اغلب خانواده‌ها كودكاني دارند كه در صحبت‌هاي خود دچار مشكل هستند و گمان مي‌كنند لكنت زبان دارند، در حالي كه لكنت شكل پيشرفته اين مشكل محسوب مي‌شود، چراكه به طور كلي در سنين 2 تا 4 سالگي كودكان با «نارواني طبيعي» در گفتار روبه‌رو هستند.
لكنت زبان در قسمت مربوط به ناخودآگاه فرد كه هنوز از بيماري خود آگاهي ندارد تحت عنوان نارواني طبيعي مطرح مي‌شود. اغلب كودكان در سنين 2 تا 4 سالگي اين مرحله را طي كرده و به دليل عدم آگاهي كافي خانواده‌ها با بازخوردهاي اشتباه مواجه مي‌شوند.
اتابك وثوقي، رئيس انجمن گفتاردرماني ايران در گفتگو با «جام‌جم» مي‌گويد: چنانچه خانواده برخورد درستي با اين موضوع نداشته باشد، نارواني طبيعي به نارواني غيرطبيعي تبديل شده و سپس به لكنت بينابيني يا گاها لكنت اساسي و ماندگار تبديل مي‌شود.

نارواني طبيعي
در نارواني طبيعي كودك حداكثر در 10 درصد موارد دچار مشكل است و به آرامي با تنش‌ها و اضطراب‌هاي هنگام صحبت برخورد كرده و كل كلمه يا قسمتي از عبارت را تكرار مي‌كند.وثوقي با بيان اين مطلب مي‌افزايد: در مجموع در نارواني طبيعي فرد از اين نارواني آگاهي ندارد. اين امر وضعيتي طبيعي است كه اغلب كودكان آن را طي مي‌كنند.

لكنت
اين كارشناس گفتاردرماني معتقد است لكنت «نارواني‌غيرطبيعي» است كه كودك براي گفتار تلاش و تقلا و همواره مكث مي‌كند، البته فرد از نارواني خود آگاهي دارد كه اين امر بيشتر از 10 درصد موارد را در كلام فرد شامل مي‌شود.
متاسفانه در جامعه ما نگرش صحيحي به لكنت زبان وجود ندارد و اغلب به اين افراد به عنوان يك بيمار مبتلا به افسردگي يا بيماري‌هاي رواني مزمن نگريسته مي‌شود، اين درحالي است كه وثوقي اعتقاد دارد لكنت زبان يك عارضه است نه بيماري. در اكثر مواقع اين افراد معمولا از اعتماد به نفس پاييني برخوردارند. اين درحالي است كه اكنون در كشورهاي پيشرفته افراد داراي لكنت زبان، بسياري از كارهاي مهم را برعهده دارند.

برخي داروها لكنت زبان را تشديد مي‌كند
وثوقي معتقد است كه براي درمان لكنت بايد رويكردهاي مختلفي را در نظر گرفت، اما متاسفانه در ايران معمولا درمان‌ها به صورت تك‌بعدي پيش مي‌رود. با اين وجود بايد دانست كه برخي داروهاي ضدافسردگي و داروهايي مثل ريتالين اثر معكوس در افراد مبتلا به لكنت داشته و آن را تشديد مي‌كند. همچنين درمان با ديدگاه روان‌شناختي هرچند رويكرد مناسبي است، اما تك‌بعدي است. در مجموع تعامل اجتماعي و ارتباط افراد لكنتي با ديگران بايد تقويت شود؛ چرا كه اين افراد به دليل وجود مشكلاتي در جامعه، از سوي معلم، دوستان و آشنايان مورد ترحم، تنبيه و تشويق‌هاي اشتباه قرار گرفته و‌ اعتماد به نفس‌شان از بين مي‌رود.به گفته وي، براي خانواده‌هايي كه داراي كودكان لكنتي هستند مراجعه به گفتاردرمانگر كه تجربه كار در اين زمينه را داشته باشد، الزامي است و حتما اين افراد بايد از خدمات توانبخشي و روان‌شناختي همزمان برخوردار شوند.
رئيس انجمن گفتاردرماني ايران مي‌گويد: يك درصد كودكان سنين مدرسه دچار نارواني هستند و براساس آمارهاي موجود 2 تا 3 درصد كودكان در سنين 5 تا 6 سال دچار نارواني غيرطبيعي و حدود 10 درصد به نارواني طبيعي در مناطق مختلف دچار هستند. همچنين بروز نارواني در پسران 3 تا 4 برابر نسبت به دختران بيشتر است.
وثوقي مي‌افزايد: بين 50 تا 80 درصد افراد مبتلا به لكنت پس از سپري كردن دوره‌هاي توانبخشي مناسب همراه با روان‌شناسي و گفتاردرماني بهبود مي‌يابند و در صورتي كه اين بيماران از اضطراب و استرس بيش از حد برخوردار باشند حتما بايد تحت نظر روانپزشك قرار بگيرند تا روانپزشك براي رفع اضطراب وي اقدام كند.

تاخير در رشد كلامي و تشنج مغزي
براساس تحقيقات، معمولا تاخير در رشد كلامي و دركي در سنين كودكي و تشنج مغزي، لكنت به دنبال دارد. افراد مبتلا به لكنت بايد تحت بررسي‌هاي نورولوژيك و آزمايشگاهي قرار گرفته و پس از محرز شدن مشكل نورولوژيك آنها، درمان ابتدا بر پايه نورولوژي و سپس بر اساس علامت درماني، روان‌شناختي و شناخت‌درماني انجام شود.

كمبود مراكز آموزشي براي درمان لكنت‌ زبان‌
دكتر وثوقي با اشاره به كمبود مراكز آموزشي براي لكنت‌ زبان‌ها در كشور مي‌افزايد: در ايران حتي براي داشتن كوچك‌ترين مركز توانبخشي يا كلينيكي به منظور ارائه خدمات به اين بيماران دچار مشكل هستيم. قوانين دانشگاه‌ها با يكديگر و قوانين نظام پزشكي با وزارت بهداشت در اين زمينه‌ها متفاوت است. اين در حالي است كه در برخي كشورهاي پيشرفته با تاسيس مدرسه لكنت، آموزش‌هايي به فرد مبتلا به نارواني لكنت به صورت مستقيم و غيرمستقيم ارائه مي‌شود و حساسيت‌زدايي از آنجا آغاز شده و سپس به محيط گسترش مي‌يابد.

توصيه به خانواده‌ها
رئيس انجمن گفتاردرماني ايران در مجموع به خانواده‌ها توصيه مي‌كند قبل از اين كه برچسب لكنت زبان به كودكان خود بزنند، به گفتاردرمانگر مراجعه كرده و از هر گونه بازخورد نسبت به گفتار ناصحيح، آماده كردن كلمه، مقايسه گفتار كودكان با يكديگر و ترحم پرهيز كنند.

امير بامه
جام جم