اعتدال: آیت الله العظمی صافی گلپایگانی در پنجمین شماره از سلسله نوشتارهای خود در ماه رمضان، این ماه را آن‌سان که اسلام فرموده و  آنگونه که مسلمانان عمل می‌کنند مورد بررسی قرار داده و [در بخشی از آن] نوشته‌اند: بی‎تردید کسانی که می‎خواهند اسلام را در آینه اعمال و رفتار مسلمانان این عصر ببینند و آن جمال نورانی و خورشید جهان‌تاب را در چنین آئینه تیره و تاری زیارت کنند، سخت در اشتباه‌اند.
همین روزه ماه رمضان که از ارکان اسلام و نیز شعایر بزرگ و وسیله‎ای جهت تقرّب به خدا است، آیا با همان برنامه مقرّر انجام می‎شود؟ و آیا ماه رمضان ما همان ماه رمضان اسلام است؟
ماه رمضان اسلام: چنان‌چه از خطبه حضرت رسول‎اکرم ‎صلّی‎الله علیه وآله وسلّم ‎استفاده می‎شود، فرصتی برای افزودن به اعمال خیر و کارهای نیک، دستگیری از فقیران و بی‎نوایان، پیوند با خویشاوندان، یاری ضعیفان، تکمیل و تهذیب اخلاق، فرو خوردن خشم و غضب و کنترل قوای شهوانی است.
امّا برنامه ماه رمضان ما: پرخوری در افطار و سحر، تندخویی و بدزبانی با نزدیک و بیگانه، شب‌نشینی‎های زیان بخش است.
ماه رمضان اسلام: بهترین فرصت و گران‌بهاترین وقتی است که حتّی یک دقیقه و ثانیه‎اش نباید هدر برود و بیهوده مصرف شود؛ بلکه باید تمام دقایق و ساعات آن در انجام کارهای نیک و اعمال حسنه، تفکّر و تأمّل، توبه و اصلاح حال سپری شود.
ماه رمضان ما: بیشتر اوقاتش تلف می‎شود و اوقاتی به این عزیزی، آسان از دست می‎رود.
ماه رمضان اسلام: مسلمانان باید در آن به مناسبت نزول قرآن در سیره رسول اکرم ‎صلی الله علیه وآله وسلّم شخصیّتی که قرآن به او نازل شد به طور عمیق مطالعه نمایند و ارشادات و راهنمایی‎های آن رهبر عالی‎قدر آسمانی را ـ ‎که دافع هر ضرر و خسارت، و علاج کننده تمام مشکلات اجتماعی و حیاتی است‎ ـ سرمشق خود قرار دهند و به حکم: لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللهِ اُسوَهٌ حَسَنَهٌ لِّمَن کانَ یَرجُوا اللهَ وَالْیوْمَ الأَخرَ  [سوره احزاب، آیه ۲۱] به روش و سلوک آن رسول اعظم خدا ‎صلّی‎الله علیه وآله وسلّم ‎تأسّی نمایند.
ماه رمضان ما: اکثریّت مسلمانان از سیره رهبر عظیم خود بی‎اطّلاع بوده و در این موضوع که درس و بحث، تفکّر و مطالعه در آن بر هر مسلمانی لازم است، نه در ماه رمضان و نه در ماه‎های دیگر اهتمام شایان ندارند و به دانستن تاریخ حیات رسول خدا ‎صلّی‎الله علیه وآله وسلّم ‎که آموزنده‎ترین صفحات تاریخ است، اعتنایی لازم و کافی نمی‎کنند. تاریخ کدام شخصیّت‎ها، و رجال تاریخ، زعما و رهبران اصلاحات و انقلاب‎ها و پیامبران بزرگ، مانند تاریخ پیامبر بزرگ اسلام، آموزنده و سودمند است.
ماه رمضان اسلام: ماه نشاط، و اقبال و شتاب به سوی عبادت و تقرّب به خدا است.
ماه رمضان ما: بعضی آن را در کسالت و سستی و تن پروری و خواب و بی‎خبری به پایان می‎رسانند.
ماه رمضان اسلام: آغاز فصل جدید و مرحله نوین عمر و زندگی است که در آن باید قوای فکری و اخلاقی خود را از نو به رشد و نموّ وا داریم و با گذشته خود وداع کرده، و دل خود را جلا دهیم و زنگار معصیّت و گناه را از آن بزداییم.
ماه رمضان ما: تغییر مختصر در وقت خوردن غذا و امساک از مفطرات است که هر چند امتثال و اطاعت فرمان خدا و دلیل بیدار بودن وجدان دینی و شعور مذهبی است و نسبت به آن بدبخت‎ها و گمراهانی که روزه را افطار می‎کنند شرافت و فضیلت آن بسیار است؛ امّا با این وجود، روزه‎دار نباید فقط به امساک از مفطرات قناعت کند؛ بلکه باید سایر برنامه‎هایی را که برای روزه‌داران معیّن شده نیز انجام دهد تا از فواید بسیار و رَحَمات واسعه الهی در این ماه حدّاکثر استفاده را بنماید.
ماه رمضان اسلام: سبب تهذیب نفوس، تطهیر قلوب و تخلّق به اخلاق حمیده، اعتیاد به عادات حسنه، تمرین خلوص نیّت، احیای معالم و مبانی اسلامیّت و انسانیّت، انتشار محبّت و نوع‌پروری و صداقت است.
ماه رمضان ما: بسا شب‌نشینی‎ها و مجالسی که پس از افطار برپا می‎شود و با متحمّل شدن مصارف زیاد به پرخوری، غیبت، لهو و مزاح‎های باطل و گفت و شنودهای بی‎ثمر مشغول شده و با پرخوری‌هایی که می‎کنند از حکمت نبویّه «صُومُوا تَصِحُّوا» (۲) محروم می‎شوند، و چون از روح همکاری و همدردی اسلامی و ارتباط معنوی و اتّصال ناگسستنی قلبی و ایمانی، نشانه و علامتی نیست، آن دید و بازدیدها و معاشرت‎ها، سبب کینه و عداوت و دشمنی و سوء تفاهم می‎گردد.
 پی‌نوشت‌ها:  
[۱]. قطعاً برای شما در اقتدا به رسول خدا سرمشقی نیکوست؛ برای آن کس که به خدا و روز بازپسین امید دارد.
[2]. «روزه بگیرید تا سلامت باشید». بحار ‌الأنوار؛ ج ۹۶، ص ۲۵۵.