كارشناسان از دلایل افزایش كم سابقه نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری می‌گویند
صف شلوغ پاستور

هر چه به انتخابات ریاست جمهوری نزدیك می‌شویم بر تعداد نامزدهای این انتخابات افزوده می‌شود و گویا این روند صعودی، قصد توقف ندارد و هر چند روز یك‌بار، یكی از چهره‌ها و فعالان سیاسی اعلام می‌كند كه احساس تكلیف كرده و در این انتخابات نامزد می‌شود.

این موضوع، انتخابات این دوره را با پدیده‌ای كم سابقه روبه‌رو كرده كه همان تعدد چهره‌های شاخص به عنوان نامزد انتخابات است به طوری كه بدون حضور ذهن می‌توان بیش از 20 چهره شناخته شده را نام برد كه برای این انتخابات اعلام نامزدی كرده‌اند و البته اگر اندكی جستجو بكنیم مطمئنا آمار نامزدها بیش از این تعداد است.

این در حالی است كه بسیاری از این چهره‌ها مواضعی نزدیك به یكدیگر دارند و حضور همزمان آنها در انتخابات، تا حدود زیادی باعث سردرگمی مردم در انتخاب می‌شود و از سوی دیگر مطمئنا وقتی تعداد نامزدها از یك حد معقول فراتر می‌رود زمینه‌سازی برای رقابت این همه چهره در عرصه سرنوشت‌سازی چون انتخابات ریاست‌جمهوری، برای دست‌اندركاران انتخابات، چندان آسان نیست.

نكته دیگر این‌كه به هر حال نباید انتظار داشت همه این نامزدها از سوی شورای نگهبان تائید صلاحیت‌ شوند همان‌طور كه در دوره‌های قبل انتخابات، برخی ثبت‌نام كنندگان از سوی شورای نگهبان تائید نشده‌اند. اما مشكلی كه البته در فعالیت شورای نگهبان تاثیری نداشته است جوسازی‌هایی است كه بعضا پس از رد صلاحیت ثبت‌نام‌ كنندگان، بخصوص از سوی رسانه‌های خارجی انجام می‌شود و مسلما وقتی در میان رد صلاحیت‌شدگان، نام یك یا چند چهره سیاسی وجود داشته باشد این مساله، وسعت بیشتری خواهد داشت. البته نباید این نكته را هم ناگفته گذاشت كه برخی فعالان سیاسی هم، تعدد نامزدها را در برگزاری انتخابات پرشور موثر می‌دانند.

حقیقت‌پور: هر كسی توان رئیس‌جمهور شدن را ندارد

منصور حقیقت‌پور، نائب رئیس كمیسیون امنیت ملی در گفتگو با جام‌جم، علت تعدد نامزدها را در عملكرد رئیس‌جمهور فعلی می‌داند و معتقد است: ریاست‌جمهوری واقعا كار سنگینی است و هر كسی طاقت و توان آن را ندارد كه به این عرصه ورود كند.

وی افزود: تعدد نامزدها هم باعث سردرگمی مردم می‌شود و هم باعث این می‌شود كه آرا متفرق شود و بنابراین، پدیده خوبی نیست و بهتر است كه تعداد نامزدها به سه چهار نفر كاهش یابد.

حقیقت‌پور به نامزدهای انتخابات توصیه كرد: آنهایی كه واقعا در این حد و قواره نیستند در مسئولیت‌های دیگری قرار بگیرند زیرا ریاست‌جمهوری انصافا كار سنگینی است.

نایب‌رئیس كمیسیون امنیت ملی افزود: اگر در كشورمان احزاب فعال داشتیم، هر حزب اگرچه شاید درون خودش مسابقه و رقابتی را برگزار می‌كرد اما در نهایت یك نفر با برنامه می‌آمد و زمانی كه عملكرد این یك نفر مشكل داشت، حزب در قبال آن پاسخگو بود اما الان ما حزب نداریم و در صورتی كه عملكرد فرد، موفق نباشد كسی پاسخگو نیست.

امیر محبیان، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاسی، تعدد نامزدها را ناشی از دلایل مختلفی می‌داند كه یكی از آنها تنزول شرایط نامزدی و شرایط رئیس‌جمهوری در ذهن افرادی است كه برای حضور در این عرصه اعلام آمادگی كرد‌ه‌اند.

محبیان در گفت‌وگو با جام‌جم معتقد است در این دوره بعضی افراد كه حتی ممكن است در حالت عادی، معاونت یك وزارتخانه را برای خود كار سنگینی بدانند، به عنوان نامزد انتخابات اعلام حضور كرده‌اند. این كارشناس مسائل سیاسی، این موضوع را بعد منفی قضیه می‌داند و به وجه مثبت آن نیز اشاره می‌كند و می‌گوید: در شرایطی كه ما به دنبال خلق حماسه سیاسی هستیم لازمه آن این است كه جنب‌و‌جوشی در عرصه سیاسی بوجود بیاید و تعدد نامزدها می‌تواند به این موضوع كمك كند.

وی‌ می‌افزاید: اما در واقع ظهور نامزدهای متفاوت اگر به بقای آنها بینجامد و همه آنها بخواهند در صحنه حضور داشته باشند یك مشكل بوجود می‌آید و آن این است كه سبد مشخصی از رای وجود دارد كه میان آنها تقسیم می‌شود.

محبیان می‌گوید: اگر هر یك از آنها در حد 200 هزار تا یك میلیون رای را به خودشان اختصاص دهند با توجه به تعداد نامزدها قطعا انتخابات به دور دوم كشیده می‌شود و نكته دیگر این‌كه میزان آرا بسیار شكسته خواهد شد.

این استاد دانشگاه به یكی دیگر از آسیب‌های بالا بودن تعداد نامزدها اشاره كرده و می‌گوید: اگر اینها بخواهند ستاد انتخاباتی تشكیل دهند و بعد از ثبت‌نام هم حضور خود را حفظ كنند، تعدادی از اینها رد صلاحیت می‌شوند و این در حالی است كه ایراد جدی ندارند و فقط از این جهت رد صلاحیت می‌شوند كه ممكن است به عنوان رجل سیاسی شناخته نشوند كه این موضوع به اعتبارشان صدمه می‌زند.

وی معتقد است در صورتی هم كه این نامزدها تائید شوند، تعداد آنها بسیار كثیر خواهد بود و مردم دچار نوعی سردرگمی می‌شوند و هر كدام از این نامزدها در حد یك میلیون تا دو میلیون رای خواهند داشت.

محبیان می‌افزاید: ستادهای نامزدها هم كه شكل گرفته است با تعصب به كار خود ادامه می‌دهند و وقتی دو نامزد به دور دوم می‌روند، تعصب ستادها و رقابتشان با ستادهای دیگر (حتی اصولگرا) آنقدر زیاد خواهد بود كه هیچ كدام حاضر به همكاری با یكدیگر نخواهند بود و این موضوع عملا اجازه می‌دهد جریان مقابل اصولگرایان براحتی پیروز شود.

جمع‌بندی محبیان از صحبت‌هایش این است كه تعدد نامزدها در صورت حضور در مرحله مقدماتی و قبل از ثبت‌نام می‌تواند ارزشمند باشد، اما ماندن آنها تا زمان ثبت‌نام و اصرار بر حضور حتی با میزان رای پایین، به تكثر و شكستن رای اصولگرایان منجر می‌شود و آن وقت است كه یك نامزد از جناح رقیب می‌تواند با 6 یا 7 میلیون رای براحتی به دور دوم برود و این موضوع برای اصلاح‌طلبان كار سختی نخواهد بود.

این استاد دانشگاه می‌افزاید: در چنین شرایطی با توجه به این‌كه شكاف‌های میان نامزدهای اصولگرایان گاهی اوقات خیلی شدید می‌شود ممكن است در دور دوم، امكان جمع‌كردن و هدایت و یكپارچه كردن آنها دشوار باشد و آن موقع ممكن است اصولگرایان، شكست را تجربه كنند.

به گفته محبیان، نامزدها بهتر است یك ارزیابی واقع‌نگر نسبت به شرایط داشته باشند و چنانچه دیدند كه امكان كسب رای لازم را ندارند در همین شكل ائتلافی به صورت تیمی حضور پیدا كنند تا در مجموع مردم با پنج یا شش نفر به عنوان نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری مواجه باشند تا انتخاب ساده‌تری داشته باشند.

محبیان معتقد است، در چنین صورتی، میزان آرای نامزدها نیز قابل تامل خواهد بود و در این شرایط ممكن است رقابت در دور دوم میان دو اصولگرا یا میان یك اصولگرا یا یك اصلاح طلب صورت بگیرد و در آن زمان آرا براحتی می‌تواند حول این دو محور شكل بگیرد و در غیر این‌صورت ممكن است رقابت‌ها آنقدر جدی شود كه اصلاح طلبان با یك اجماع كوچك روی یك نفر در این فضای تشتتی كه میان اصولگرایان وجود دارد ریاست جمهوری را از آن خود كنند.

روح‌الامینی: علت اصلی، نبود یك جریان غالب‌سیاسی است

عبدالحسین روح‌الامینی، عضو جبهه ایستادگی هم علت اصلی تعدد نامزدهای شاخص را خلا وجود یك جریان غالب سیاسی در كشور دانست و گفت: به تبعیت از شرایط و موقعیت كشور بخصوص در مسائل اقتصادی و خارجی كه با آن مواجه هستیم، این خلا باعث شده است كه زمینه ظهور و بروز افراد و تعدد نامزدهای شاخص ایجاد شود.

وی در گفت‌وگو با جام‌جم افزود: در غیاب احزاب و گروه‌های فراگیر و جریان‌های سیاسی شفاف، ائتلاف‌ها و تعاملات جریان‌های سیاسی به سمت و سویی می‌روند كه هر كدام با تمام قدرت بتوانند سهمی را از قدرت داشته باشند و با تمام قوا وارد عرصه شوند.

روح‌الامینی درباره بعد مثبت این قضیه نیز معتقد است: با دعوت مقام معظم رهبری و نامگذاری امسال با عنوان حماسه سیاسی و اقتصادی، وجه خوش‌بینانه قضیه این است كه عده زیادی از افراد و جریان‌ها از كوچك و بزرگ، هر كدام به دنبال انجام تكلیف خود هستند كه بتوانند هرچه بهتر در حماسه انتخابات نقش داشته باشند و به نظر می‌رسد كه همان فراخوان عام و دعوت مقام معظم رهبری در ابتدای سال از همه سلیقه‌ها و این‌كه نظر ایشان را تا لحظه انداختن رای به صندوق، كسی نخواهد دانست، این نشاط و شادابی را ایجاد كرده است.

روح‌الامینی در این گفت‌وگو افزود: البته همه اینها تا قبل از ثبت نام و اعلام نظر شورای نگهبان است كه در مقام داوری قانونی انتخابات، به طور طبیعی و به احتمال قوی این صحنه را مقداری خلوت تر خواهد كرد. از طرفی اقبال مردم و نظرسنجی‌ها (نه نظرسازی) ممكن است عده‌ای را به سمت و سویی ببرد كه این عرصه را واگذار كنند اما در نهایت هیچ جای نگرانی نیست چون این مردم و رای آنهاست كه حرف آخر را می‌زند و صحنه را كم‌‌تعدادتر می‌كند.

به اعتقاد روح‌الامینی در نهایت چهار یا پنج جریان عمده سیاسی یا به تعبیری طیف سیاسی، هر كدام با یك یا دو نماینده و مجموعا حدود هشت تا ده نفر در این صحنه باقی خواهند ماند.