نرخ ارز طي چند روز گذشته سير صعودي به خود گرفت. كارشناسان عوامل گوناگوني را علت اين التهاب كاذب عنوان مي كنند و معتقدند تركيب عواملي نظير سوداگري دست هاي پنهان ، فضاسازي رواني و رسانه اي، اهمال برخي مسئولان اقتصادي در زمينه روشنگري و تدبير و تنظيم بازار و وجود نقدينگي موجب صعود قيمت ارز شده است.
به گزارش خبرنگار ما، پس از نشست اجلاس غيرمتعهدها در تهران، بورس به اين رخداد واكنش مثبت نشان داد وهمه روزه شاهد بالا رفتن شاخص ها بوديم. سكه و ارز نيز بازار آرامي داشتند. اما چند روزي است كه بازار با نوسان روبرو شده و قيمت سكه و ارز روند صعودي گرفته است. رئيس جمهور هفته گذشته در گفت وگوي زنده تلويزيوني، از دستگيري اخلال كنندگان بازار ارز خبر داد و گفت: تعداد زيادي از مشكلات بازار ارز ناشي از آن بود كه باندهاي داخل فقط براي اهداف سياسي و اقتصادي وارد شدند.
بنابر اظهار نظر كارشناسان، سياست هاي نادرست تعديل بازار ارز باعث ايجاد روند رو به رشد قيمت دلار شده و به رغم برنامه هاي دولت براي كنترل بازار ارز، در طول 7 الي 8 ماه اخير وضعيت بازار ارز پرنوسان بوده است.
غلامرضا اسداللهي عضو هيئت رئيسه كميسيون برنامه و بودجه مجلس در گفت وگو با فارس اظهار داشت: دولت بايد بر نرخ ارز مديريت و كنترل داشته باشد و اگر قيمت ها به صورت سرسام آور بالا رود اين مديريت نيست.
وي تأكيد كرد: در شرايط افزايش بي ضابطه نرخ ارز اولاً قدرت خريد مردم كم مي شود، ثانياً ارزش پول ملي كاسته شده و از طرفي چون صنايع كشور نوپا هستند، قيمت مواد اوليه بالا رفته و اين صنايع از هم مي پاشند.
اسداللهي افزود: دولت بايد چاره انديشي كند و نرخ ارز به صورت معقول تعيين شود.
وي افزود: بانك مركزي بايد براي مديريت نرخ ارز راهكار ارائه كند.
عضو هيئت رئيسه كميسيون برنامه و بودجه در مورد اينكه آيا بانك مركزي بر نرخ ارز مديريت مي كند گفت: جلسات متعددي در كميسيون برنامه و اقتصاد با بانك مركزي برگزار شد كه وضعيت ارز در كشور ساماندهي شود و اينكه سامان پيدا نكرده قابل بررسي است كه آيا بانك مركزي توان ندارد؟
اسداللهي تأكيد كرد: دولت بايد وضعيت اقتصاد را درست كند و به سمت ثبات حركت كند و تا زماني كه فضاي جامعه در نرخ ارز ملتهب باشد هميشه تقاضا بيشتر ازعرضه ارز است.
بنابراين گزارش، به هر حال بايد بازار ارز و سكه كنترل شود و اخلال كنندگان اگر شناسايي شده اند به مردم معرفي شوند. زيرا تاوان گراني ارز و سكه را مردم مي دهند و جيب عده اي سوداگر روز به روز پرتر مي شود.
ارزيابي رئيس كميسيون برنامه و بودجه
از سوي ديگر رئيس كميسيون برنامه و بودجه گفت: اشتباه دولت اين است كه از سه هفته قبل عرضه دلار در بازار متوقف شده است.
غلامرضا مصباحي مقدم در گفت وگو با فارس در مورد بورس ارز و تكليف قانون برنامه پنجم براي نرخ شناور مديريت شده ارز گفت: بورس ارز بهترين راه براي اجراي قانون برنامه پنجم در زمينه نرخ ارز يعني شناور مديريت شده است.
وي افزود: مجلس دنبال تك نرخي شدن ارز بر اساس نرخ شناور مديريت شده است و اگر دولت در سال گذشته توسط بانك مركزي بورس ارز را راه اندازي كرده بود، شاهد شوك ارزي در بازار نبوديم. وقتي شوك ارزي در بازار اتفاق مي افتد، بايد دولت نرخ ارز را به صورت شناور مديريت كند، وگرنه شكاف بين نرخ مرجع ارز و نرخ آزاد افزايش يافته و راه برگشت اين است كه بورس ارز راه اندازي شود و نرخ ارز به صورت شفاف و واقعي در آن تعيين شود.
مصباحي مقدم افزود: مصوبه كارگروه مشترك دولت و مجلس در مورد نرخ ارز بايد اجرا شود، اما هنوز زمان آن مشخص نشده است، همه چيز بستگي به تصميم دولت دارد و بهتر است هر چه سريعتر بورس ارز تشكيل شود تا نرخ ها متعادل شود.
تنظيم بازار و بورس ارز
سخنگوي كميسيون حمايت از توليد ملي گفت: در بخش تقاضا بخشي از افراد به جاي سپرده گذاري در بانك ها و بورس، به سمت خريد ارز مي روند. جعفر قادري به ايسنا گفت: سياست هاي دولت بايد اين اطمينان را ايجاد كند كه ارز موردنياز تامين مي شود.
وي شرايط عرضه ارز و صادرات نفت و صادرات كالاهاي غيرنفتي را در ميزان درآمدهاي ارزي نسبت به گذشته موثر دانست و گفت: هر نوع كاهش در عرضه ارز باعث مي شود قيمت ارز هاي خارجي بالا برود و پول ملي ما تضعيف شود.
در همين حال مرتضي دلخوش كارشناس اقتصادي راه اندازي بورس ارز را راهكار مناسبي براي جلوگيري از تلاطم هاي ارزي در چند سال اخير عنوان كرد و گفت: افزايش نقدينگي در بازار ارز، تغييرات غيرمتعادلي را همراه با افزايش قيمت در نرخ ارز به همراه داشته كه هيچ يك براساس استاندارد و برنامه اقتصادي مشخصي نبوده است اما بورس ارز مي تواند با برقراري تعادل بين عرضه و تقاضا و تعيين قيمت واقعي تا حدودي از مشكلات ارزي بكاهد.
فرزين: دولت
در حال بررسي راه اندازي بورس ارز است
از سوي ديگر محمدرضا فرزين عضو شوراي پول و اعتباردرباره زمان راه اندازي بازار بورس ارز با توجه به درخواست مهلت يك ماه توسط بخش خصوصي تصريح كرد: دولت در حال بررسي ابعاد است و به طور مشخص زماني اين بازار راه اندازي مي شود كه توافق بين بخش خصوصي و دولتي وجود داشته باشد.
وي با تاكيد بر اين كه وقتي نتوانيم قيمت ارز را مديريت كنيم بازار كالا نيز مديريت نخواهد شد، تصريح كرد: در شرايطي كه نوسانات نرخ ارز زياد مي شود به دليل وجود ايجاد عوامل انتظاراتي تاثير آن بر بازار كالا نيز بيشتر مي شود. به عبارت ديگر بخش عمده اي از مسائل و مشكلاتي كه در تنظيم قيمت كالاها وجود دارد ناشي از نوساناتي است كه در بازار ارز اتفاق مي افتد.
رئيس هيات عامل صندوق توسعه ملي با بيان اين كه اكنون در كشور نظام ارز دو نرخي وجود دارد، گفت: ارز 1226 توماني كه به صورت نرخ پايه در اختيار كالاهاي اساسي قرار مي گيرد و نرخ دوم نيز توسط بازار آزاد كه در واقع همان بازار چهارراه استانبول است تعيين مي شود و در چنين شرايطي عوامل انتظاراتي شديدا در تعيين قيمت ارز در بازار آزاد تاثير گذاشته است.
فرزين بار ديگر با تاكيد بر اين كه قيمت ارز در بازار آزاد قيمت كالا را در داخل كشور تعيين مي كند، گفت: به رغم اين كه بخشي از كالاها با ارز 1226 تومان وارد كشور مي شوند قيمتشان به صورت هفتگي متناسب با تغيير قيمت در بازار آزاد تغيير مي كند.
رئيس هيات عامل صندوق توسعه ملي بخشي از تقاضاي ارز را مربوط به سفته بازي دانست و گفت: آنچه كه تحت عنوان بورس ارز مطرح مي شود در واقع همان بازار مديريت شده است كه ضوابط آن توسط سازمان بورس با همكاري بانك مركزي طراحي شده است.
فرزين با اشاره به اين كه اين بازار شفاف بوده و اطلاعات متقاضي و عرضه كننده ارز در آن مشخص است، گفت: البته قيمت ارز در اين بازار نبايد تثبيت شده باشد تا صادركننده انگيزه فروش ارز را در اين بازار داشته باشد.
وي ابراز اميدواري كرد با راه اندازي اين بازار نرخ ارز مديريت شود تا ارز با اطمينان بيشتري در اختيار فعالان اقتصادي قرار بگيرد.
لزوم نظارت بيشتر بانك مركزي
در همين حال اسدالله عسگراولادي در گفت وگو با برنامه پايش شبكه يك سيما از مسئولان بانك مركزي خواست نظارت بيشتري بر بازار ارز داشته باشند. وي افزود: ارز بايد به نرخ 1600 تومان برگردد و ارز 2500 توماني خيلي بد است و تبعات سوئي دارد، خواهش مي كنم مسئولين بانك مركزي با مردم صادق باشند. اگر يك هفته است كه ارزي وارد بازار نمي كنيد با صداقت بگوييد چرا اين كار را مي كنيد. با صداقت به مردم بگوييد كه ذخاير ما و صندوق ذخيره ما پر است ولي از آن استفاده نمي كنيم، ما بايد اين ذخاير را براي روز مبادا بگذاريم.
وي با بيان اينكه كشور 100 ميليارد دلار تجارت غيرنفتي دارد و قابل تحريم نيست گفت: ما البته تحريم بيروني هستيم ولي با بعضي مديريت هاي نادرست اين تحريم را در داخل تشديد مي كنيم مثلاً از طرح شبنم ما چه نتيجه ا ي گرفتيم؟ عده اي گفتند اين براي ردگيري كالا است ولي اكنون همين اوراق و برچسب هاي طرح شبنم را قاچاق مي فروشند. براي ردگيري كالا بايد مرز را كنترل كرد.
وي با بيان اينكه بخشي از وضعيت فعلي مربوط به افزايش نقدينگي است، درباره مداخله دست هاي نامرئي در اخلال بازار ارز گفت اگر كسي واقعاً اخلال مي كند، خوب بايد دستگيرش كرد.
تنظيم بازار
اطلاع رساني شفاف
و برخورد با اخلالگران
در همين حال برخي كارشناسان معتقدند اظهارنظرهاي نسنجيده برخي مسئولان ذي ربط نظير اينكه «نرخ ارز بايد بالاتر از رقم هاي فعلي باشد» يا سكوت و عدم توضيح آنها درباره روندهاي اعمال شده و واگذاري مسئوليت تبيين و تحليل به فضاي شايعه و شانتاژ، از دلايل مؤثر در نوسان نرخ ارز به شمار مي رود. اين كارشناسان همچنين با استناد به اظهارات برخي مقامات دولتي مبني بر اينكه چند نفر به صورت مافيايي بازار ارز را به هم مي ريزند، خواستار شفافيت بيشتر مسئولان در اين زمينه هستند و معتقدند مسئولان دولتي بايد در حوزه هاي «تنظيم بازار»، «تبيين سياست ها و محدوديت ها» و «شناسايي و برخورد قاطع با اخلالگران تلاش پيگيرتري انجام دهند. اين گروه معتقدند در حالي كه كمبود ارز وجود ندارد و كشور از منابع ارزي كافي برخوردار است، تنظيم بازار در كنار مواجهه با جريان هاي اقتصادي- رسانه اي شانتاژكننده و اخلالگر مي تواند جلوي پمپاژ التهاب مصنوعي را بگيرد.