جام جم نوشت: چند سالی است رسانه‌ها به مردم درباره مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک به‌طور مکرر هشدار می‌دهند، اما به نظر می‌رسد این هشدارها چندان موثر نیست و مردم همچنان با مشاهده اولین علائم سرماخوردگی با آسودگی خاطر، آنتی‌بیوتیک‌هایی که در موارد دیگری برایشان تجویز شده، مصرف می‌کنند و حتی معتقدند پاسخ درمانی خوبی هم می‌گیرند!
متاسفانه بسیاری چنین رویه‌ای را در مورد فرزندانشان نیز اعمال می‌کنند که بی‌شک عوارضش به‌مراتب آسیب‌زننده‌تر است. به همین دلیل پای صحبت‌های دکتر فریبا شیروانی، فوق‌تخصص عفونی اطفال نشسته‌ایم تا با شروع فصل سرما و سرماخوردگی، به والدین از این حیث دوباره هشدار بدهیم .
پیش از هر چیز باز هم تاکید می‌کنیم، بررسی‌ها به‌طور قطع ثابت کرده مصرف نامناسب داروهای آنتی‌بیوتیک عامل شیوع گسترده عفونت‌های مقاوم به داروست. آنتی‌بیوتیک‌ها فقط برای مقابله با عفونت‌های باکتریایی اثربخشی دارند و در درمان سرماخوردگی‌ها و دیگر بیماری‌های ویروسی موثر نیست. زمانی‌که بیمار بدون آن‌که به آنتی‌بیوتیک نیاز داشته باشد، اقدام به مصرف آن کند، باکتری در معرض دارو قرار گرفته و فرصتی را برای جهش یافتن و مقاوم شدن در برابر دارو پیدا می‌کند.

بی‌دلیل آنتی‌بیوتیک به فرزندتان نخورانید
مصرف آنتی‌بیوتیک در کودکی باید حتما با بررسی‌های قطعی تجویز شود. مصرف آنتی‌بیوتیک از هیچ عفونتی در یک کودک سالم پیشگیری نمی‌کند و باعث مقاوم شدن ارگانیسم‌های سیستم تنفسی و گوارشی به این داروها می‌شود.
از طرف دیگر مصرف آنتی‌بیوتیک در نوزادی باعث تشکیل نشدن جمعیت میکروبی طبیعی در دستگاه گوارش و تنفس کودک می‌شود و این امر در احتمال بیماری‌ها و بروز آلرژی و دیابت و سرطان‌ها و چاقی و حتی اختلالات رفتاری در سنین بالاتر دخیل است. مصرف آنتی‌بیوتیک طولانی‌مدت حتی میزان خرابی دندان‌ها را افزایش می‌دهد .

سرماخوردگی‌ آنتی‌بیوتیک نمی‌خواهد
سرما‌خوردگی نباید دلیلی بر شروع مصرف آنتی‌بیوتیک در کودک باشد. بیش از 90 درصد موارد سرما‌خوردگی‌ها با درمان‌های حمایتی بهبود می‌یابد. خوراندن خودسرانه آنتی‌بیوتیک باعث تحمیل عوارض به کودک، بدون اثر درمانی می‌شود. کودکی که سرماخوردگی ویروسی دارد، تب دارد و دچار آبریزش بینی و سرفه می‌شود، با مصرف آنتی‌بیوتیک درمان نمی‌شود و هر تبی لزوما با مصرف آنتی‌بیوتیک بهبود نمی‌یابد. اگر کودک مبتلا به سرما‌خوردگی دچار آبریزش بینی باشد در روز دوم و سوم بیماری با غلیظ شدن ترشحات، گرفتگی بینی کودک شدیدتر می‌شود. این اتفاق نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک ندارد. درمان کودک با این مشکلات درمان حمایتی و مایعات و شست‌وشوی بینی است. عفونت گوش، فارنژیت چرکی و عفونت ریه تب یا آبریزش بینی با مصرف آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود که تشخیص آن نیز با پزشک و از طریق معاینه است .

مصرف آنتی‌بیوتیک طبق دستور پزشک
دستور مصرف آنتی‌بیوتیک فقط باید با دستور پزشک انجام شود. از مشکلات مهم در مصرف آنتی‌بیوتیک سر خود، عدم مصرف دارو با دوز متناسب با سن کودک است‌. از طرف دیگر، نوع آنتی‌بیوتیک در هر بیماری متفاوت بوده و لازم است بر حسب نوع بیماری، آنتی‌بیوتیک متناسب با آن انتخاب شود.

آنتی‌بیوتیک اضافه، چاق‌تان می‌کند!
عوارض مصرف آنتی‌بیوتیک در تمام سنین وجود دارد. در کودکان، چاقی، اختلالات رفتاری، احتمال ابتلا به عفونت‌های تنفسی باکتریایی با باکتری‌های مقاوم، تغییر جمعیت میکروبی روده و خرابی دندان‌ها از عوارض مصرف نابجای آنتی‌بیوتیک است. در سنین بالاتر، مشکلات آلرژی، چاقی و دیابت و در سنین پیری احتمال سرطان‌ها با مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک افزایش می‌یابد. در تمام سنین، شایع‌ترین عوارض مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها شامل اسهال، تهوع، استفراغ، برجستگی‌های قرمز و خارش‌دار پوستی ، دل‌درد، کاهش اشتها و عوارض وخیم‌تر مثل اختلالات خونی، مشکلات کبدی و کلیوی است.

تغذیه کودکی که آنتی‌بیوتیک می‌گیرد
تغذیه در دوران بیماری‌ در کودکان باید با توجه به دریافت ویتامین‌ها و پروتئین کافی در آنها صورت بگیرد. مصرف ویتامین‌های گروه C از نظر علمی به افزایش توانایی بدن در مقابله با بیماری‌ها کمک می‌کند. مصرف سبزیجات و میوه‌جات علاوه بر این‌که با ذائقه کودک در زمان بیماری به‌دلیل کاهش اشتها همراهی بیشتری دارد، به دریافت ویتامین‌ها و تنظیم اجابت مزاج در آنها کمک می‌کند.

آنتی‌بیوتیک و بی‌اشتهایی کودک
یکی از عوارض مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند اسهال، کاهش اشتها و تهوع باشد. مصرف طولانی آنتی‌بیوتیک با سوزش دهان، تشدید بی‌اشتهایی و اسهال همراه است. در این مواقع در صورت شدید بودن عوارض باید در مورد ادامه مصرف آنتی‌بیوتیک تصمیم گرفت. از طرف دیگر می‌توان از داروهای ضد‌قارچ و پروبیوتیک‌ها برای درمان این موارد سود برد .

هشدار آنتی‌بیوتیکی به والدین !
هر بار که کودک دچار عفونت ویروسی می‌شود و آنتی‌بیوتیک نابجا مصرف می‌کند، ضربه خطرناکی از نظر ساختار میکروبی دستگاه گوارش و تنفس به او وارد می‌شود که با قطع آنتی‌بیوتیک از بین نمی‌رود و تداوم می‌یابد. به بیان دیگر هر چه تعداد و دفعات مصرف آنتی‌بیوتیک بیشتر شود، این عوارض طولانی‌تر و با تداوم بیشتری همراه خواهد بود .