براساس این طرح مدیران بخش‌های مختلف، منابع مالی را با توجه به كیفیت خدمات میان كاركنان تقسیم می كنند
آثار واگذاری مدیریت بخش‌های بیمارستانی
هرچند طرح واگذاری آزمایشی مدیریت بخش‌های بیمارستان‌های دولتی،به گفته وزیر بهداشت باهدف تمام وقت شدن بخش‌های مختلف بیمارستانی، خلوت شدن صف طولانی بیماران چشم‌انتظار در مراكز درمان و افزایش كیفیت خدمات انجام می‌شود، اما این طرح در كنار مدافعانش، منتقدانی هم دارد كه می‌گویند اجرای شتابزده طرح، وضع بیمارستان‌های دولتی را بدتر می‌كند و به جای افزایش كیفیت، نتیجه عكس می‌دهد.
نخستین باری كه وزیر بهداشت از افزایش اختیارات بخش‌های بیمارستان‌ها حرف زد، در جلسه معارفه‌اش بود.
او گفت كه طرحی مشابه را روزگاری دور در بیمارستان امام‌حسین(ع) ـ كه در آن خدمت می‌كرده ـ اجرا كرده است و بعد با عزلش فرصت ادامه طرح از او گرفته شده است.
حالا حدود هشت ماه از انتصاب محمدحسین طریقت به‌عنوان وزیر بهداشت گذشته است و او قصد دارد طرح قدیمی‌اش را اجرایی كند و ریاست بخش‌های بیمارستانی را به پایین‌ترین سطوح ارائه خدمت، یعنی روسای بخش‌های بالینی واگذار كند و البته تاكید دارد كه این طرح، مترادف با خصوصی‌سازی نیست.
دلیلی كه وزیر بهداشت برای اجرای طرحش آورده، این است كه «پزشكان در بخش خود نمی‌توانند تشویق و تنبیه كنند یا جابه‌جایی انجام دهند یا فعالیت‌ها را تنظیم كنند، پس تعلق و وابستگی به محل خدمت خود ندارند و علت این‌كه پزشك دولتی در اولین فرصت به بخش خصوصی می‌رود و امكانات موازی ایجاد می‌كند به دلیل نداشتن وابستگی است.»
نیروها بر اساس كیفیت كارشان حقوق می‌گیرند
بیمارستان امام حسین (ع) تنها بیمارستانی نیست كه قرار شده مدیریت هر بخش آن به مسئولانش سپرده شود و این طرح قرار است در بیمارستان‌های بهارلو، هاشمی‌نژاد و فیروزگر نیز به شكل آزمایشی اجرا شود.
حسن امامی‌رضوی، معاون درمان وزارت بهداشت در گفت‌وگو با جام‌جم درباره علت اجرای این طرح می‌گوید: وقتی مدیریت هر بخش به مسئول آن سپرده شود، خودش منابع مالی بخش را بر اساس كیفیت خدماتی كه نیروهایش به مردم ارائه كرده‌اند تقسیم می‌كند، در حالی كه اكنون میزان حقوق نیروهای شاغل در بیمارستان‌ها تضمین شده است.
به گفته او، اجرای این طرح و پرداخت دستمزد به نیروها براساس كیفیت عملكردشان و میزان خدماتی كه به بیماران ارائه می‌دهند، باعث می‌شود كاركنان بیمارستان‌ها بیشتر برای جلب رضایت بیماران و خدمت‌رسانی به آنها تلاش كنند و جوی رقابتی میان بخش‌های بیمارستان به‌وجود می‌آورد.
او وعده می‌دهد كه اگر اجرای طرح آزمایشی نتیجه مثبتی داشته باشد، در همه بیمارستان‌های كشور اجرایی می‌شود. همچنین بر اساس برنامه پنجم توسعه وزارت بهداشت، در این بیمارستان‌ها خدمات براساس هزینه تمام شده ارائه می‌شود و مابه‌التفاوت تعرفه واقعی و دولتی را وزارت بهداشت می‌پردازد.
البته امامی رضوی حاضر نیست توضیح بدهد كه وزارت بهداشت برای پرداخت این اختلاف هزینه چه مقدار بودجه در اختیار دارد.
سیامك مره‌صدق عضو كمیسیون اجتماعی مجلس نیز از موافقان این طرح است كه درباره جزئیاتش توضیح می‌دهد: هدف اصلی این طرح كاهش شمار بیماران منتظر در نوبت بیمارستان‌های دولتی است، چون با اجرای آن بخش‌های غیر فعال بیمارستانی در شب همچون اتاق عمل، آزمایشگاه و رادیولوژی فعال می‌شود و به این ترتیب تعداد بیشتری بیمار در طول شبانه روز در هر بخش پذیرفته می‌شود.
معاون درمان وزارت بهداشت و عضو كمیسیون بهداشت و درمان اعتقاد دارند واگذاری مدیریت بخش‌های بیمارستانی به مسئولانشان، باعث اجرای عدالت در بیمارستان‌ها و افزایش كیفیت خدمات در آنها می‌شود ،اما خیلی‌ها با این ایده مخالف هستند مثل عابد فتاحی عضو كمیسیون بهداشت و درمان مجلس كه نگران است اجرای این طرح به كاهش احتمالی كیفیت خدمات درمانی در بیمارستان‌ها بینجامد، چون اگرچه گفته می‌شود سطح كیفی خدمات در پرداخت حقوق كاركنان مطرح است اما این سطح قابل سنجش نیست و در حقیقت پرسنل بیمارستان‌ها بر اساس شمار بیمارهایشان حقوق می‌گیرند و به این ترتیب تلاش می‌كنند تعداد بیشتری بیمار بپذیرند، در حالی كه سطح توانایی‌شان محدود است، پس ناچارند سطح كیفی خدماتشان را كاهش دهند.
او اعتقاد دارد نه‌تنها این روش كیفیت ارائه خدمات به مردم را افزایش نمی‌دهد، بلكه شاید امنیت شغلی پرسنل بیمارستان‌ها را به خطر بیندازد و حقوقشان را ناپایدار و متغیر كند.
همچنین گرچه مره‌صدق تاكید می‌كند كه پزشكان شاغل در این طرح، باید صرفا در مراكز دولتی كار كنند اما تائید می‌كند كه احتمال تخلف بالاست و ممكن است پزشكانی دو شغله باشند كه مسلما انرژی و توانایی‌شان برای كار در بیمارستان دولتی كم می‌شود و كیفیت كارشان پایین می‌آید.
محمد شریفی‌مقدم، دبیركل خانه پرستاران نیز از مخالفان این طرح است كه هشدار می‌دهد: واگذاری بخش‌های بیمارستانی به مسئولانشان درست نیست، چون مسئولان بخش‌ها فرصتی برای مدیریت ندارند و تمركزشان بین مطب‌هایشان، پست‌هایشان در بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و مسئولیت‌های درمانیشان در بخش دولتی تقسیم شده است.
شریفی‌مقدم به نگاه پزشك‌سالارانه وزارت بهداشت هم انتقاد دارد و می‌گوید: در همه كشورهای توسعه‌یافته مدیریت بیمارستان با فردی است كه در این زمینه تحصیلات دارد و چرا مسئولان وزارت بهداشت گمان می‌كنند یك پزشك متخصص، بدون آن‌كه در حوزه مدیریت تحصیل كرده باشد، تخصص مدیریت هم دارد؟
آمارهایی كه دبیركل خانه پرستاران ارائه می‌كند گویای آن است كه همان نگاه پزشك‌سالارانه در بیمارستان‌ها باعث شده حدود 5 تا 7 درصد از كادر درمانی در هر بیمارستان پزشكان و باقیمانده افراد غیر پزشك همچون پرستاران، كارمندان بخش اداری و كارشناسان پیراپزشكی باشند، اما 80 درصد درآمد بیمارستان‌ها عاید همان گروه اندك پزشكان و 20 درصد باقیمانده در آمد بین 93 تا 95 درصد كادر ارائه‌دهنده خدمات تقسیم شود.
اجرای طرح، روی لبه تیغ
گفته‌های موافقان و مخالفان درباره اجرای طرح واگذاری بخش‌های بیمارستانی نشان می‌دهد هرچند مسئولان وزارت بهداشت از اجرای آن اهداف مثبتی را دنبال می‌كنند، اما امكان دارد در نظر نگرفتن همه جوانبش باعث شود سطح كیفی خدمات در بیمارستان‌ها افت كند و در نتیجه مراجعات بیمار به مراكز درمانی بیشتر شود و به این ترتیب شمار بیشتری از بیماران و خانواده‌هایشان به زیر خط فقر بروند و آماری را كه می‌گوید هر سال 7درصد مردم به علت هزینه‌های درمان به زیر خط فقر تبعید می‌شوند، افزایش دهد.
براین اساس لازم است مسئولان وزارت بهداشت همزمان با اجرای این طرح درباره منابع مالی اجرای این طرح، امنیت شغلی پرسنل بیمارستانی، چگونگی نظارت بر عملكرد مدیریت جدید بخش‌ها و نحوه بالا رفتن كیفیت خدمات كه مورد تاكید و تائید این وزارتخانه است، شفاف‌سازی كنند و به نگرانی های مخالفان پایان دهند.
مریم یوشی‌زاده / گروه جامعه