جام جم آنلاين: دارو خوردن معمولا براي همه افراد مشكل است و كمتر كسي از مصرف داروهاي مختلف و متفاوت لذت مي‌برد. در اين ميان، بچه‌ها بيشتر از ساير گروه‌ها هنگام مصرف دارو اذيت مي‌شوند و در نتيجه اصلا دوست ندارند چنين شرايطي را تجربه كنند.

البته پدر و مادر هم اگر نگوييم بيشتر از بچه‌ها، كمتر از آنها اذيت نخواهند شد؛ براي همين گاهي ممكن است براي خلاص شدن از نق‌نق بچه‌ها رفتارهايي غيرمنطقي و نادرست داشته باشند و كارهايي مانند له كردن قرص و مخلوط كردن آن با غذا و آبميوه‌ را انجام دهند تا كودك راحت‌تر دارويش را مصرف كند.

گروهي از والدين هم تصور مي‌كنند بچه‌ها بزرگسالاني كوچك هستند كه مي‌توان داروهاي بزرگسالان را در اندازه و مقادير كمتر براي آنها تجوير كرد. اين گروه معمولا خودسرانه داروهاي مختلفي را به فرزندشان مي‌دهند؛ غافل از اين‌كه هر دارويي براي كودكان مناسب نيست و مي‌تواند دردسرساز شود.

دكتر نوشين محمدحسيني، سرپرست كميته تجويز و مصرف منطقي دارو ضمن تاكيد بر اين‌كه هر دارويي را كه بزرگسال از آن استفاده مي‌كنند، نمي‌توان با كم كردن ميزان مصرف يا نصف كردن آن به بچه‌ها داد، در گفت‌وگو با جام‌جم توضيح مي‌دهد: چون بيشتر بچه‌ها دارو خوردن را دوست ندارند، پدر و مادر مي‌توانند براي راحت‌تر شدن كار، بعضي از داروها را با آب يا شير رقيق كنند؛ ولي بايد توجه داشت در مورد همه داروها نمي‌توان چنين شيوه‌اي را به كاربرد. بنابراين حتما در مورد اين موضوع بايد با فردي متخصص مانند دكتر داروساز يا بهورز درمانگاه مشورت كنيد.

اگر شما هم فرزند خردسالي داريد حتما مي‌دانيد بيشتر آنتي‌بيوتيك‌هاي خوراكي مخصوص كودكان به شكل پودر است كه هنگام مصرف بايد با آب مخلوط شود. اين شيوه باعث مي‌شود خانواده‌ها بتوانند دارو را براي مدت بيشتر و راحت‌تر نگهداري كنند.

دكتر محمدحسيني در اين زمينه يادآور مي‌شود: پس از اين‌كه آب را به اين پودرها اضافه كرديد، دارو حتما بايد در يخچال نگهداري شود و پس از آن، فقط هفت تا 10 روز قابل استفاده است بنابراين هر ميزان از دارو كه بعد از اين مدت باقي ماند، بايد دور ريخته شود. همچنين آبي كه به پودر اضافه مي‌شود بايد بخوبي جوشيده و سرد شده باشد؛ چراكه استفاده از آب سرد نجوشيده يا آب​جوش، دارو را خراب مي‌كند.

بچه‌ها قرص نمي‌خورند؟!

بچه‌ها معمولا هيچ نوع دارويي را دوست ندارند، ولي قرص خوردن برايشان سخت‌تر از انواع ديگر داروهاست. براي همين هم معمولا والدين ترجيح مي‌دهند از شربت و قطره كمك بگيرند.

دكتر محمد حسيني با اشاره به اين‌كه در بسياري از موارد، قرص‌هاي مخصوص كودكان جويدني است، خاطرنشان مي‌كند: در مورد قرص‌هاي غيرجويدني، نكته بسيار مهمي كه والدين بايد در نظر داشته باشند اين است كه همه قرص‌ها را نمي‌توان براي كودك نصف يا خرد كرد تا بلع آن راحت‌تر شود. بعضي از انواع قرص‌ها، در صورت نصف شدن خراب شده يا مزه بسيار بدي پيدا مي‌كند كه حتي ممكن است موجب ايجاد حالت تهوع در كودك شود. پس در اين مورد هم حتما بايد با مشورت پزشك يا داروساز روش صحيح را انتخاب كنيد.

به گفته وي، زماني‌كه كودك بايد كپسول مصرف كند، بهتر است ابتدا مقداري آب به او بدهيد تا دهانش مرطوب شود و براي راحت‌تر خوردن كپسول هم مي‌توانيد آن را براي مدت بسيار كوتاهي(كمتر از يك دقيقه) در آب قرار دهيد.

وي يادآور مي‌شود: خوب است هنگام خوراندن دارو به كودك با او حرف بزنيد، فضاي شادي برايش فراهم كنيد و از اسباب‌بازي‌هايش استفاده كنيد تا او راحت‌تر دارو را بخورد.

تا كي بايد دارو بخوريم؟

وقتي علائم بيماري برطرف مي‌شود و هيچ نشانه‌اي از آن نيست، چه كار بايد كرد؟ لازم است باز هم داروهايي را كه پزشك تجويز كرده، مصرف كنيم يا مي‌توان آنها را دور ريخت و درمان را نيمه‌تمام رها كرد؟

اين پرسش براي خيلي از افراد پيش مي‌آيد؛ كوچك و بزرگ هم نمي‌شناسد و همه به دنبال پاسخ آن هستند ولي معمولا قبل از اين‌كه پاسخ صحيح را دريافت كنند، خودسرانه داروها را قطع كرده و درمان را نيمه‌تمام مي‌گذارند.

اين در حالي است كه دكتر محمدحسيني مي‌گويد: بيماران بايد دقيقا براساس توصيه پزشك معالج و داروساز، داروهاي تجويز شده را مصرف كنند؛ به اين معنا كه در هر بار مصرف، مقدار دارويي كه پزشك دستور داده، به طور كامل بايد استفاده شود و همچنين طول درمان توصيه شده را نيز به پايان برسانند.

به گفته وي، مصرف مقادير كمتر يا بيشتر داروها(در مقايسه با آنچه پزشك تجويز كرده است) اصلا به نفع فرد بيمار نيست. چنانچه بيمار دارو را كمتر از ميزان توصيه شده مصرف كند، ممكن است مشكلش برطرف نشده و در نتيجه دوره بيماري ادامه پيدا كند يا حتي شرايط بدتر شود.

خيلي‌ها هم فكر مي‌كنند اگر دارو را بيشتر از آنچه پزشك تجويز كرده بخورند يا به كودك بدهند، مشكل‌‌شان زودتر حل مي‌شود و سلامتشان را در مدت كوتاه‌تري به دست مي‌آورند.

دكتر محمدحسيني، ضمن اشتباه دانستن چنين طرز فكري، توضيح مي‌دهد: بيماران نبايد چنين فكر كنند كه مصرف دارو بيش از مقدار تجويز شده، مي‌تواند به بهبود هرچه سريع‌تر بيماري كمك كند. در اين شرايط ممكن است مصرف بيش از حد نياز، عوارض جانبي ناخواسته را تشديد كرده و موجب مسموميت فرد شود.

وي تاكيد مي‌كند: در مورد آنتي‌بيوتيك‌ها بهتر است از قاشق‌هاي مخصوصي كه داخل بسته دارو قرار دارد يا انواع قاشق‌ها و پيمانه‌هاي استاندارد موجود در داروخانه‌ها استفاده كنيد.

بسياري از بيماران به محض اين‌كه احساس مي‌كنند بهتر شده‌اند، دارو را كنار مي‌گذارند و درمان را خودسرانه قطع مي‌كنند. البته گروهي هم وقتي با عوارض جانبي دارو روبه‌رو مي‌شوند، ترجيح مي‌دهند با قطع مصرف دارو، مشكل‌شان را حل كنند.

دكتر محمدحسيني با تاكيد بر اين‌كه كار هر دو گروه اشتباه است، مي‌گويد: تنها كسي كه مي‌تواند تشخيص دهد دوره درمان كافي است و بايد قطع شود يا نه، پزشك معالج كودك شماست بنابراين به هيچ وجه خودسرانه داروها را قطع نكنيد، چون اين كار مي‌تواند شما را در معرض مشكلاتي مانند عود بيماري يا حتي خطرناك‌تر شدن آن قرار دهد. پس بسيار مهم است كه بيمار داروها را خودسرانه قطع نكند.

بعد از غذا دارو بخوريم يا قبل از غذا؟

«با شكم خالي قرص نخور». شايد شما هم اين جمله را زياد شنيده باشيد؛ جمله‌اي كه هشدار مي‌دهد اگر با معده خالي دارو مصرف كنيم، ممكن است عوارض و مشكلاتي برايمان پيش بيايد. اما آيا واقعا هميشه بايد بعد از غذا داروها را مصرف كرد يا اين‌كه چنين باوري اشتباه است؟

دكتر محمدحسيني به اين سوال چنين پاسخ مي‌دهد: در مورد بعضي از داروها، همراه بودن يا نبودن غذا نقشي در تاثيرات درماني آن ندارد. اما در مورد برخي ديگر، شرايط متفاوت بوده و به همين دليل دستوراتي مانند «بعد از غذا»، «قبل از غذا»، «با معده خالي» يا «با معده پر» بايد رعايت شود. بعضي موادغذايي با گروهي از داروها سازگار نيست و اگر همراه با هم مصرف شود، موجب خواهد شد دارو جذب نشده و در نتيجه اثر درماني آن كاهش يافته، از بين مي‌رود يا با تاخير ايجاد مي‌شود.

در مقابل جذب تعدادي از داروها با برخي موادغذايي بيشتر مي‌شود و داروهايي هم هست كه ممكن است باعث تحريك و ناراحتي دستگاه گوارش شود كه به همين دليل بهتر است آنها را همراه غذا مصرف كنيم. پس چنانچه همراه دارو، برنامه غذايي خاصي توصيه شده است فراموش نكنيد كه حتما بايد رعايت شود.

وي مي‌افزايد: به عنوان نمونه استامينوفن با غذاهاي شيرين مانند بيسكويت، خرما، مربا و... سازگار نيست و باعث مي‌شود جذب دارو كند شود؛ همچنين خوب است به ياد داشته باشيد اگر قرص و شربت آهن با چاي مصرف شود، باعث جذب نشدن آهن خواهد شد و به همين دليل افرادي كه دچار كم‌خوني و فقر آهن هستند، نبايد بلافاصله بعد از غذا چاي مصرف كنند.

سرپرست كميته تجويز و مصرف منطقي دارو توضيح مي‌دهد: اگر دارويي بايد قبل از غذا مصرف شود، به اين معنا نيست كه بايد دارو را خورده و بلافاصله پس از آن غذا را مصرف كنيد، بلكه لازم است حداقل يك ساعت قبل از آن كه كودك غذا بخورد يا يك تا دو ساعت بعد از صرف غذا كه معده خالي است، دارو را به او بدهيد. همچنين داروهايي كه توصيه شده بعد از غذا يا با معده پر يا همراه غذا مصرف شود نيز بايد بلافاصله بعد از غذا يا همراه با غذا خورده شود.

نيلوفر اسعدي‌بيگي -‌ گروه سلامت