آغاز مذاكرات هسته اي در قزاقستان
ايران باج نمي دهد ، 1+5 انتخاب كند
مذاكرات ايران و گروه موسوم به 1+5 (آمريكا، انگليس، فرانسه، چين و روسيه به همراه آلمان) پس از وقفه اي 8 ماهه امروز ساعت 13 به وقت قزاقستان در هتل ريكسوس شهر آلماتي آغاز مي شود. حدود 300 خبرنگار داخلي و خارجي اين مذاكرات را كه احتمالاً دو روزه خواهد بود، پوشش خبري مي دهند.
رياست تيم مذاكره كننده كشورمان را همچون دور قبلي مذاكرات بر عهده دكتر سعيد جليلي، دبير شوراي عالي امنيت ملي و سرپرستي تيم مذاكره كننده 6 كشور نيز خانم «كاترين اشتون» مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا خواهد بود. نمايندگان 6 كشور كه اشتون را همراهي مي كنند، به جز «جفري آدامز» سفير اسبق انگليس در تهران، با همان تركيب قبلي در مذاكرات آلماتي حضور دارند.
اين مذاكرات در شرايطي امروز از سرگرفته مي شود كه ايران و 1+5 پيش از اين و از ابتداي سال جاري سه دور مذاكره فشرده در استانبول (26 و 27 فروردين)، بغداد (3 و 4 خرداد) و مسكو (29 و 30) خرداد ماه برگزار كرده اند. پس از مذاكرات مسكو نيز چندين دوره مذاكره در سطح كارشناسي ميان طرفين انجام گرفته كه هر كدام بنا به دلايلي كه در ادامه گزارش به آن اشاره مي شود، دستاورد مشخصي نداشته است.
امروز نيز پس از يك وقفه تقريبا 9 ماهه بار ديگر شاهد برگزاري دور ديگري از مذاكرات ميان ايران و 1+5 هستيم. درك فضاي قبل از مذاكرات و مرور بحث ها و اتفاقاتي كه طي هفته ها و روزهاي منتهي به اين مذاكرات رخ داده، تا حدودي مي تواند صحنه روشني از مذاكرات پيش رو را ترسيم نمايد.
وضعيت مذاكرات فعلي در اصل برآمده از دور قبلي مذاكرات است كه 29 خرداد 91 (18 ژوئن 2012) در مسكو برگزار شد.
جمهوري اسلامي ايران در آن مذاكرات يك چارچوب جامع درباره نحوه تداوم گفت و گوها كه از جمله گام هاي متقابل پيشنهادي براي حل و فصل ديپلماتيك مسئله بود به طرف مقابل ارائه كرد. پيشنهاد ايران شخصاً 5 گام را پيش بيني كرده بود كه شامل:
گام اول- اعلام به رسميت شناختن حق غني سازي ايران از جانب 1+5 و متقابلاً اعلام عدم پيگيري قطعي هر نوع پروژه تسليحات هسته اي از سوي ايران در چارچوب فتواي رهبر معظم انقلاب اسلامي.
گام دوم- اعلام آمادگي ايران براي همكاري با آژانس براي حل و فصل موضوع ابعاد احتمالي نظامي در مقابل لغو همه تحريم هاي يكجانبه از جانب گروه 1+5.
گام سوم- اعلام آمادگي ايران براي همكاري درباره تأمين سوخت رآكتور تهران (توقف موقت غني سازي 20درصد در ازاي لغو همه قطعنامه هاي شوراي امنيت.
گام چهارم- همكاري هسته اي ميان ايران و 1+5.
گام پنجم- همكاري غيرهسته اي ميان ايران و 1+5.
جمهوري اسلامي ايران در اين باره استدلال كرد اين چارچوب مكانيسمي براي حل و فصل مسئله ارائه مي كند به گونه اي كه يك معادله برد- برد، براي هر دو طرف شكل گيرد.
اما متأسفانه گروه 1+5 در مذاكرات مسكو هيچ پاسخ روشني به اين چارچوب ايران ارائه نكرد و مجدداً رويكرد مذاكرات بغداد را در پيش گرفت كه ايران بايد با انجام دو فاز «اعتمادسازي» و «پايبندي» عملا برنامه هسته اي خود را به وضعيتي درآورد كه قطعنامه هاي شوراي امنيت و شوراي حكام ترسيم شده است.
در واقع گروه 1+5 راهبرد خود را در مذاكرات مسكو بر اين اصل استوار كرده بود كه افزايش فشارها و تشديد تحريم ها نهايتا ايران را مجبور به تغيير محاسبه و رفتار در خصوص فعاليت هاي هسته اي اش خواهد كرد.
تاكيد رهبر معظم انقلاب، حضرت آيت الله العظمي خامنه اي بر اين موضوع كه مسئولين جمهوري اسلامي ايران بر اثر فشار و تهديدها تغيير محاسبه نخواهند داد.
روند رو به رشد فعاليت هاي هسته اي كشورمان كه در گزارش هاي فصلي و دوپهلوي مديركل آژانس به نكته كليدي اين گزارش ها تبديل گشته، گوياي اين مطلب است كه حقيقتا تحريم هيچ تاثيري بر اين برنامه ندارد.
1+5 كه انتظار حضور با برنامه تيم مذاكره كننده كشورمان در مسكو را نداشت نهايتا توافق كرد كه اين مذاكرات براي روشن شدن ابعاد پيشنهاد ايران در سطوح كارشناسي دنبال شود و مقرر گرديد 13تيرماه 91 (3ژوئيه 2012) اين گفت وگوها در اسلامبول برگزار شود و نتيجه اين نشست نيز مقدمات دور بعدي مذاكرات ميان ايران و 1+5 را فراهم آورد.
در جريان مذاكرات كارشناسي، جمهوري اسلامي ايران ضمن پاسخ دادن به تمامي شبهات و ابهامات كارشناسان 6 كشور تاكيد كرد كه درباره توقف غني سازي 20درصد بحث نمي كند ولي درخواست تعليق اين نوع غني سازي به طور موقت با زمان مشخص به گونه اي كه مخل حقوق ايران طبق ان پي تي نباشد، در ازاي لغو همه تحريم ها و پذيرش حق غني سازي 5 درصد قابل بررسي است.
در ادامه اين گفت وگوها، حتي گروه مذاكره كننده ايراني در جهت اجرايي كردن گام سوم از پيشنهاد مسكو و در ازاي توقف موقت غني سازي 20درصدي و لغو تحريم ها، پيشنهاد «گام به گام و در 9 گام» را ارائه كرد كه براساس آن در قبال هر گام ايران، طرف مقابل نيز يك گام بردارد تا طرفين توامان به تعهدات خود عمل كنند ولي از آنجا كه آمريكا تمايلي به خروج مذاكرات از بن بست نداشت و درك و برداشت كاملا نادرستي نيز از ماهيت برنامه هسته اي ايران منعكس مي كرد، اين مذاكرات نيز به نتيجه نرسيد.
پس از تماس هاي تلفني مكرر ميان باقري و اشميد معاونان جليلي و اشتون نهايتا دبير شوراي عالي امنيت ملي كشورمان و مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا در 28 شهريور 91 در اسلامبول ديداري دوجانبه انجام دادند و در اين ديدارها جليلي تاكيد كرد كه موضع جمهوري اسلامي ايران نسبت به آنچه در مذاكرات مسكو رخ داد، هيچ تغييري نكرده است.
معاونان جليلي و اشتون مجددا تماس هاي تلفني خود را براي تنظيم دور ديگري از مذاكرات آغاز كردند كه ابتدا قرار شد اين مذاكرات آخر ژانويه (ماه گذشته) برگزار شود كه به دليل عدم آمادگي 1+5 به 26 فوريه (8 اسفند) در قزاقستان موكول شد.
همزمان با ادعاي مقامات آمريكايي براي آمادگي انجام مذاكره مستقيم با ايران در حاشيه نشست آلماتي كه به اعتقاد تحليلگران سياسي با هدف به حاشيه راندن محتواي گفت وگوها صورت گرفت، يوكيا آمانو گزارش فصلي و دوپهلوي خود را پيرامون فعاليت هاي هسته اي كشورمان منتشر كرد.
در بخش هايي از اين گزارش، ادعاها و ابهاماتي از قبيل عدم همكاري كاملي از سوي ايران مطرح شد كه فضاسازي غربي ها پيرامون نشست قزاقستان را تشديد كرد. تا جايي كه «ويكتوريا نولاند» سخنگوي وزارت خارجه آمريكا پس از انتشار گزارش آژانس درباره برنامه هسته اي ايران مدعي شد كه اقدام ايران مبني بر نصب سانتريفيوژهاي پيشرفته - مورد اشاره در گزارش آمانو- يك گام تحريك كننده است.
ارائه پيشنهادهاي جديد به ايران از ديگر موضوعاتي است كه فضاي رسانه اي قبل از مذاكرات را به سمت خود سوق داده است. اما خبرگزاري رويترز در اين باره گزارش داد كه پيشنهاد 1+5 در آلماتي تكرار بسته سال 2008 است. آن پيشنهاد از جانب جمهوري اسلامي ايران به هيچ وجه يك پيشنهاد مثبت ارزيابي نمي شود چرا كه اساسا بر اجراي قطعنامه هاي شوراي امنيت و تعليق غني سازي در ايران مبتني است.
دوشنبه و به فاصله يك روز مانده به اين مذاكرات نيز برخي منابع غربي اعلام كردند كه گروه 1+5 تصميم دارد در اين دور از گفت و گوها بسته جديدي به ايران ارائه كند كه كاهش آمادگي فردو را در ازاي لغو تحريم تجارت طلا و فلزات گرانبها به ايران پيشنهاد مي كند.
بلافاصله پس از اين خبر، برخي ديگر از منابع غربي مجددا اعلام كردند كه در واقع پيشنهاد جديدي در كار نيست و گروه 1+5 تصميم دارد بسته اي با تاكيد بر برخي عناصر خاص پيشنهاد 2008 به ايران ارائه نمايد.
روزنامه واشينگتن پست نيز ديروز از قول يك ديپلمات آمريكايي نوشت: اين گروه صرفا توقع دارد كه درباره برخي اصول در مذاكرات آلماتي توافق شود.
مذاكرات آلماتي آزموني ديگر براي 1+5 است كه نشان دهد آيا با رويكرد انجام گفت و گوهاي منطقي وارد مذاكرات شده يا اينكه خواستار تداوم مسير اشتباه گذشته است.
جمهوري اسلامي ايران قبل از ورود به مذاكرات آلماتي مواضع و ديدگاه خود را واضح و روشن مطرح كرده و همان طور كه دبير شوراي عالي امنيت ملي كشورمان اعلام كرد، اگر كشورهاي 1+5 مي خواهند وارد گفت و گوي سازنده شوند، بايد با راهبرد جديد و پيشنهاد معتبر وارد شوند.
امروز با گذشت بيش از يك دهه فضاسازي و جنگ رواني غرب عليه برنامه هسته اي كشورمان اين مطلب بايد براي آنها روشن شده باشد كه «ايران باج نمي دهد» و غرب بهتر است منطقي رفتار كند.