كمتر از 4 ماه ديگر، دانشگاه آزاد وارد 30 سالگي ميشود
كاهش شهريه دانشگاه آزاد وعدهاي كه بايد محقق شود
شما هم شنيدهايد كه ميگويند «حافظه اذهان عمومي ضعيف است؟» شايد درست باشد، اما نه درباره همه چيز؛ خيلي از حرفها و وعدههاست كه تا سالها ياد همه ميماند مثلا اگر همين حالا از بغلدستيتان بپرسيد مهمترين وعدهاي كه فرهاد دانشجو از زمان نشستن پشت ميز رياست دانشگاه آزاد مطرح كرده است، چيست؟ بيمعطلي ميگويد: «كاهش شهريه دانشگاه آزاد» و اگر دانشجو نتواند وعده اش را عملي كند احتمالا در سالهاي آينده هم هر بار پرسشتان را تكرار كنيد، شنوندهها يكصدا همان پاسخ را ميدهند. ميدانيد چرا؟ چون مساله شهريه اين دانشگاه اصليترين دغدغه يك ميليون و 700 هزار دانشجوي كنوني آن و خانوادههايشان است، همان طور كه پيشتر هم 4 ميليون فارغالتحصيل را در دوره دانشجويي دلنگران ميكرد.
كمتر از 4 ماه ديگر، دانشگاه آزاد وارد 30 سالگي ميشود؛ 30 سالي كه براي مسوولان اين دانشگاه دورهاي پر فراز و نشيب، طولاني و پر از روزهاي خوش و ناخوش بوده است. روزهاي خوش دانشگاه آزاد همان زماني بوده كه سد كنكور باعث ميشد درهاي دانشگاه سراسري روي متقاضيان آموزش عالي بسته بماند و نشستن پشت نيمكت دانشگاه آزاد تنها راه ادامه تحصيل براي مردوديهاي كنكور سراسري بود.
روزهاي ناخوش اين دانشگاه نيز مربوط به همين سالهاي اخير است كه دانشگاههاي غيرانتفاعي و پيام نور رقباي جدياش شده و از آنجا كه شهريه كمتري نسبت به اين دانشگاه ميگيرد، خيليها كه شوق ادامه تحصيل در مقطع عالي را داشتهاند، به جاي دانشگاه آزاد، رفتهاند سراغ رقبايش و هجرت دسته جمعيشان باعث شده به گواه منابع غيررسمي، برخي شعبات اين دانشگاه به دليل نداشتن دانشجوي كافي در آستانه تعطيلي قرار بگيرد.
پول نداري برو...
براي آنها كه اعضاي خانوادهشان دانشگاه آزادي نيستند و پاي مدرك تحصيليشان هم مهر دانشگاه آزاد ندارد، حرف و حديثها درباره شهريه دانشگاه آزاد فقط يك كابوس دورادور است، اما براي دانشجويان اين دانشگاه تجربهاي تلخ است كه گاهي سرنوشت شان را عوض ميكند، مثل يلدا سعيدي كه اگر چند سال پيش روز ثبت نامش در رشته دندانپزشكي ميتوانست شهريه 6 ميليون توماني را بپردازد، حالا لابد داشت در مطبش بيماران را ويزيت ميكرد.
آنطور كه سعيدي تعريف ميكند، خانواده او شهريه را از ماهها قبل حاضر كرده بودند اما مشكلي پيش آمد كه ناچار شدند خرجش كنند و وقتي روز ثبت نام، از مسوول امور مالي دانشگاه درخواست مهلتي براي جور كردنش داشتند، مدير پاسخ داد « پول داري ثبت نام ميشوي، نداري بايد بروي» آن روز وقتي يلدا با گريه برميگشت، قبول شدههاي ديگري را هم ديد كه مثل خودش به دليل نداشتن شهريه از تحصيل محروم شده بودند.
پدرام. م يكي از آن كساني است كه اتفاقا مثل يلدا در رشته دندانپزشكي قبول شده با اين تفاوت كه هزينه ثبتنام در اين دانشگاه را داشته و به قول خودش «تا اينجاي كار» توانسته است آن را بپردازد. او حالا دانشجوي ترم 4 رشته دندانپزشكي است و زماني كه براي ثبتنام به دانشگاه مراجعه كرده، شهريه ثابت 4 ترم را همان روز اول از او گرفتهاند كه ميشده حدود 6 ميليون و 500 هزار تومان و حالا حساب و كتاب كرده كه با در نظر گرفتن خرجهاي جانبي، فارغالتحصيلياش احتمالا حدود 36 ميليون تومان خرج بر ميدارد.
آنها كه بتوانند مثل پدرام از پس شهريه 36 ميليون توماني دانشگاه آزاد در رشته دندانپزشكي بر آيند، اگر هوس ادامه تحصيل و تخصص گرفتن كنند، آنوقت خرجشان بالاتر هم ميرود، براي مثال كساني كه ميخواهند در رشته تخصصي پروتز تحصيل كنند، بايد بهطور متوسط سالي 20 ميليون تومان بپردازند.
برخي ميپرسند، اگر كسي براي تحصيل در دانشگاه آزاد ناچار باشد 36ـ 35 ميليون تومان (شهريه تحصيل در رشته دندانپزشكي براي وروديهاي سال 1388) بپردازد، بهتر نيست به يكي از كشورهاي مالزي يا تايلند يا فيليپين برود و با اين پول آنجا درس بخواند تا هم هزينه تحصيل برايش ارزانتر تمام شود، هم زبان انگليسي اش قوي شود و هم گاهي تحصيلش در دانشگاهي خارجي را به رخ ديگران بكشد؟
اگر پاسختان مثبت است اشتباه ميكنيد، چون حتي آنها كه فارغالتحصيل ميشوند و برميگردند هم بايد حدود 4 ترم را در اين دانشگاه بگذرانند تا بتوانند در ايران مطب بزنند كه هزينهاش براساس تحقيقات ما، حدود 96 ميليون تومان خواهد شد.
اما گراني شهريه دانشگاه آزاد كه فقط مربوط به دانشجويان رشته دندانپزشكي نيست. جدول شماره يك را كه ضميمه اين گزارش شده، نگاه كنيد. اين جدول ميزان شهريه ثابت دانشجويان تازه وارد دانشگاه آزاد را در سال تحصيلي 91 ـ 90 به صورت عليالحساب نشان ميدهد، اگر اين رقمها به خيالتان زياد است، بايد بدانيد كه اين شهريه با هزينه واحدهاي نظري و عملي هر ترم جمع ميشود و آنوقت است كه سر به فلك ميكشد و صفرهايش بيشتر و بيشتر ميشود.
در جدول شماره 2 نيز شهريه ثابت و متغير دانشجويان مقطع كارشناسي ارشد ناپيوسته دانشگاه آزاد در سال 90 آمده است كه اعداد و ارقامش به بي پولها نهيب ميزند، نزديك دانشگاه آزاد نشوند.
الف. ت دانشجوي ترم 3 مقطع دكتري دانشگاه آزاد در رشته تاريخ است كه هزينه 3 ترم اول تحصيل برايش بيش از 18 ميليون تومان تمام شده و در آستانه پايان نامه گرفتن هم بايد 11ـ10 ميليون تومان در هر تـرم بپردازد و پس از 2 ترم، حدود يك و نيم ميليون تومان نيز به اين هزينه اضافه ميشود.
وي اعتقاد دارد چه وام نهاد رياست جمهوري كه بازپرداختش 6 ماه پس ازفارغالتحصيلي آغاز ميشود و چه وام دانشگاه كه بازپرداختش در طول ترم است، نميتواند براي دانشجويان كافي باشد، چرا كه دانشجويان درهر مقطعي كه باشند به دليل ساعاتي كه ملزم هستند در دانشگاه بگذرانند، معمولا با پيدا كردن شغل تمام وقت در طول تحصيل مشكل دارند و مشاغل پاره وقت هم آنقدر درآمدزا نيست كه بتواند چنين هزينههاي كلاني را تامين كند.
اين دانشجوي دكتري، به نكته مهم ديگري هم اشاره ميكند: «مساله اين است كه شهريهها به هيچ وجه با كيفيت دروسي كه در اين دانشگاه ارائه ميشود انطباق ندارد. در برخي واحدهاي دانشگاه آزاد حتي كتابخانه هم وجود ندارد و برخي از آنها نيز براي واحدهاي عملي دانشجويان آزمايشگاه يا كارگاه تعبيه نكردهاند يا اين مكانها از امكانات كافي برخوردار نيستند.»
مجلس هم دغدغه دارد
علاوه بردانشجويان و خانوادههايشان، برخي نمايندگان مجلس نيز از افزايش بيرويه شهريهها و محروميت برخي افراد به اين بهانه در دانشگاه آزاد ابراز نگراني كردهاند. زهره الهيان، عضو كميسيون امنيت داخلي مجلس از جمله اين افراد است كه كاهش شهريه دانشگاه آزاد را از مطالبات دانشجويان و نمايندگان دانسته و ميگويد: رئيس جديد بايد كاهش شهريه دانشجويان و قرارداد كارمندان و هيأت علمي دانشگاه آزاد را كه سالها با ديكتاتوري اداره ميشد ساماندهي كرده و يك تحول بنيادين با مديران جديد انقلابي در آن ايجاد كند.
همچنين، حجتالاسلام عليرضا سليمي، عضو كميسيون آموزش مجلس، ميزان شهريه دانشگاه آزاد و ناتواني دانشجويان و خانوادههاي ضعيف و كم بضاعت را در پرداخت آنها از دغدغههاي رئيس دانشگاه دانسته كه ايده تاسيس بانك دانشگاه آزاد بر اين اساس مطرح شده است.
وي با تاكيد بر اينكه تمركززدايي و كاهش شهريه خواست مهم مجلس از رئيس جديد است، ميافزايد: با راهاندازي يك بانك در دانشگاه آزاد، بخشي از منافع حاصل از گردش مالي سنگين آن را ميتوان براي كاهش شهريههاي دانشجويي مورد استفاده قرار داد.
قولهايي كه بايد عملي شود
همين خواسته است كه رئيس جديد دانشگاه آزاد را به اين نتيجه رسانده است كه در هر گفتوگوي رسانهاي، گريزي هم به بحث كاهش شهريهها بزند و حتي قولهايي نيز در اين زمينه بدهد و به فكر بيفتد كه ميشود با ايجاد منابع مالي جديد براي اين دانشگاه و بهوجود آوردن گردش مالي 1500 ميليارد توماني، شهريهها را تا 20 درصد كاهش دهد.
شنوندگان ايدههاي دانشجو درباره كاهش شهريهها 2 گروهند: گروه اول كساني هستند كه اعتقاد دارند اين قول هم، از همان دست وعدههاي بيسرانجام است كه بزودي از ياد ميرود و رئيس بعدي دانشگاه آزاد نيز تكرارش خواهد كرد. اما گروه دوم ـ كه باورشان قريب به يقينتر است ـ هنوز اميدوارند و ميگويند طرح كاهش شهريههاي دانشگاه آزاد فقط وعده نيست و احتمالا رئيس جديد اين دانشگاه براي عملي كردنش عزمي راسخ دارد چرا كه كاهش شهريهها، نه تنها بر سرنوشت يك ميليون و 700 هزار دانشجوي كنوني آن و خانوادههايشان تاثير ميگذارد، بلكه اين دانشگاه را در رقابت با دانشگاههاي غيردولتي ديگري كه هزينه ثبتنام پايين دارند، پيروز ميكند و مانع ورشكستگي بسياري از شعبات آن كه مدتي است به دليل شهريههاي گران سوت و كور شدهاند، ميشود. متاسفانه با وجود تلاش «جامجم»، گفتوگو با رئيس جديد دانشگاه آزاد و معاونانش، به منظور تشريح جزئيات كاهش شهريه و نحوه عملياتي شدن وعدهها، به نتيجه نرسيد، اما پيشبيني ميشود فرهاد دانشجو براي اقناع افكار عمومي هم كه شده، بزودي مقابل خبرنگاران بنشيند و از بار دغدغهها بكاهد.
مريم يوشيزاده / گره جامعه