سلسله نشستهاي تخصصي قرآن و رسانه
هشتمين و نهمين نشست برگزار شد
در نشست تخصصي قرآن و رسانه مطرح شد: تصويرساز قرآني بايد هنرش را از هنر چند ساحتي غرب تفکيک کند
تصويرسازي با سوژه‌هاي قرآني، محور بحث هشتمين نشست قرآن و رسانه بود که با حضور پژوهشگران و صاحب‌نظران اين حوزه در غرفه معاونت امور مطبوعاتي و اطلاعرساني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي برگزار شد.
آقايان دکتر حبيب‌اله صادقي، دکتر مرتضي گودرزي و علي هاشمي شهرکي در اين نشست به بحث و تبادل‌نظر پرداختند. براساس اين گزارش، در ابتداي اين نشست آقاي علي هاشمي شهرکي، مديرعامل انجمن فرهنگي هنري تصويرگران ضمن بيان تاريخچه مختصري از تصويرگري اظهار داشتند: تصويرسازي هنري است که به واسطه آن مفهوم مورد نظرمان را به مخاطب ارايه مي‌کنيم. در عين حال تصويرسازي جنبه اطلاعرساني دارد و به عنوان توضيح‌دهنده و شرح دهنده، مفاهيم را به زبان ساده براي مخاطب بيان مي‌کند.
وي در ادامه افزود: تصويرسازي يک زبان است که قبل از زبان نگارشي و حتي کلام در بين جوامع بشري رواج داشته است. ديوارنگاره‌هاي باستاني گواه اين سخن است؛ تصويرسازي از همان ابتداي پيدايش، وظيفه‌اش بيان مفاهيم براي مخاطب بوده است. فتوحات جنگي، شکار، نيازهاي روزمره از جمله مواردي است که توسط تصاوير حک شده بر ديواره‌هاي سنگي داستان سرايي، و به شکل ساده‌تر به مخاطب منتقل شدهاند.
پس از هاشمي شهرکي، دکتر حبيب‌اله صادقي، عضو هيأت علمي دانشگاه هنر شاهد به ايراد سخن پرداختند. ايشان به سابقه خوب تصويرسازي ايراني اشاره کرده و اظهار داشتند: در دوره‌هاي مختلف تاريخي، ايرانيان همواره براي تصوير و تصويرسازي اهميت و جايگاه ويژه‌اي قائل بودند و با بررسي آثار و ابنيه تاريخي درمي‌يابيم که گذشتگان ما همانند ساير ملل به تصويرسازي به عنوان يک زبان و نشانه براي بيان مفاهيم نگاه مي‌کرده‌اند. در حوزه ادبيات نيز مي‌توانيم تأثيرات عميق تصويرسازي را دريابيم؛ به گونه‌اي که در برخي دوره‌هاي ادبي، تصويرسازي با شعر و ادبيات درهم تنيده شدهاند.
وي سپس به اهميت موضوع قرآن کريم اشاره کرده و تأکيد کردند: با توجه به اهميتي که قرآن در زندگي همه ما دارد و نقش ويژه‌اي که در جامعه پيدا کرده است، لازم است که در کارگروههاي ويژه‌اي به اين موضوع پرداخته شود و به درستي مورد بررسي قرار گيرد. تا به کشف رابطه ميان هنر تصويرسازي و قرآن منجر شود.
در ادامه هاشمي شهرکي به هفتمين سال تأسيس انجمن تصويرگران اشاره کرده و افزودند: انجمن تصويرگران با هدف ترويج و حمايت هنر تصويرگري و تصويرگران کشور ايجاد شده است. از دهه 40 به بعد که تصويرگري در کشورمان مطرح شد، بيشتر فعاليت اين حوزه در خدمت کودکان و نوجوانان بود و چندسالي است که اين هنر عمومي‌تر شده و تا حدي از چارچوب محض کودک و نوجوان خارج شده و فعاليتهايي در زمينه بزرگسالان هم صورت گرفته است.
علاوه بر آن تصويرسازي در مطبوعات هم کاربرد ابتدايي خود را از دست داده و پيشرفته‌تر شده است. به گونه‌اي که اوايل به خاطر محدوديتهاي موجود در چاپ عکس مطبوعات به تصويرسازي مي‌پرداختند اما امروزه اين هنر به خاطر تأثيرگذاري عميقش در انتقال مفاهيم در خدمت مطبوعات است.
وي سپس در زمينه فعاليتهاي تصويرسازي مذهبي تصريح کرد: در کنار مباحث ديگر انجمن تصويرگران، يکي از فعاليتهايي که اين روزها خيلي به آن اهميت داده مي‌شود تصويرسازي مذهبي است. با توجه به فرهنگ اسلامي حاکم بر جامعه ما، يکي از کارگروههاي انجمن تصويرگران فعاليتهاي تصويرسازي مذهبي را به صورت جدي پيگيري مي‌کند. در اين راستا انجمن تصويرسازي مذهبي با نام "انجمن نيايش" شروع به کار کرده که هدف آن تلاش براي ايجاد نگرش جديدتر به تصويرسازي مذهبي در نزد تصويرسازان است.
مديرعامل انجمن تصويرگران افزود: دو نگرش در تصويرسازي مذهبي وجود دارد؛ يکي نگرش تاريخي است که به وصف جنگهاي صدر اسلام، زندگي ائمه و ... مي‌پردازد و ديگري نگرش معنوي است. در نگاه تاريخي، هنرمند تصويرساز بايد به تحقيق و پژوهش بپردازد تا همه جوانب از جمله نحوه زندگي و پوشش در دوره‌هاي مختلف را بشناسد و در نگرش معنوي هم بايد به دنبال نقش‌مايه‌هاي جدي‌تري باشد که بتواند حال و هواي معنوي فضاي داستان را خلق کند.
وي تصريح کرد: در اين راستا سال گذشته اولين دوسالانه تصويرگري مذهبي در مشهد برگزار شد که آثار آن در اکثر شهرهاي کشورمان به نمايش درآمد و در حال حاضر هم پيگير برگزاري دومين دوسالانه نگارگري مذهبي هستيم.
سپس دکتر حبيب‌اله صادقي به مشکلات و محدوديتهاي پيش‌رو در زمينه تصويرسازي در قرآن پرداخته و اظهار داشتند: يکي از محدوديتهايي که در زمينه تصويرسازي وجود دارد، حرمتي است که ما به واسطه قداست کلام خدا با آن مواجه هستيم. لازم است که هنرمندان تصويرساز، انديشه ديني‌شان را تقويت کنند و هنرشان را از هنر چندساحتي غرب تفکيک کنند. تصويرگر ما بايد هنرش را با آرايه‌ها و نشانه‌هاي قرآن تصوير کند. براي اين کار لازم است که روي مفاهيم و مضامين قرآن تحقيق کنيم و نشانه‌ها را بيابيم و هنرمند بايد اين نشانه‌ها را در قالب عيني تصويرسازي کند، البته عيني نه به معناي رئاليسم غربي بلکه به صورت واقعيتهايي که در قرآن وصف شده است.
پايان بخش هشتمين نشست قرآن و رسانه، صحبتهاي دکتر مرتضي گودرزي، منتقد، پژوهشگر و محقق هنري بود که وضعيت فعلي تصويرسازي در قرآن را مناسب شأن آن ندانسته و اظهار داشتند: مشکل ما رجوع به باطن قرآن و مفاهيم آن است. چيزي که ما نياز داريم معاصرسازي مفاهيم و مضامين قرآني است و اين مشکلي است که ما با آن مواجه هستيم و منجر به توليد آثاري در سطحي نازل شده است. تنها راه به روز کردن مفاهيم قرآني، معاصرسازي آن است.
وي در ادامه افزود: هنر انقلاب ما که متأسفانه خيلي از کارشناسان و صاحب‌نظران آن را ناديده گرفته يا فراموش کرده‌اند به نوعي معاصرسازي مفاهيم قرآني است. اصل مقوله شهادت، ايثار، از خودگذشتگي و خيلي موارد ديگر در نوعي از هنر متعهد عرضه شد که هنر انقلاب اسلامي ماست. چرا آن را فراموش کرده‌ايم که حالا به دنبال کورسويي از آن باشيم.
اين محقق و پژوهشگر هنري تأکيد کرد: کسي که قالب بياني محکمي در هنر خود ندارد نبايد به سراغ مفاهيم قرآني برود. هنرمند عرصه دين و قرآن، در مرحله اول بايد کالبد هنري خود را سامان دهد و آن را خوب بشناسد و دوم اينکه باطنش با آن مفاهيم آشنا باشد. اين زمان است که هنري به وجود مي‌آيد که مقام معظم رهبري در فرمايشات خود از آن به عنوان "هنر فاخر"، هنري که در همه زمينه‌ها عالي باشد ياد فرمودند.
در پايان اين نشست، طبق روال شبهاي گذشته جلسه پرسش و پاسخ برگزار شد و سخنرانان به سؤالات حضار پاسخ دادند.
لازم به ذکر است که نهمين نشست از سلسله نشستهاي تخصصي قرآن و رسانه، با موضوع"صفحات قرآن در مطبوعات" با حضور آقايان مرتضي نجفي قدسي(روزنامهنگار و مؤسس صفحات قراني در روزنامه‌ها)، دکتر سيدرضا نقيب‌السادات (عضو هيأت علمي گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبايي) و دکتر محمدرضا پورمعين (مشاور وزير آموزش و پرورش در امور قرآني) ساعت 18روز چهارشنبه 2 شهريور در محل غرفه معاونت امور مطبوعاتي و اطلاعرساني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي واقع در سالن نهاد ها و مؤسسات نوزدهمين نمايشگاه بينالمللي قرآن کريم برگزار خواهد شد.
در نهمين نشست تخصصي قرآن و رسانه مطرح شد:
ابداع صفحات قرآني در مطبوعات، هوشمندانه و متفکرانه بود
صفحات قرآن در مطبوعات ، موضوع نهمين نشست تخصصي قرآن و رسانه بود که با حضور کارشناسان و صاحب‌نظران اين حوزه به بحث و تبادل نظر گذاشته شد.
به گزارش روابط عمومي معاونت امور مطبوعاتي و اطلاع¬رساني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، دکتر سيدرضا نقيب‌السادات (عضوهيأت علمي گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبايي)، دکتر محمدرضا پورمعين (مشاور وزير آموزش و پرورش در امور قرآني) و مرتضي نجفي قدسي(روزنامهنگار و مؤسس صفحات قرآني در روزنامه‌ها) ميهمانان چهارشنبه شب غرفه قرآن و رسانه بودند تا نظرات و ديدگاه‌هاي خود را براي علاقمندان ارايه دهند.
بر اساس اين گزارش، در ابتداي اين نشست، دکتر سيدرضا نقيب‌السادات، قرآن کريم را حلقه اتصالي بين خالق و مخلوق دانسته و اظهار داشتند: قرآن منشوري نوراني براي اهل معرفت است که به واسطه آن به خالق خود وصل مي‌شوند. در عصر حاضر که به عصر ارتباطات و فناوري اطلاعات مشهور شده، قرآن را بايد عنصر اصلي جامعه اطلاعاتي و جامعه دانايي محور دانست. به عبارت ديگر قرآن کريم کتاب زندگي است و در صفحه صفحه اين کتاب، دستورالعمل‌هايي براي کسب آگاهي و دانايي بشريت نهفته است.
وي افزود: قبل از هر بحثي لازم است که ارتباط بين قرآن و رسانه از دو ديدگاه مورد بررسي قرار گيرد. اول تعامل قرآن و رسانه و دوم موضع قرآن نسبت به رسانه. از ديدگاه اول بايد گفت: در دنياي امروز رسانه‌ها آمده‌اند که مفاهيم قرآني را توسعه دهند و با بررسي فن¬آوري‌هاي رسانه‌اي مشخص خواهد شد، اين فن‌آوري‌ها مي‌توانند در خدمت قرآن باشند. همه رسانه‌هاي سنتي و مدرن از هر دامنه‌اي در حال توسعه مفاهيم و مضامين قرآني هستند. به همين خاطر رسانه‌ها مي‌توانند سهم قابل توجهي از صفحات و برنامه‌هاي خود را به مفاهيم و مضامين قرآني اختصاص دهند. بررسي ديدگاه دوم هم نشان مي‌دهد که قرآن توسعه‌دهنده مفاهيم ارتباطي است. در اين حوزه قرآن از طريق طرح مضامين انساني مفهوم ارتباط و تعامل را بين انسان‌ها توسعه مي‌دهد. بررسي اين دو ديدگاه به ما اين امکان را مي‌دهد که سهم مطبوعات و رسانه‌ها را بررسي کنيم و ببينيم که کدام يک موفق‌تر بوده‌اند.
اين استاد دانشگاه به تأثير انقلاب اسلامي در توسعه رسانه‌اي قرآن اشاره کرده و بيان داشتند: با ظهور انقلاب اسلامي و توسعه امکانات ارتباطي، مجال زيادي براي ورود رسانه‌ها به مقوله قرآن فراهم شد. علاوه بر اين شالوده ديني انقلاب اسلامي ما سبب شد که قرآن به مهم‌ترين عنصر نظام تبديل شود. لذا سهمي از مطبوعات و رسانه‌ها به قرآن اختصاص مي‌يابد و آموزش قرآن در دستور کار بسياري از نهادها و موسسات قرار مي‌گيرد. و شرايط براي بسط مفاهيم قرآني مهيا مي‌شود.
ايشان بر نقش رسانه در توسعه بخشي مفاهيم قرآني تأکيد کرده و افزودند: در اين حوزه رسانه با نقش‌ها و کارکردهاي مخصوص به خود ظاهر مي‌شود. يعني وقتي مي‌گوييم رسانه نقش هدايت و راهنمايي دارد در واقع اين نقش با آموزه‌ها و مضامين قرآني تکميل مي‌شود. در حوزه کارکردهاي آموزشي و خبري، با اتصال قرآن به رسانه آموزش‌هاي قرآني به جامعه منتقل مي‌شود و مي‌توان اخبار و تحولات حوزه قرآن را نيز منتشر کرد. متأسفانه در طي ساليان گذشته، رسانه‌ها نتوانسته‌اند بخش عمده‌اي از فعاليت‌ها و دستاوردهاي حوزه قرآن را به درستي حلاجي کنند. البته از زمان توسعه مطبوعات و ظهور خبرگزاري‌هاي قرآني اين وضع به نسبت گذشته بهتر شده است.
نقيب‌السادات در ادامه تصريح کرد: نقش ديگري که رسانه‌ها مي‌توانند در کنار قرآن ايفا کنند نقش تبليغي رسانه براي قرآن است. يکي از کارکردهاي عمده رسانه‌ها تبليغ است. خود قرآن هم در واقع يک منبع تبليغي است و حضور قرآن در کنار رسانه يک فرصت مناسب براي انتقال مضامين و آموزه‌هاي قرآني ايجاد مي‌کند.علاوه بر اينها قرآن مي‌تواند به عنوان يک عامل فرهنگ‌ساز، مواريث و تجربيات به دست آمده را از طريق رسانه‌ها منتقل کند و بسترساز آينده‌اي مناسب شود.
وي سپس در زمينه جايگاه صفحات قرآني در مطبوعات کشور اظهار داشت: در زمينه اختصاص صفحاتي از روزنامه‌ها به قرآن زحماتي کشيده شده است و بايد اذعان داشت که اين نوآوري، کاري هوشمندانه و متفکرانه بوده است. اما از طرفي بايد به اين مسأله هم اشاره کرد که مطبوعات نتوانسته‌اند از اين ابداع هوشمندانه و متفکرانه به درستي استفاده کنند. به عنوان مثال ما در ماه رمضان هستيم و رمضان در ميان مسلمانان به بهار قرآن شهرت دارد. اما در اين ماه مبارک با نگاهي گذرا به روزنامه‌ها درمي‌يابيم که مطبوعات ما آن چنان که بايد به مفاهيم و موضوعات قرآني نپرداخته‌اند. ما هنوز با نقطه ايده‌آل فاصله داريم و شايد لازم باشد که متوليان عرصه مطبوعات کشور از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي با ابلاغ دستورالعمل‌هايي، از اصحاب رسانه بخواهند که در بهار قرآن بيشتر به مضامين قرآني توجه کنند.
در ادامه آقاي مرتضي نجفي قدسي به عنوان مؤسس صفحات قرآني در روزنامه‌ها، به بيان تاريخچه‌اي در اين زمينه پرداخته و اظهار داشتند: تاريخچه صفحات قرآني در مطبوعات به سال 1367 برمي‌گردد و علت اصلي ورود ما به عرصه مطبوعات مشاهده مهجوريتي بود که در فضاي رسانه‌اي کشور بر امور حاکم بود و بخشي از آن هم به فضاي مطبوعات مربوط مي‌شد. در آن زمان فقط يک راديو قرآن بود که صرفا به پخش تلاوت‌هاي قاريان مشهور اختصاص داشت و خبري از ديگر فعاليتهاي حوزه قرآن از جمله تفسير، آموزش و انتشار اخبار نداشت. در همان سال يکي از قاريان ايران، رتبه اول مسابقات جهاني مالزي را کسب کرده بود. تيتر اول مطبوعات مالزي به اين اتفاق اختصاص داشت در حالي که در ايران در هيچ روزنامه‌اي خبر اين موفقيت مهم درج نشده بود. اين اتفاق و اتفاقات ديگر سبب شد که ما عزم خود را جزم کنيم و در 5 آبان سال 67 اولين صفحه قرآني در تاريخ مطبوعات ايران، با نام صفحه نور در روزنامه اطلاعات منتشر شد. با اين وجود که يک صفحه در هفته اصلا قابل احصا نبود اما خلاء موجود در جامعه سبب شد که اين اقدام با استقبال زياد مراجع و مردم روبرو شود. همين صفحه آيينه‌گردان مجموعه فعاليتهاي قرآني در کشور شد و پس از آن روزنامه‌هاي ديگر هم به مرور اقدام به ايجاد صفحه قرآني با عناوين مختلف نمودند.
وي در ادامه به مشکلات بوجود آمده در اين راه اشاره کرده و افزودند: يکي از مشکلات پيش رو در اين عرصه، بحث‌هاي پيش‌آمده در ميان بسياري از متدينين و جامعه قرآني کشور بود که اعتقاد داشتند چاپ آيات قرآني در روزنامه‌ها سبب بي‌حرمتي به شأن قرآن مي‌شود، زيرا صفحات روزنامه‌ها عموما در معرض بي‌احترامي و احياناً تجنيس قرار دارند. در اين خصوص بنده با اينکه قبلا مطمئن بودم که حضرت امام در اين موضوع نظري مثبت داشتند اما با اين وجود طي استفتايي از محضر مقام معظم رهبري، نظر ايشان را در اين مورد خواستار شدم که عين فتواي معظم‌له بدين شرح بود: درج آيات الهي و اسماءالله در روزنامه‌ها و مجلات منع شرعي ندارد، در نهايت ديگران که روزنامه و مجله به دستشان مي سد بايد از هتک حرمت و تنجيس آن خودداري کنند. علاه بر اين طي استفتايي که از محضر حضرت آيت الله گلپايگاني هم داشتيم، ايشان هم نظري مشابه داشتند.
نجفي قدسي ادامه داد: بعد از ظهور پديده اينترنت و رسانه‌هاي الکترونيک، فضاي مطبوعات با افتي محسوس مواجه شده است. گستره وسيع مخاطب در رسانه‌هاي الکترونيک از جمله تلويزيون‌هاي ماهواره‌اي سبب شده است که اقبال مردم نسبت به رسانه‌هاي سنتي کمتر شود. صفحات قرآني در مطبوعات هم بالطبع از اين امر مستثني نيست و تا حدودي تحت تأثير اين فضا قرار گرفته است. در عين حال از اين فرصت موجود مي‌بايست به درستي استفاده کرد. تنوع، عاملي است که مي‌تواند مخاطب را به اين صفحات جذب کند. با درنظر گرفتن حوصله و وقت مخاطب، بايد از مطالب کوتاه و مختصر و در عين حال جذاب و متنوع در صفحات قرآني مطبوعات استفاده کرد. از ديگر ضروريات صفحات قرآني در مطبوعات تهيه گزارش از فعاليتهاي اشخاص و موسسات قرآني است که اثرات مثبت زيادي به دنبال دارد و علاوه بر ايجاد فضاسازي و الگوسازي، باعث دلگرم شدن آن اشخاص و موسسات خواهد شد.
صحبتهاي دکتر محمدرضا پورمعين؛ مشاور وزير آموزش و پرورش در امور قرآني، پايان بخش نهمين نشست تخصصي قران و رسانه بود. وي اظهار داشت: برتري قرآن بر ديگر سخنان همانند برتري خداوند است بر ديگر مخلوقات. بر اساس اين اصل اگر بخواهيم صفحات قرآني مطبوعات را با ديگر صفحات مطبوعات مقايسه کنيم بايد صفحات قرآني از ويژگي‌هاي زيادي برخوردار باشد. به طور کلي يک صفحه قرآني بايد در همه زمينه‌ها از جمله کمال، زيبايي بصري، اطلاعرساني صادقانه، فراگير بودن موضوعات، عدالت در تبيين و نقد خبر يا موضوع، دانش محوري و اعتمادسازي، از ويژگي‌هاي ارزنده زيادي برخوردار باشد.
وي سپس با اشاره به اين نکته که قرآن کريم يک موضوع دست نيافتني نيست، تصريح کرد: هرکسي در هر مقامي، با هر ميزان علاقه، ارادت و وقت مي¬تواند به قرآن نزديک شود. قرآن کريم کتاب زندگي است و از ابعاد مختلف قابل جذب مخاطب است. به عنوان مثال در قرآن کلمه يوم بيشتر از 365 مرتبه نيامده که برابر است با تعداد روزهاي سال و يا کلمه شهر به معناي ماه 12 بار آمده که برابر با تعداد ماه‌هاي سال است. در قرآن حتي به جزئي ترين مسايل زندگي بشري توجه شده است. 2500 آيه از آيات شريف به زندگي روزمره، فردي و اجتماعي ما اختصاص داده شده است. اينها مختصري از معجزات بي‌شمار اين کتاب آسماني است.
پورمعين افزود: آيا اين کتابي که براي همه ابعاد زندگي بشر ضروري است نيازمند رسانه نيست؟ البته خود قرآن يک ابر رسانه بسيار قوي است که بايد از کانال‌ها و مجاري خاص به گوش مخاطب برسد. قرآن کريم 10 ميليون مخاطب درجه يک و در حدود دو ميليون مخاطب خاص دارد. با اين حجم عظيم مخاطب، ما قطعا به رسانه نيازمنديم که بتواند مفاهيم و مضامين قرآني را به راحتي منتقل کند. وظيفه همه حوزه‌هاي مطبوعاتي است که خود را در اختيار قرآن قرار دهند. ما نبايد فقط از خبرگزاري قرآن يا صفحات قرآني مطبوعات انتظار داشته باشيم که در خدمت قرآن باشند. نشريات حوزه صنعت، اقتصاد و هنر و حتي ورزش هم بايد رسانه خود را در اختيار قرآن قرار دهند. متأسفانه رسانه‌ها در اين حوزه خيلي فعال نيستند.
در ادامه مشاور وزير آموزش و پرورش در امور قرآني، به بيان پيشنهاداتي در زمينه اصلاح فعاليتهاي قرآني در حوزه رسانه‌اي پرداخته و تآکيد کرد: پيشنهاد اول اين است، ضمن فراگير شدن حوزه رسانه با موضوع قرآن، همه رسانه‌ها به صورت خاص به موضوع قرآن بپردازند، يعني هيچ روزنامه‌اي نباشد که صفحه‌اي مختص به قرآن نداشته باشد. دوم اينکه، علاوه بر ايجاد فضاي رسانه‌اي مربوط، از کارشناسان خبره اين حوزه استفاده شود. نبايد با مفاهيم قرآني برخوردي سطحي صورت گيرد و نگرش ما بايد دقيق و موشکافانه باشد. سوم اينکه بايد در حوزه شناخت عمومي قرآن کار شود. اگر بخواهيم که رفتار جامعه قرآني شود بايد تلاش کرد که افراد جامعه قرآن را بخوبي بشناسند. پيشنهاد چهارم کار کردن روي اعتقادات مردم است تا مردم علاوه بر شناخت معتقد شوند. رفتار قرآني زماني در يک جامعه نهادينه مي¬شود که اعتقاد و شناخت نسبت به قرآن در آن جامعه به درستي شکل گيرد.پنجم اينکه رسانه‌ها فعاليتهاي قرآني را به درستي نقد کنند چرا که صرفا تعريف کردن سبب ايجاد رشد و پيشرفت نمي شود.
وي در پايان قرآن کريم را اصلي‌ترين عامل ايجاد بصيرت و آگاهي در مردم دانسته و خاطرنشان کرد: بصيرت و بيداري‌هايي که مقام معظم رهبري به آن اشاره فرمودند، بدون قرآن و بي‌واسطه کتاب وحي امکان‌پذير نيست. مردم بايد قرآن را سرلوحه همه فعاليتهاي روزمره خود قرار دهند و اين نيازمند تلاش بي‌وقفه همه رسانه‌هاست.
در پايان اين نشست، جلسه پرسش و پاسخ برگزار شد و سخنرانان به سوالات حضار پاسخ دادند.
شايان ذکر است که آخرين نشست تخصصي قرآن و رسانه با عنوان " وبلاگ‌نويسي قرآني" ساعت 18 روز پنجشنبه سوم شهريور، با حضور حجت‌الاسلام سعيد شمس (مدير سايت شهر مجازي قرآن کريم)، ياسر استاد حسين (دبير جشنواره وبلاگ نويسي قراني) و محمد سرشار (مديرعامل کانون انديشه جوان) در محل غرفه معاونت امور مطبوعاتي و اطلاعرساني برگزار مي‌گردد.