شرایط جمعیتی ایران امروز مانند آسیای شرقی دهه ۶۰ تا ۹۰ میلادی است که تولید ناخالص داخلی را ۷ برابر کردند


محمدعبدالاحد نماینده صندوق جمعیت ملل متحد در ایران معتقد است که شرایط جمعیتی ایران امروز، مانند کشورهای آسیای شرقی در دهه۶۰ تا ۹۰ میلادی ‏است که این کشورها توانستند از طریق بهره وری‎ ‎از پنجره جمعیتی، تولید ناخالص داخلی خود را ۷ ‏برابر کنند.‏‏‎ ‎بنابراین همه چیز به عزم و اراده وبرنامه ریزی برای بهره مندی از این فرصت طلایی مربوط ‏است.‏
‏او می‌گوید موقعیت کنونی برای ایران یک فرصت است نه تهدید. حتی پیری جمعیت که هنوز رخ نداده و در آینده ‏تا حدی رخ خواهد داد نشانه افزایش طول عمر ایرانیان است و این یعنی موفقیتی بزرگ. نمی‌دانیم چرا ‏برخی در ایران دوست دارند از موفقیت‌ها و دستاوردهای بزرگ به عنوان نگرانی یاد کنند!‏
‏عبدالاحد که خود یک مسلمان مصری است با استناد به آیه ۱۵سوره مبارکه احقاف می‌گوید فاصله گذاری میان فرزندان در قرآن ‏تاکید شده است و برنامه‌های بهداشت باروری و تنظیم خانواده تا ۳۰ درصد از مرگ و میر مادران می‌کاهد ‏اما متاسفانه در ایران طوری قلمداد شده که این سیاست‌ها باعث کاهش فرزندآوری شده است که البته ‏تصوری صد در صد غلط است. کاهش زاد و ولد حاصل تغییرات اجتماعی فرهنگی است نه سیاست‌های ‏بهداشت باروری و تنظیم خانواده.‏
او با تأکید بر این که سقط جنین در ‏اسلام حرام است و سلامت مادر را به خطر می‌اندازد نسبت به حذف خدمات تنظیم خانواده و تأثیر آن ‏بر افزایش بارداری‌های ناخواسته و افزایش سقط جنین‌های غیر بهداشتی و غیر قانونی و تهدید جان ‏مادران هشدار می‌دهد.‏
‏نماینده مسلمان صندوق جمعیت ملل متحد می‌گوید سیاست‌های تنظیم خانواده باعث کاهش خرسندکننده مرگ ومیر ‏مادران از شاخص ۱۲۰ به ۱۹ شده است که دستاورد فوق العاده‌ای است. نبود ارائه خدمات تنظیم ‏خانواده، متاسفانه سقط جنین‌های غیر بهداشتی و غیر قانونی را افزایش می‌دهد و مجددا آمار مرگ و ‏میر مادران را بالا می‌برد.‏‏
بنابراین نباید با این تصور اشتباه که ارائه خدمات تنظیم خانواده باعث ‏کاهش رشد جمعیت شده است، این خدمات ضروری و بهداشتی را از مادران ایرانی دریغ کرد و مرگ و میر ‏غم انگیز مادران و افزایش آمار سقط جنین را سبب شد. ‏‏
‎عبدالاحد تاکید می‌کند که ایران اصلا مشکل جمعیتی ندارد و با توجه به رشد چشمگیر جمعیت ایران در ‏سال‌های اول پیروزی انقلاب اسلامی، ایران از سال ۱۳۸۵ وارد پنجره جمعیتی شده است (یعنی شرایطی که ‏بیش از ۷۰درصداز افراد یک جامعه در سن فعالیت ۱۶ تا ۶۴ سالگی باشند) که حدود ۴ دهه ادامه دارد ‏و در صورت برنامه ریزی صحیح می‌توان بهره برداری خوبی از این فرصت طلایی به عمل آورد‎.‎‏ ‏
‏ ‏ گفتگو با دکتر محمد عبدالاحد نماینده صندوق جمعیت ملل متحد در ایران با این پرسش آغاز شد که: ‏‏
‏ـ یکی از مسئولیت‌های صندوق جمعیت ملل متحد کمک به دولت‌ها برای گرفتن ‏آمار درست و همچنین تجزیه و تحلیل داده‌هاست. درحالی که در ایران دو دیدگاه کاملا متفاوت ‏هم درباره کمیت جمیعیت و هم درباره کیفیت وجود دارد شما چه برنامه نظارتی و مشاوره ‏اجرایی یا علمی دارید که دولت ایران بتواند واقعیت اوضاع جمعیت کشور و برنامه ریزی‌های ‏لازم را به مردم اعلام کند؟
‏* قبل از ورود به بحث خیلی خوشحال خواهم شد اگر درباره تبار من و دین من به مردم ‏ایران بگویید. این که مصری و مسلمان هستم و از بسیاری جهات با فرهنگ اسلامی مردم ‏ایران آشنا و مأنوسم و در تحلیل شرایط جمعیتی ایران بسیاری از ظرافت‌های اسلامی و عرفی ‏و خانوادگی آن‌ها را می‌دانم و چه بسا شرایط مشابه آن را در خانواده و کشور خودم دیده‌ام. ‏این را مخصوصا در آغاز گفتگو مطرح کردم که معمولا ذهنیتی درباره نمایندگان سازمان ملل ‏یا خود سازمان ملل میان مردم دنیا وجود دارد که باعث می‌شود بلافاصله پس از ‏نام ‏‏UN‏ یک شخصیت و تفکر غربی یا آمریکایی به ذهنشان متبادر شود و گاهی نیز جبهه ‏گیری کنند. به همین دلیل بر زدودن این پیشداوری با توضیحی که درباره خودم دادم، تأکید ‏دارم.‏‏
‏ـ و اما یکی از مسئولیت‌های ‏‏UNFPA‏ کمک به دولت‌ها برای جمع‌آوری و تحلیل ‏داده‌های جمعیتی است. در ایران این کار همواره یکی از اولویت‌ها بوده و صندوق جمعیت هم ‏در سرشماری گذشته هم در سرشماری اخیر، دولت ایران را حمایت کرده است. به خصوص ‏در سرشماری آنلاین امسال که ۴۶ درصد از مردم همکاری کردند در کنار دولت حمایت ‏های لازم را انجام دادیم.‏‏
جمع‌آوری و تولید داده‌های زاد و ولد و داده‌های ثبتی یکی از فعالیت‌های صندوق جمعیت با ‏ثبت احوال ایران و از اولویت‌های ما است و در برنامه جدید این را ادامه می‌دهیم. در واقع ‏صندوق جمعیت ملل متحد، طبق فرمایشات رهبر معظم انقلاب درمورد اهمیت جمع آوری و ‏تحلیل داده‌ها برای رسیدن به مسایل کیفی و کمی جمعیت قدم گذاشته و در کنار دولت ‏فعالیت‌های جدیدی را طراحی کرده که هم در راستای فرمایشات ایشان است هم در راستای ‏برنامه توسعه کشوری ایران و در نهایت رسیدن به اهداف توسعه پایدار. همچنین مقرر شد ‏‏ ‏‏‎ UNFPA‎‏و مرکز آمار ایران همکاری‌هایی با هم داشته باشند برای پایش گزارش‌های کشوری ‏و نیز برای گزارشی که قرار است ‏‏‎ ‎‏ ایران در ۲۰۱۷ در مورد پیشرفت‌ به سوی اهداف توسعه ‏پایدار ارائه دهد.‏‏
‏ به پاسخ سؤال شما توضیحات دیگری نیز اضافه می‌کنم و این که صندوق جمعیت مسئولیت ‏کارگروه پایش و ارزشیابی سازمان ملل متحد را هم بر عهده دارد و گزارش‌های لازمی که قرار ‏است برای توسعه پایدار تهیه شود توسط این کارگروه تهیه می‌شود. این کارگروه در دو جنبه ‏فعالیت می‌کند: جنبه اول کمک‌های فنی ارائه می‌دهیم و با حمایت دفاتر مرکزی و منطقه‌ای ‏می‌توانیم فعالیت خوبی برای تحلیل داده‌ها داشته باشیم و به کشورها کمک کنیم. جنبه دیگر فعالیت‌های ما حمایتی و استفاده از تجربه‌های کشورها است. ‏
درباره داده‌ها و تحلیل داده‌ها نیز وجود دفتر صندوق جمعیت در ایران یکی از نقاط قوت کشور ‏است زیرا این امکان را دارد که با دفاتر صندوق جمعیت در اکثر کشورها و شهرهای بزرگ مثل ‏نیویورک، بانکوک و یا شهرهای بزرگ آفریقا از طریق اتصال به شبکه و با انتقال دانش، بهره‌وری خود را بالا ببرد. ‏‏
در واقع صندوق جمعیت قرار است به عنوان واسطه‌ای بین دفاتر سازمان ملل و مرکز آمار ‏همکاری کند تا کشور ایران گزارش بهتری از نظر ملی درژوئن ۲۰۱۷ برای رسیدن به اهداف ‏توسعه پایدار ارائه دهد.‏‏
‏ـ سوال دوم را با توجه به توضیحاتی که گفتید و نقش تسهیل گرانه و حمایتی و نظارتی ‏که صندوق بر اصلاح فعالیت‌های کمی و کیفی جمعیت در ایران دارد مطرح می‌کنم. ‏سازمان ملل پیش بینی بدبینانه‌ای در سال ۲۰۱۰ از جمعیت ایران ارائه داد مبنی بر این که ‏اگر هر زن ایرانی از ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ کمتر از یک فرزند داشته باشد جمعیت ایران رشد منفی ‏‏ خواهد داشت ولی از آنجایی که اساس فرض این محاسبه و نتیجه‌گیری آن نادرست بود، ‏در سال ۲۰۱۲ متن این پیش بینی را اصلاح کرد. اما متأسفانه بسیاری از برنامه‌ریزی‌ها و ‏تصمیم‌گیری‌ها با اتکا به پیام نادرست این گزارش، در کشور انجام شد و حتی مسئولان ‏دولت وقت در جلسات سیاستگذاری و نیز در رسانه‌ها به آن پیش بینی سراسر غلط استناد ‏کردند و حالا که این اصلاحیه صورت گرفته است بسیار مهم است بدانیم که آیا این ‏اصلاحیه فقط در آن نسخه انجام شد یا به مسئولان و سیاستگذاران ایرانی که با استناد به آن ‏برنامه‌های جمعیتی را دگرگون کردند، نیز ابلاغ شد؟
‏* در واقع روند کاری ما این است که به تنهایی هیچ داده‌ای را تولید نمی‌کنیم بلکه به ‏مرکز آمار که در واقع متولی جمع آوری و تولید داده‌ها است کمک می‌کنیم و مشاوره و ‏حمایت‌های فنی لازم را می‌دهیم تا آنها بتوانند از سازمان‌های متولی دیگر مثل وزارت ‏بهداشت، آموزش و پرورش، سازمان جهاد کشاورزی و… داده‌هایی را که لازم است جمع ‏آوری کنند. پس ما فقط در تولید داده‌ها از آنها حمایت می‌کنیم تا داده‌ها از نظر کیفیتی به ‏نحو احسن باشند و در واقع داده‌هایی که از طرف دفتر ما ارائه می‌شوند داده‌هایی هستند که ‏از نظر دولت ایران قابل قبول و تأیید شده هستند.‏‏
‏ همچنین نه فقط در مورد میزان زاد و ولد بلکه از داده‌ها و سرشماری‌های بخش سلامت و ‏مسایل جمعیتی حمایت می‌کنیم زیرا داده‌های مسایل جمعیتی محدود به آمار فرزند آوری ‏نیستند.‏‏
‏ـ حال که شما بر همکاری صندوق با دولت تأکید دارید و همکاری‌هایتان بر اساس ‏آمارهای دولتی و حکومتی است، می‌خواهم درباره رسالت صندوق و وظایفی که شما در ‏پاسداشت اهداف صندوق به عنوان نماینده آن در بسیاری از کشورها از جمله ایران دارید ‏بپرسم. این که اساسنامه و منشور صندوق بر حق باروری آگاهانه هر زوج تأکید می‌کند ولی ‏چند سالی هست که بر اساس سیاست‌های جدید در ایران، آموزش‌های تنظیم خانواده و ‏آگاهی بخشی به قشر جوان و آماده ازدواج در دانشگاه‌ها، شبکه‌های بهداشت و درمان و ‏خانه‌های بهداشت روستایی حذف شده است. وقتی رسالت شما کمک به آموزش جوامع و ‏دولت‌ها در این زمینه است و در عین حال از این حقیقت در ایران آگاه هستید و چه بسا شرایط ‏ایران در حال توسعه با شرایط و تجارب شما در میانمار اشتراکاتی داشته باشد، بفرمایید ‏چگونه اهداف و منشور صندوق را اجرا می‌کنید و تجاربتان را با دولت ایران به اشتراک می‌‏گذارید؟
‏* خیلی ممنونم از این سوالی که پرسیدید. چرا که در واقع یکی از اولویت‌های مهم و در ‏واقع منشور صندوق جمعیت، ساختن جهانی است که در آن هر بارداری خواسته، هر زایمان ‏ایمن و استعدادهای هرجوانی شکوفا شود. طبق این منشور یکی از کارهای مهمی که صندوق ‏جمعیت انجام می‌دهد مرتبط با یکی از خصوصی‌ترین حق‌هایی است که هر انسانی دارد، یعنی ‏حقوق باروری. این مرکز فعالیت‌های صندوق جمعیت در تمامی کشورها است و همانطور که ‏در قرآن در آیه ۲۱ سورة الروم ذکر شده: وَمِنْ آَیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا ‏إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآَیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ.(و از نشانه‏‌هاى خدا اینکه از نوع خودتان همسرانى براى شما آفرید تا بدانها آرام گیرید و میانتان دوستى و رحمت نهاد آرى در این نعمت براى مردمى که مى‏ اندیشند قطعا نشانه‏‌هایى است) ‏
‏ همچنین در سوره بقره آیه ۱۸۷آمده است که هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن‏، فعالیت‌های ‏صندوق جمعیت در راستای این سوره‌هاست تا حمایت‌های لازم را به مردم بدهیم برای ‏این که زایمان ایمن داشته باشند و نوزادان سالم به این دنیا بیاورند. کمک‌ها و حمایت‌هایی که ‏ما به زوج‌ها می‌دهیم در راستای این است که خودشان آگاهانه انتخاب کنند که چند فرزند ‏می خواهند داشته باشند و فواصل این فرزند آوری چه قدر باشد و عطف به برنامه «آی سی ‏ پی دی» که ایران هم آن را امضا کرده و متعهد هست، حق انتخاب بسیار زیاد و مهم است و ‏بر این موضوع تاکید شده است.
صندوق جمعیت توانسته با این نگرش در بسیاری از کشورها، ‏کاهش چشمگیر مرگ و میر مادران را داشته باشد که ایران هم یکی از این کشورهاست. چیز ‏دیگری که می‌خواهم بگویم این است که در اسلام تنظیم خانواده به معنی رعایت فاصله ‏فرزندآوری برای سلامت مادر است. در اسلام حداقل ۳۰ماه فاصله میان فرزند آوری توصیه ‏شده تا مادر سلامتش برگردد و بتواند شیر دهد:‏‏
و وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ إِحْساناً حَمَلَتْهُ أُمُّهُ کُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ کُرْهاً وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً حَتَّی ‏إِذا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعینَ سَنَةً قالَ رَبِّ أَوْزِعْنی‏ أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتی‏ أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَ عَلی‏ والِدَیَّ وَ ‏أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ وَ أَصْلِحْ لی‏ فی‏ ذُرِّیَّتی‏ إِنِّی تُبْتُ إِلَیْکَ وَ إِنِّی مِنَ الْمُسْلِمینَ(و انسان را نسبت به پدر و مادرش به احسان سفارش کردیم مادرش با تحمل رنج به او باردار شد و با تحمل رنج او را به دنیا آورد و باربرداشتن و از شیرگرفتن او سى ماه است تا آنگاه که به رشد کامل خود برسد و به چهل سال برسد مى‏ گوید پروردگارا بر دلم بیفکن تا نعمتى را که به من و به پدر و مادرم ارزانى داشته اى سپاس گویم و کار شایسته‏ اى انجام دهم که آن را خوش دارى و فرزندانم را برایم شایسته گردان در حقیقت من به درگاه تو توبه آوردم و من از فرمان‏پذیرانم) (سوره ‏احقاف،آیه ۱۵)‏ ‏
ما در تمامی برنامه‌ها این را لحاظ می‌کنیم ولی هیچکدام از برنامه‌های ما اجباری نیست. فقط ‏دانش کافی را در اختیار زوج‌ها قرار می‌دهیم و البته این کار در خلاء یا خفا انجام نمی‌‏شود. بلکه با همکاری وزارت بهداشت هر کشور و بر اساس نیازهای آنجا، برنامه‌ها را تدوین ‏می کنیم تا به کشورها این آگاهی را بدهیم که بتوانند فرزندآوری‌هایشان را تنظیم کنند.‏‏‏ پس خدمات تنظیم خانواده چیزی که است که اگر درست ارائه نشود باعث می‌شود که زایمان‌های ‏ناخواسته به وجود آید و زنان جان خود را به خطر بیندازند. مثالی می‌زنم از مادر خودم که در سن بالا به ‏دلیل یک باروری ناخواسته مجبور شد سقط جنین کند و می‌دانیم که سقط جنین در اسلام حرام است و ‏سلامت مادر را به خطر می‌اندازند برای همین در نبود ارائه خدمات تنظیم خانواده، متاسفانه سقط ‏جنین‌های غیر بهداشتی و غیر قانونی افزایش پیدا می‌کند و این کار جان مادران را به خطر می‌اندازد. در ‏ایران تأثیر تنظیم خانواده فقط باعث کاهش جمعیت نبوده است. بلکه دستاورد بسیار مثبتی که داشته این بوده ‏که مرگ و میر مادران کاهش پیدا کرده و از ۱۲۰ در یکصد هزار زایمان به کمتر از ۱۹ در یکصد هزار رسیده که دستاورد بسیار بزرگی است ‏و طبق تحقیقاتی که در تمامی دنیا انجام شده، تنظیم خانواده می‌تواند تا ۳۰ درصد از مرگ و میر مادران ‏جلوگیری کند ولی متاسفانه در ایران این باور هست که تنظیم خانواده در ایران باعث شده زاد ‏و ولد کم شود در حالی که این باور درست نیست. زیرا در ایران کاهش نرخ زاد و ولد چند فاکتور ‏دارد یکی کاهش مرگ و میر مادران، دیگری کاهش مرگ نوزادان و از همه مهم‌تر ارتقای سلامت و در ‏تمامی دنیا تحقیقات نشان داده که وقتی سلامت بالا می‌رود، توسعه انجام می‌شود، زنان تحصیلاتشان ‏بالا می‌رود، شهرنشینی بیشتر می‌شود و در نتیجه زنان فرزندآوری کمتری دارند. در قدیم که ‏شرایط بهداشت و سلامت کمتر فراهم بوده زنان تعداد فرزندان بیشتری به دنیا می‌آوردند چون معلوم ‏نبود چندتایشان زنده می‌ماندند. بنابراین امروزه دیگر آن باور نیست ‏و زنان خودشان می‌خواهند فرزند کمتری به دنیا بیاورند.‏‏
نکته دیگری می‌خواهم اضافه وخیلی تاکید کنم: یکی این که ما در هیچ جا هیچ فعالیتی را به ‏تنهایی انجام نمی‌دهیم و تمامی فعالیت‌های ما بر اساس درخواست‌های دولت‌هاست و کارهایی که ما ‏برای تنظیم خانواده می‌کنیم در چارچوب درخواست‌های وزارت بهداشت است. نکته بعدی این که تنظیم ‏خانواده خدمات جداگانه نیست، بلکه بسته خدماتی است که ابعاد مختلفی دارد برای زوج‌ها از زمانی که ‏می‌خواهند ازدواج کنند، مشاوره قبل از ازدواج، مشاوره حین ازدواج، مشاوره برای فرزند آوری و ‏رعایت فاصله میان فرزند آوری، زایمان ایمن و رسیدگی به نوزاد؛ پس تنظیم خانواده یکی از خدمات این ‏بسته است.‏‏
و نکته آخر اینکه می‌خواهم حتما متذکر شوید که تنظیم خانواده اصلا درباره کاهش جمعیت نیست. بلکه حق ‏انتخاب زوج‌ها بر اساس حقوق شخصی شان برای فرزند آوری است و این فرزند آوری باید به انتخاب ‏خودشان باشد نه تحمیلی.
ما نه فقط از زوج‌ها برای فرزندآوری حمایت می‌کنیم حتی از زوج‌های ‏نابارور که خیلی‌هایشان از بیماری‌های مقاربتی و بسیاری بیماری‌های غیرقابل درمان رنج می‌برند و می‌‏توانند فرزند بیاورند حمایت می‌کنیم و همه این‌ها در چارچوب سیاست تنظیم خانواده است.‏‏
‏- من از توضیحات مفید و کامل شما این طور فهمیدم که صندوق با درک تنوع و ‏تفاوت فرهنگی کشورها و بدون دخالت در امور داخلی، به در خواست دولت‌ها پاسخ می‌‏دهد. اما در عین حال هرنوع رفتار پرخطر برای زنان مثل بارداری‌های پرخطر، سقط ‏جنین‌های پرخطر، خشونت و تبعیض‌های جنسیتی را هم رد می‌کند. ‏همچنین یکی از راه‌های کنترل و کاهش سقط جنین، خدمات بهداشت باروری و توزیع و سایر تنظیم خانواده است اکنون که وزارت ‏بهداشت برنامه‌ای برای ارائه بسته خدماتی تنظیم خانواده ندارد، صندوق رسالتش ‏را در ایران چگونه انجام می‌دهد؟
* تمامی دفاتر سازمان ملل و خود سازمان ملل اصلا برای این تأسیس شده‌اند که ‏مردم زندگی بهتری داشته باشند و صلح در کل جهان برقرار باشد. اما این کار را به اجبار ‏نمی‌توانیم انجام دهیم، این کار با مذاکره و گفتگو می‌تواند انجام شود؛ یعنی همین کاری که صندوق ‏جمعیت می‌کند. در این راستا برای مثال‌هایی که شما دادید باید با تحقیق و ارایه و دسترسی ‏به شواهد علمی که به دولت می‌دهیم بتوانیم با آن‌ها مذاکره کنیم. در مورد وسایل بهداشت ‏باروری بعید می‌دانم که وزارت بهداشت ایران خدماتش را قطع کرده باشد. وزارت بهداشت ‏ایران یکی از سه وزارت بهداشت قوی در منطقه است و در کنار عمان و لبنان است که ‏توانسته‌اند به اهداف توسعه هزاره پنجم که کاهش مرگ و میر مادران بوده برسند و در ایران ‏سرمایه گذاری بسیار بالایی برای رسیدن به خدمات عالی سلامت کشور انجام شده است. ما ‏‏ البته در کنار دولت امکان دسترسی به گزارش‌های علمی را برای گفتمان و رسیدن به خدماتی ‏که گفتید، فراهم می‌کنیم.‏‏
‏ـ منظورتان چه جور گزارش‌هایی و درباره چه مسایلی است که تلاش دارید در اختیار ‏دولت قرار دهید و کمک کنید از اهداف توسعه پایدار دور نشود؟
* در ایران نگرانی خیلی زیادی هست که نرخ باروری (‏‏TFR‏) کاهش یافته و به ۸ر۱ رسیده ‏است و ترسی هست از این که این اتفاق چه پیامدهایی دارد. اما این طور نیست. این یک روند ‏عادی است در مسیر تغییر ساختار جمعیتی که ایجاد شده و در واقع در حال حاضر به دلیل ‏برنامه‌ها و راهبردهای درستی که در گذشته انجام شده ایران در جایگاهی قرار گرفته که می‌‏تواند از فرصت جمعیتی و پنجره جمعیتی استفاده کند. یادی می‌کنم از حضرت امام خمینی(ره) ‏که در زمان خود چه قدر درست و به موقع آن فتوای تنطیم خانواده را دادند و باعث شدند ‏امروز، ایران در این جایگاه و شرایط طلایی قرار بگیرد. و باز هم مثال می‌زنم از مادر خود که ‏همیشه به انتخاب خودش می‌خواست فقط دو بچه داشته باشد ولی۶ فرزند آورد و متاسفانه ‏مجبور شد سقط جنین نا ایمن داشته باشد و همیشه از این بابت احساس گناه داشت و تا زمانی ‏که به حج رفت همیشه فکر می‌کرد که چه طور می‌تواند این گناهش را پاک کند. حال آن ‏که خدمات تنطیم خانواده مهم‌ترین رکنش دادن همین حق انتخاب به زوجین است. الان در ‏ایران جمعیت جوان بسیار بالایی در گروه سنی ۱۵ تا ۶۴ ساله داریم که می‌توانند به اقتصاد ‏کشورکمک کنند و موتور پیشرفت کشور شوند. ‏این گروه درصد بسیار بالایی از جمعیت ایران هستند و اگر دولت بتواند ‏برنامه‌های درست داشته باشد و از این گروه استفاده بهینه کند نتایج اقتصادی بزرگی به دست ‏خواهد آورد. این امکان دایمی نیست و فقط تا سال ۲۰۵۰ است و اگر ایران بتواند برای این ‏گروه‌های سنی شغل ایجاد کند، سرمایه‌گذاری کند، سطح دانش و آموزششان را بالا ببرد، ‏سطح اقتصادی کشور بالا می‌رود. بر عکس اگر نتواند برای این جمعیت انبوه جوان اشتغال و زمینه کار مولد ایجاد کند، هزینه‌های جامعه بالا می‌رود و سد راه توسعه می‌شود.دراین رابطه ایران در منطقه وضعیتش مانند وضعیت ‏سنگاپور و هنگ‌کنگ در دهه۶۰ تا۹۰ هست که آن‌ها توانستند تولید ناخالص سرانه خود را ۷ ‏برابر کنند، فقط به این دلیل که از پویایی جمعیت و سود جمعیتی شان درست استفاده کردند و ‏برنامه‌های درست تنظیم کردند.‏‏
درباره فرزندآوری زنان در ایران پیش‌تر گفتم که تحصیلات و آموزش تنظیم خانواده نیست ‏که موجب کاهش تعداد زاد و ولد شده‌است. بلکه آگاهی از حق بارداری آگاهانه در میان زنان ‏تحصیلکرده باعث این روند شده است. در واقع در ایران سطح سواد زنان نه فقط در سطوح ‏اولیه سواد بلکه در سطح دانشگاهی بسیار بالا رفته است و لازم است که اینان ازحق انتخاب و ‏فرصت‌های برابر برای مشارکت در بازار کار برخوردار باشند زیرا دولت با سرمایه‌گذاری ‏آن‌ها را به جایی رسانده و اگر نتوانند در اقتصاد کشور مشارکت کنند این سرمایه گذاری ‏هدر می‌رود. از طرف دیگر نگرانی درباره نقش زن در خانواده که نقش بسیار مهمی ‏است بوجود آمده ولی نقش زن در خانواده فقط با کنار گذاشته شدنشان از بازار کار ایفا نمی‌شود بلکه باید ‏قوانین حمایتی و سیاست‌های حمایتی وجود داشته باشد که زن بتواند تعادل میان کار در ‏خانه و بازار کار داشته باشد. زنان باید حق مرخصی درست برای زایمان، مراکزی برای ‏نگهداری کودکانشان در محل کار، مرخصی برای زمانی که بچه‌ها مریض می‌شوند داشته ‏باشند. با تدوین سیاست‌های درست حمایتی زن‌ها هم می‌توانند بهره‌وری بیشتری داشته باشند ‏و به اقتصاد کشور کمک کنند.‏‏
‏ دوباره تاکید می‌کنم اگر دولت فرصت مشارکت اقتصادی به زنان را ندهد در واقع تمامی منابع و ‏سرمایه گذاری که برای تحصیل زنان کرده به هدر می‌رود. الان مشارکت زنان در اجتماع و ‏اقتصاد فقط ۳۰ درصد است و اگر بتوانند این را به ۵۰ تا ۶۰ برسانند تأثیرش چندین برابر می‌شود ‏ولی لازمه‌اش این است که تعادل برقرار باشد میان مشارکت اقتصادی و مشارکتی که یک زن در ‏نقشش در خانواده باید داشته باشد و این فقط در صورتی مقدور است که سیاست‌های حمایتی ‏خانواده تدوین شود و زنان بتوانند تعادل بیرون و داخل را با استفاده از این سیاست‌ها حفظ کنند.‏‏
دراین راستا صندوق جمعیت برای سلامت جنسی خانواده‌ها تلاش می‌کند و این یکی از مسایلی ‏است که دولت این روزها در این باره صحبت می‌کند و جزو مسایل مهم است و صندوق می‌‏تواند نقش مهم و موثری در برقرای این امر و ارائه راهکارها داشته باشد زیرا رضایت در خانواده ‏بسیار مهم است. ‏‏
‏- منظورتان از رضایت در خانواده چیست؟ آیا رضایت خانواده از زنان یا رضایت در ‏خانواده برای همه افراد آن؟
* من برای پاسخ به این سؤال به همان آیه‌های «وَمِنْ آَیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ ‏أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآَیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ» و «هن لباس ‏لکم وانتم لباس لهن» و آیاتی نظیر این اشاره می‌کنم که اهمیت رضایت خانواده را نشان می‌‏دهند. از طرف دیگر برای بقای خانواده نباید نقش سلامت جنسی فراموش شود و تحقیقات نه ‏تنها در قرآن که در تمامی دنیا نشان داده‌اندکه رضایت خانوادگی باعث کاهش طلاق می‌شود ‏و این یکی از مسایلی است که صندوق جمعیت می‌تواند در کنار دولت در رواج آن نقش ‏موثری ایفا کند.‏‏
در دنیای امروز ما همه در یک شهر یا روستای کوچک زندگی می‌کنیم (همان مفهوم دهکده جهانی) ‏و متاسفانه الان جوانان ما در این خطر هستند که از طریق شبکه‌های اجتماعی اطلاعات اشتباه ‏درباره مسایل بهداشت باروری و مسایل جنسی به آن‌ها داده شود و این در آینده برایشان ‏خطرآفرین است. بنابراین بسیار مهم است که اطلاعات درست و کافی از طریق افراد معتبر و قابل ‏اعتماد در دسترس جوانان باشد که وقتی می‌خواهند برای آینده شان برنامه ریزی کنند از منابعی نظیر مدارس، دانشگاه‌ها، ‏مراکز بهداشتی، افراد آموزش دیده‌ای مثل خودشان و یا پدر و مادرشان دریافت کنند. در خیلی از ‏کشورهای مسلمان منطقه برنامه‌ای هست به نام «‏‏peer to peer‏» که در واقع برنامه‌ای ‏هست که جوانان از هم نسلان خودشان آموزش‌های لازم را می‌بینند تا اطلاعات درست را در ‏اختیار جوانان بگذارند و از کانال‌های درست برای آینده شان برنامه ریزی کنند.‏‏
دو کلید ‏از چهار کلید‎ ‎صندوق جمعیت ملل متحد به منظور گشودن فرصت‌ها برای جوانان‎ ‎که یکی « دسترسی به ‏آموزش بهداشت باروری و متکی به مهارت زندگی» و دیگری «ترویج مجموعه‌ای از خدمات و ‏لوازم بهداشتی برای جوانان است.» اما وقتی ‏وسایل بهداشت باروری رایگان نیستند یعنی دسترسی همگانی به ویژه در مناطق محروم و میان ‏اقشار آسیب پذیر یا در معرض خطر از بین رفته است.‏‏
‏ از طرف دیگر صندوق یکی از ده تامین کننده مالی مشترک‎ UNAIDS ‎‏ است. در ایران آمار ‏رسمی شیوع ایدز میان زنان بالا رفته و ۴۲ درصد ابتلا مربوط به رابطه جنسی بوده ‏است. چه بسته پیشنهادی دارید که به ‏دولت ارائه دهید تا از این معضل به درستی عبور کند؟
* من تاکید می‌کنم منشور صندوق جمعیت، دسترسی همگانی به وسایل بهداشت جنسی ‏و باروری است و این یکی از اصولی است که سعی می‌کنیم همیشه به عنوان پیشنهاد و در ‏اولویت مذاکره با دولت‌ها قرار دهیم. ارائه خدمات لوازم بهداشتی برای همگان چیزی هست ‏که در کنفرانس بین المللی جمعیت بارها و بارها مطرح شده و ایران هم در آنجا بوده و چیزی ‏که ما از دولت ایران شنیدیم این است که این قدر قیمت و هزینه این لوازم بهداشتی پایین ‏است که در واقع همه می‌توانند آن‌ها را به راحتی خریداری کنند ولی من کاملا متوجه هستم ‏که وقتی کسی خیلی فقیر است ترجیح می‌دهد حتی آن پول اندک را جای دیگری خرج کند ‏تا این که برود لوازم بهداشتی بخرد. اما از آنجا که ما همیشه به دسترسی همگانی تاکید می‌‏کنیم باز هم در این راستا با دولت و وزارت بهداشت مذاکره ‌می‌کنیم.‏‏
زیرا این یک باور اشتباه است که محدود کردن دسترسی باعث می‌شود که نرخ باروری ‏افزایش پیدا کند. این اصلا درست نیست. فقط باعث می‌شود سقط جنین‌های ناامن پیش ‏بیاید و مرگ و میر مادران بالا برود و این از نظر اسلام حرام است که سقط جنین ناامن انجام ‏شود و این اصلا جایز نیست.‏‏
باروری یک واکنش رفتاری فردی است و هیچ اجباری نمی‌تواند در آن باشد و با کاهش ‏خدمات یا کاهش لوازم بهداشتی هیچ کس را نمی‌توانیم مجبور کنیم فرزند بیشتری بیاورد یا ‏نرخ باروری بالا رود. کاری که می‌تواند کمک کند به افزایش باروری، تدوین سیاست‌های ‏دوستدار خانواده است: سلامت جنسیتی، افزایش رضایت خانواده‌ها، افزایش مشارکت زنان در ‏فعالیت‌های اقتصادی و در کنارش سیاست‌های حمایتی برای زنان. نرخ باروری با ارایه ‏سیاست‌های درست و ارتقای رضایت خانواده بالا می‌رود نه با حذف یا محدود کردن چیزی.‏‏
همچنین بعضی از وسایل تنظیم خانواده نه فقط برای تنظیم بارداری بلکه برای کنترل ایدز ‏استفاده می‌شوند و باید این را لحاظ کرد که در دسترس همگانی نبودن به گسترش ایدز در ‏جامعه دامن می‌زند و صندوق جمعیت به عنوان یکی از حامیان برنامه «یو ان ایدز» همکاری ‏های خیلی خوبی برای کاهش بیماری‌های مقاربتی و ایدز دارد و همواره همگام با ‏‏UNAIDS‏ ‏است و کارش این است که آگاهی و سطح اطلاعات جوانان را بالاتر ببرد تا از رفتارهای پرخطر ‏جلوگیری کنند و از این راه شیوع این بیماری در بین جوانان کاهش ‌یابد.‏ ‏
و آخرین سوال ؛ از جوانان و زنان گفتیم و به سالمندان هم باید اشاره کنیم. ضمن این که شما ‏به درستی به ترس جامعه از کاهش موالید و پیرشدن جمعیت اشاره کردید. من هم به برخی ‏مطالب غیرعلمی که برخی رسانه‌ها با این عنوان مطرح می‌کنند و به این ترس دامن می‌زنند ‏اشاره می‌کنم و از شما می‌خواهم به عنوان نماینده صندوق جمعیت ملل متحد در ایران، ‏تعریف درستی از جامعه پیر و ارزیابی‌تان از وضعیت جمعیت ایران در این باره ارائه دهید و ‏این که حاکمیت در این باره باید چه تدابیری لحاظ کند؟
* جامعه‌ای نسبتا پیر انگاشته می‌شود که بیش از ۱۰ درصد ‏جمعیت آن بالای ۶۵ سال باشد. باتوجه به ‏اینکه در سراسر دنیا نسبت افراد مسن به کل جمعیت افزایش یافته بایستی در این تعریف تجدیدنظر ‏کرد. پیری پدیده‌ای جهانی است و امروزه ۱۲درصد میانگین ‏جمعیت دنیا بالای ۶۵ سال است و پیش ‏بینی شده در سال ۲۰۵۰، ۲۱ درصد جمعیت جهان در گروه سنی بالای ۶۰ سال باشند. بیشتر این ‏جمعیت نیز در کشورهای درحال توسعه خواهند بود و علت این امر بالا بودن رشد جمعیت کشورهای در ‏حال توسعه در دهه‌های گذشته است. در واقع هر قدر در مقطعی رشد جمعیت بالا باشد، در آینده پیری ‏جمعیت بیشتر می‌شود چون افراد ولادت یافته طی یک دهه، شش دهه بعد به سن پیری می‌رسند و ‏نرخ پیری را بالا می‌برند.‏‏‎ ‎فقط در جوامعی که عقب مانده باشند و نرخ مرگ ومیرشان بالا باشد پیری ‏جمعیت رخ نمی‌دهد چون مردم قبل از اینکه به سن پیری برسند می‌میرند. برای همین توسعه یافته ‏ترین و پیشرفته‌ترین کشورهای جهان بیشترین جمعیت پیر را دارند.‏‏
در گزارش سال ۲۰۱۳ درباره پیری آمده است: این پیری بی سابقه است، یعنی جهان چنین پیری جمعیت ‏را در تاریخ خود تجربه نکرده است.‏‏
‎در ایران پیری جمعیت نتیجه افزایش امید به زندگی است و کشور باید از این موضوع بسیار خوشحال ‏باشد زیرا مردم بیشتر و سالم‌ترعمر می‌کنند.‏‏
امروزه امید به زندگی در ایران حدود ۷۱سال است.‏‏
گذار جمعیتی، کم شدن باروری و مرگ و میر از دلایل دیگر پیری جمعیت است که روی ساختار سنی ‏جمعیت تأثیر داشته است. الان ۷۱درصد جمعیت در سن کار هستند یعنی بین ۱۵-۶۴ سال سن دارند. ‏‏۸ درصد جمعیت مسن بالای ۶۰ سال و ۲۱درصد جمعیت در گروه سنی ۰-۱۴ ساله هستند‎.‎
در واقع در حال حاضر جمعیت ایران کاملا جوان است زیرا ۳۱درصد جمعیت بین ۱۵تا ۲۹ و ۷۱درصد ‏نیز در سن کار یعنی بین ۱۵ تا ۶۴ سال قرار دارند‎.‎
این واقعیت نشانگر فرصتی است که تا سال ۲۰۵۰ که جمعیت بالای ۶۰ سال به ۳۰درصد برسد طول خواهد ‏کشید و میزان اثربخشی این فرصت تابعی از برنامه ریزی و سرمایه گذاری دولت‌هاست. بار دیگر تاکید می‌کنم خدمات تنظیم خانواده برای جلوگیری از بیماری‌های خطرناک از جمله ایدز و رفتارهای خطرناک از جمله سقط جنین نا ایمن ضروری است. کاهش باروری در میان زنان ایرانی به خاطر افزایش آگاهی و سواد آنهاست نه به خاطر سیاست تنظیم خانواده. این اشتباه خطرناکی است که به خاطر افزایش باروری، بهداشت باروری و سلامت مادر و کودک را به خطر بیندازیم و موجب رواج و تشدید سقط جنین شویم.‏
هدف صندوق جمعیت ملل متحد که عصاره دانش و خیرخواهی ملل مختلف جهان است آن است که به جهانی دست یابیم که در آن:‏
هر بارداری، خواسته هر زایمان، ایمن و هر استعدادی شکوفا شود.