبشته ها و حجاري ها و مجسمه هاي متنوعي در آن به چشم مي خورد، سنگ نبشته ها و الواح قبور به خط كوفي و ثلث نو است، خطوط كوفي اغلب شيوه اي نزديك به تعليق دارند و بهترين نمونه آنها نوشته هاي سنگ قبر خواجه علي و پيرچوپان است، اما سنگ نبشته هاي ثنث تقريباً همه يكنواخت و يك دست است و نشان مي دهند كه در روزگاري كنده شده اند كه مذهب جعفري در آذربايجان رسميت و عموميت يافته و محبت خاندان نبوت در دلها جا گرفته و نام ائمه اطهار سلام الله عليهم اجمعين، زينت بخش كتيبه هاي قبور بزرگان علم عرفان شده است.

آثار تورامين

روستاي متروك تورامين در چهل كيلومتري تبريز، بين شهرهاي ايلخچي و ممقان واقع شده است طاق سنگي سر در مسجد در كنار استخري در ساحل شمالي رودخانه تورامين افتاده است در قسمت بالاي اين طاق سنگي آيه شريفه (و ان المساجد لله فلاتدعو مع الله احداً) با خط ثلث درشت و در پايين آن عبارت (امر به عمارت هذا المسجد المبارك الخواجه ملك بن عبدالله سندي 920) و در دست چپ كتيبه در الفقر گيچي بيگ بن غياث الدين با همان خط و شيوه و كمي ظريفتر بطور برجسته كنده شده است، نوع سنگ كبود و محكم است، از سنگ چين پايه‌هاي مسجد نيز در چند نقطه نمونه اي به جاي مانده است و الان آثار فوق به صورت متروكه مي باشد.

اولياي قاضي جهان

روستاي قاضي جهان از توابع گوگان در چهار كيلومتري شمال غربي آذرشهر قرار گرفته است بقعه اي گنبدواري در جنب مدرسه فجر و رضوان فعلي قرار دارد. ديوارهاي بقعه سنگي و گنبد آن آجري است، كف بقعه هفت پله پايين تر از سطح تپه است و در داخل آن گوري وجود دارد كه روي آن با كاشي هاي سبز رنگ ساده شش ضلعي پوشانده شده است، نام صاحب آن معلوم نيست ولي مردم مي گويند اين اوليا به معني پير و عارف و پارسا است شب هاي جمعه مردم روستا در آن گرد آمده و شمع روشن مي كنند و شايع است كه هر شب جمعه از قبر اوليا نور سبز رنگي ساطع مي شود.

پير جابر ممقان

قبر پير جابر در ممقان واقع است اين قبر سنگ نبشته و كتيبه اي ندارد فقط سرلوح قبر بر رويه اي دروني ديوار غربي زاويه، و چهار قطعه سنگ كم عرض كه مجموعاً قسمتي از كتيبه ديوارهاي يك قبر قديمي را تشكيل مي دهند به كره بيروني ديوارهاي غربي و جنوبي زاويه نصب گرديده است دو قطعه از سنگ نبشته ها تاريخ 1135 هجري قمري دارد.

تپه باستاني شيرامين

تپه باستاني در روستاي شيرامين قرار دارد كه در هفده كيلومتري جنوب غربي آذرشهر واقع شده است چند قطعه سنگ نيمه صيقل شده كه تصور مي رود از وسايل دفاعي مردم قديم اين ناحيه بوده، در آنجا بدست آمده است.

تپه پير قطران

سه تپه ساحل جنوبي رودخانه آذرشهر پشت سر هم قرار گرفته اند كه به تپه هاي آتشكده يا تپه پير قطران معروفند سطح بالاي تپه از سنگ هاي آتش نشاني قيرگون درشت كه در طول سده ها در مسير رودخانه ها سائيده شده اند پوشيده شده است، در چند جاي تپه حفاري به عمل آمده و قطعات بزرگ خمره هاي سفالي بدست آمده است، ظاهراً اين تپه روزگاري معبد يا گورستاني بوده است و سنگها را مردم آن زمان در آنجا گرد آورده اند.

 تپه مصلي

 در انتهاي خيابان امام آذرشهر در ساحل شمالي رودخانه دهخوارقان واقع است كه مردم محل آن را (يوواداغي) يا (دوواداغي) و خواص (مصلي داغي) مي نامند. بالاي تپه پوشيده از الواح و سنگ نبشته هاي قبور است و درميان آن نه تنها كتيبه هاي تازخ، بلكه سنگ نبشته ها و قطعه سنگ هاي مفقود و منقش فراواني نيز به چشم مي خورد كه اغلب به سده هاي 7 و 8 هجري قمري است در وسط اين گورستان، مصلي يا نمازگاه بزرگي به طول و عرض متجاوز از يكصد متر تعبيه شده است كه سطح آن حدود يك متر از كف گورستان بلندتر است، محراب آن سنگ و آجر بنا گرديده است سنگها مربوط به قبور دوران هاي پيشين است فقط طاق سنگي منقوش وسط محراب سنگ قبر مرمرين به طول عمودي به ديوار نصب شده كه در روي آن چند بيت فارسي و دو آيه قرآن مجيد و چند عبارت عربي به خط ثلث دل انگيز بطور برجسته كنده شده و چند ترنج و اسليمي خوش طرح بر زيبايي آن افزوده است ظاهراً حجاري سنگ در سده‌هاي 8 و 9 هجري قمري صورت گرفته است.

قبرهاي تاريخي و بزرگ روستاي ينگجه

قبرهاي تاريخي و بزرگ روستاي ينگجه از توابع آذرشهر داراي قطعه سنگ هاي بزرگي است كه حجاري آنها اعجاب انگيز است، هنگام تبديل اين گورستان به دبستان، اغلب سنگهاي حجاري شده و كتيبه ها و مجسمه هاي سنگي آن را خرد كرده در پاي ديوار مدرسه بكار برده اند و فقط سه قطعه بزرگ با حجاري زيبا سالم مانده است كه در حال حاضر در پاي ديوار مدرسه افتاده است و دو سه نوشته هايي به خط كوفي تزئيني و ثلث دارند