توطئه سران قريش براى كشتن پيامبر(ص) در سال اول هجرى قمرى
پيامبر اكرم(ص) ، سه سال به طور پنهان و ده سال به طور آشكار در مكه معظمه، مردم را به دين اسلام دعوت كرد و در اين مدت، تعدادى از اهالى مكه(اعم از آزادگان و بردگان(به او ايمان آورده و دين اسلام را پذيرا شدند. وليكن دعوت پيامبر(ص) و مسلمان شدن مردم، بر سران مكه و بزرگان طوايف قريش و ساير سران قبايل اين منطقه از عربستان، گران و سنگين آمد و با ادامه آن، منافع دنيوى و ستم‏كارانه خويش را بر باد فنا ديدند. بدين جهت از آغاز ظهور پيامبر(ص) با او مخالفت و دشمنى ورزيدند.
آنان از هر راه ممكن بر آن حضرت سخت گرفته و براى او مانع‏تراشى كردند. به ويژه نسبت به مردمى كه مسلمانى اختيار كردند، با شدت تمام رفتار نمودند.
سرانجام در واپسين روزهاى ماه صفر سال سيزدهم بعثت، چهل نفر از سران قريش در "دارالنّدوه" كه محل اجلاس اعيان و اشراف قريش بود، جلسه‏اى تشكيل داده و تصميم گرفتند كه رسول‏خدا(ص) را به طور ناجوانمردانه به قتل آورند.
آنان كه از افكار شيطانى و انديشه‏هاى ابليسى برخوردار بودند، قرار گذاشتند كه از هر طايفه، يك نفر به صورت گروهى در تاريكى شب به خانه رسول‏خدا(ص) هجوم آورده و با شمشيرها و يا ابزارهاى ديگر خويش آن حضرت را در رختخوابش به قتل آورند. تا از اين راه، پيامبر(ص) را از ميان برداشته و بنى‏هاشم را توان مقابله و تقاص با تمام قبايل توطئه‏گر نباشد.
آنان در اين تصميم خود، ابولهب، عموى پيامبر(ص) را كه با آن حضرت از آغاز دشمنى مى‏كرد، با خود همراه كردند تا نماينده‏اى از بنى‏هاشم نيز در جمع خود داشته باشند.
جوانان فريب‏خورده قريش با هماهنگى كامل، در شب اول ربيع‏الاول به خانه رسول‏خدا(ص) هجوم آورده و آن را از آغاز، در محاصره كامل خويش گرفتند.
آنان قصد داشتند كه در ابتداى شب، مقصود خويش را عملى كنند، ولى ابولهب، آنان را مانع گرديد و گفت: تا طلوع فجر صادق اجازه نمى‏دهم، داخل خانه محمّد(ص) گرديد.
همگى تا طلوع فجر، لحظه‏شمارى مى‏كردند و از روزنه‏هاى اتاق، بستر آن حضرت را زير نظر داشتند.
از سوى ديگر جبرئيل امين، اين خبر را به پيامبر(ص) رسانيد و او را از سوى خداوند متعال، مأمور كرد كه به سوى يثرب)مدينه(هجرت كند.
اما بيرون رفتن آن حضرت از خانه و خالى گذاشتن رختخواب، دشمن را حساس مى‏كرد و در أمر هجرت، مشكلى به وجود مى‏آورد. پيامبراكرم(ص) براى اجراى فرمان الهى، به پسرعمويش على‏بن‏ابى‏طالب(ع) كه از ياران نزديك و فداكار آن حضرت بود، پيشنهاد كرد كه در جاى او بخوابد و با فريب مشركان، مسئله سرنوشت‏ساز هجرت را مهيا سازد.
على(ع) كه خطر مرگ را در جلوى چشمان خويش مجسم مى‏كرد، به آن حضرت عرض كرد: اى رسول ‏خدا، اگر من در جاى تو بخوابم، تو از دست مشركان رهايى خواهى يافت؟
پيامبر(ص) فرمود: بلى، من رهايى مى‏يابم.
على(ع) در اين هنگام خوشنود شد و اعلام آمادگى كرد و به رختخواب پيامبر(ص) رفت و در آن جا به راحتى آرميد.
پذيرش پيشنهاد پيامبر(ص) از سوى على‏بن‏ابى‏طالب)ع(، نشاط تازه‏اى در رسول‏خدا(ص) به وجود آورد و او را در پى‏گيرى هدف‏هايش مصمم‏تر نمود.
خداوند متعال در فضيلت امام على ‏بن ‏ابى‏ طالب)ع(، اين آيه را نازل فرمود: وَ مِنَ النّاسِ مَنْ يَشْرى نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرضاةِ اللّهِ، وَاللّهُ رَئُوفٌ بِالْعِبادِ
پيامبر(ص) از ميان مهاجمان و محاصره‏كنندگان قريش، بدون متوجه شدن كسى از آنان، از خانه خويش خارج گرديد.
آن حضرت به سوى كوه‏هاى اطراف مكه رفت و در "غارثور" پناه گرفت و در بين راه به ابوبكر بن‏ ابى ‏قحافه رسيد و وى را نيز به همراه خود به غار برد.
مهاجمان در هنگام بامداد، به طور گروهى داخل اتاق رسول‏خدا(ص) شده و به سوى رختخوابش هجوم آوردند.
ناگهان امام على(ع) از ميان رختخواب برخاست و بر آنان بانگ‏زد: واى بر شما، چه كار مى‏كنيد؟
مهاجمان كه ناباورانه، على(ع) را در رختخواب پيامبر(ص) مى‏ديدند، از او پرسيدند: پس محمد(ص) كجا است؟
على(ع) پاسخ داد: او را به من نسپرده بوديد تا از من بخواهيد.
ميان آنان و على(ع) سخنانى ردوبدل شد و چون چيزى دستگيرشان نگرديد، با خشم تمام از خانه پيامبر(ص) بيرون رفته و در پى آن حضرت به راه افتادند.
پيامبر(ص) سه روز در غار ثور پنهان بود و در روز چهارم به سوى مدينه هجرت كرد و در روز دوشنبه، دوازدهم ربيع‏الاول وارد مدينه شد و مورد استقبال باشكوه اهالى اين شهر قرار گرفت.
وقوع ليلةالمبيت و آغاز هجرت پيامبر(ص) را برخى از مورخان، در شب آخر ماه صفر دانسته، و برخى ديگر در شب اول ماه ربيع‏الاول ذكر كرده‏اند.
ولى به نظر مى‏آيد كه تشكيل جلسه دارالندوه در واپسين روزهاى ماه صفر، و ليلةالمبيت در نخستين شب ماه ربيع‏الاول سال سيزدهم بعثت واقع شده‏باشد.