جليلي: ايران به عنوان يك عضو فعال ان.پي.‌تي بر حق خود براي غني‌سازي اورانيوم تاكيد دارد
مسكو؛ ايستگاه بعدي مذاكرات هسته‌اي
با به پايان رسيدن دور سوم مذاكرات ميان ايران و گروه 1+5 در بغداد، كاترين اشتون، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا و سعيد جليلي، دبير شوراي عالي امنيت ملي ايران پنجشنبه شب در كنفرانسي خبري اعلام كردند كه اين مذاكرات روزهاي 18 تا 19 ژوئن ( 29و 30 خرداد ) در مسكو ادامه مي‌يابد و به گفته سعيد جليلي، كارشناسان طرفين در فرصت باقي مانده تا نشست مسكو،‌ زمينه را براي گفت‌و‌گو آمده مي‌كنند.

اين كنفرانس خبري كه جليلي و اشتون جداگانه در آن حاضر شدند پس از 2 روز مذاكرات طولاني و فشرده ميان ايران و گروه 1+ 5 برگزار ش؛ مذاكراتي كه ظهر چهارشنبه در بغداد پايتخت عراق آغاز شده بود و عصر پنجشنبه پايان يافت. بنا به گزارش‌ها، چيني‌ها و روس‌ها براي نزديك كردن ديدگاه‌هاي ايران و غرب در اين مذاكرات تلاش جدي داشتند. اين گفت‌و‌گوها در حالي خاتمه يافت كه گروه 1+5 در خصوص بسته پيشنهادي ايران در مذاكرات بغداد به صراحت اظهار نظر نكرد، اما هر دو طرف بر «پيشرفت گام به گام مذاكرات» تاكيد كردند.

در اين مذاكرات ايده‌ها و موضوعات متنوعي مطرح شد و مورد بحث و بررسي قرار گرفت و همين موضوع، عامل طولاني شدن مذاكرات بود.

ايران در اين مذاكرات بسته‌اي جامع شامل 5 محور از جمله موضوعات هسته‌اي و غير هسته‌اي به 1+5 ارائه كرد كه به طور گام به گام تدوين شده و گام‌هاي عملي مشخصي را به طرف غربي پيشنهاد كرده است.

بسته پيشنهادي ايران در مجموع بسته‌اي متوازن بر اساس معاهده منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي (NPT) بود و براساس برخي اخبار منتشر شده، ايران در بسته پيشنهادي خود در محور هسته‌اي بر داشتن چرخه سوخت پافشاري كرد و در بخش موضوعات غير هسته اي، مسائل بحرين و امنيت انرژي را مطرح كرده است. همچنين گروه 1+5 نيز پيشنهادهاي خود را در قالب بسته‌اي شفاهي به ايران ارائه كرد اگرچه اخبار دقيقي در خصوص محور بسته شفاهي ارائه شده به ايران در اين نشست منتشر نشد. اما برخي رسانه‌هاي غربي تلاش كردند براي فضاسازي عليه ايران برخي مطالب را به عنوان محورهاي بسته غربي معرفي كنند كه از جمله آنها زمينه‌سازي براي همكاري نزديك‌تر آژانس با ايران، تامين قطعات يدكي هواپيماها و قراردادن ايزوتوپ در اختيار ايران براي استفاده در رآكتور تهران بوده است. هرچند هيچ خبر دقيقي در خصوص اين محورها منتشر نشده و به نظر مي‌رسد اين محورها، مطالبي غيرواقعي و براي پرنشان دادن دست غربي‌ها در نشست بغداد است، اما حتي اگر اين مطالب درست باشد، باز هم همان‌طور كه اعلام شده، پيشنهادهايي نامتوازن و قديمي است، چرا كه ايران خود قادر به تامين سوخت رآكتور تهران و توليد ايزوتوپ‌هاي پزشکي است و همكاري آژانس با ايران نيز از جمله وظايف اين نهاد است. درخصوص قطعات هواپيما نيز ايران توانسته با تمام محدوديت‌ها، نيازهاي خود را برطرف كند.

علاوه بر اينها به نظر مي‌رسد سنگ اندازي‌هاي آمريكا موجب شده تا مذاكرات گروهي آنها به نتيجه نرسد.

به گفته رسانه‌هاي غربي، مذاكرات شب چهارشنبه دو طرف «بسيار دشوار» بود و گفت‌وگوهاي پنجشنبه بيشتر بر تلاش براي تعيين تاريخ و مكان دور سوم مذاكرات در ماه ژوئن در ژنو متمركز بوده است، با اين حال مسكو به عنوان گزينه‌اي كه از سوي هردو طرف تاييد شد به عنوان زمان و مكان بعدي مذاكرات انتخاب شد.

گفت وگوهاي مفصل ناتمام ماند

سعيد جليلي، دبير شوراي عالي امنيت ملي ايران فضاي مذاكرات تهران و گروه 1+5 در بغداد را خوب توصيف کرد و با اشاره به اين‌كه اين گفت‌وگوهاي مفصل ناتمام ماند، افزود: طرفين مسائل خود را شفاف و صريح اعلام كردند و نتيجه مذاكرات بغداد اين بود كه توانستيم با ديدگاه‌هاي هم بيشتر آشنا شويم.دبير شوراي عالي امنيت ملي ايران برخورداري از غني‌سازي اورانيوم را حق ملت ايران دانست و گفت: هرگونه بحث و همكاري در زمينه هسته‌اي را قابل قبول مي‌دانيم اما در اين مسير مساله جلب اعتماد مردم ايران نيز مطرح است.

جليلي ادامه داد: ما بارها تاكيد كرده‌ايم كه غني‌سازي اورانيوم طبق معاهده منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي (ان. پي.تي) جزو حقوق مسلم همه اعضاي اين معاهده بوده و اين موضوعي است كه هم در ان.پي.تي و هم در بازنگري ان.پي.تي در سال 2010 در نيويورك برآن تصريح و تاكيد شد و در آنجا با اجماع مورد تاييد قرار گرفت.

دبير شوراي عالي امنيت ملي تصريح كرد: جمهوري اسلامي ايران به عنوان يك عضو فعال ان.پي.‌تي بر حق خود براي استفاده صلح‌آميز از انرژي هسته‌اي به خصوص غني‌سازي اورانيوم تاكيد دارد.

سطح غني سازي

جليلي با اشاره به تلاش دانشمندان هسته‌اي كشورمان براي توليد سوخت 20 درصد خاطرنشان كرد: اين بحثي است كه كاملا صلح‌آميز و تحت نظارت آژانس است و در گفت‌وگوهايي كه در اين دو روز داشتيم همه آنها تاكيد داشتند كه اين حق جمهوري اسلامي ايران است و اين حق قابل انكار نيست.جليلي اعلام كرد: در اين راستا ايران يك استثنا نيست. ايران طبق معاهده ان.پي.تي به وظايف خود عمل مي‌كند و تاكيد دارد كه حق تهران مانند همه كشورها در استفاده از انرژي صلح‌آميز بايد محترم شمرده شود.

جليلي با بيان اين‌كه گفت‌وگو‌ها وقتي مي‌تواند روبه جلو باشد كه در موازات آن مسير‌هاي تخريب وجود نداشته باشد، اظهار كرد:‌ ما معتقديم ظرفيت گفت‌وگوها فرصتي است تا در عرصه‌هاي مختلف به صلح كمك كنيم.

دبير شوراي عالي امنيت ملي ايران با تاكيد بر اين كه آنچه امروز به پايان رسيده است، روش و مسير فشار عليه ملت ايران است، گفت: اين روش بي‌نتيجه است و تنها راهبرد همكاري مي‌تواند موفقيت مذاكرات را تضمين كند.وي توصيه كرد كه اگر مذاكره‌كنندگان مي‌خواهند گفت‌وگوها موفق باشد بايد براساس راهبرد «گفت‌و‌گو ـ همكاري» عمل كنند.

مذاكرات پيشرفت داشت

كاترين اشتون، مسوول سياست خارجي و امنيتي اتحاديه اروپا نيز در كنفرانس خبري جداگانه‌اي با اشاره به اين‌كه مذاكرات بغداد پيشرفت داشته، اما بين طرفين اختلافاتي نيز وجود داشته است، گفت: ايران و گروه 1+ 5 براساس قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل و معاهده عدم گسترش تسليحات هسته‌اي با هم گفت‌وگو كردند.

وي ادامه داد: ما خواستار آن بوديم تا در اين مذاكرات اعتمادسازي صورت گيرد و بحث‌هاي زيادي در اين زمينه شد و گفت‌وگو‌ها بسيار فشرده و با جزئيات بوده است.

مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا با اشاره به بسته پيشنهادي 5 محوري ايران به گروه 1+5 گفت: در مذاكرات اعلام كرديم كه حركت و گام‌هاي طرفين متقابل باشد.

كاترين اشتون همچنين با انتشار بيـــــــانيه‌اي كه آن را به صورت مكتوب در اختيار خبرنگاران حاضر در كنفرانس خبري گذاشت، گفت: ايران اعلام كرد كه آمادگي دارد موضوع غني سازي 20 درصدي را بررسي كند.

در بيانيه اشتون همچنين آمده است، طرح 5 ماده‌اي ايران كه شامل اعلام به رسميت شناخته شدن حقش براي غني‌سازي بود، بررسي شد و در خلال مذاكرات عميق 2 روزه بغداد به صورت دو جانبه يا جمعي، هر دو طرف خواستار پيشرفت در مذاكرات بودند اما در عين حال اختلافات گسترده‌اي پابرجاست.

واكنش‌ها به نشست بغداد

پس از نشست بغداد اعضاي 1+5 واكنش‌هاي مختلفي را نسبت به اين نشست داشتند كه مقامات آمريكايي يكي از آنها بودند.

هيلاري كلينتون، وزير امور خارجه آمريكا چند ساعت پس از پايان مذاكرات در جمع خبرنگاران در واشنگتن اعلام كرد كشورش پيش از دور سوم مذاكرات بين ايران و گروه 1+5 درباره برنامه هسته‌اي تهران از شدت تحريم‌ها عليه ايران نخواهد كاست.وي افزود:‌ در حالي كه زمينه اين مذاكرات را فراهم مي‌كنيم، اعمال فشار را نيز به عنوان بخشي از رويكرد دوسويه‌مان حفظ خواهيم كرد. در اين مدت همه تحريم‌هايمان به قوت خود باقي است و همچنان رو به جلو حركت مي‌كند.

وزير امور خارجه آمريكا گفت: به وضوح در زمينه مسائلي كه دو طرف آن را امكان‌پذير مي‌دانند، شكاف‌هايي وجود داشته است و ما فكر مي‌كنيم اكنون انتخاب با خود ايران است كه براي پر كردن اين شكاف‌ها تلاش كند.

وزارت امور خارجه روسيه نيز با انتشار بيانيه‌اي، نشست بغداد را مثبت و سازنده خواند و اعلام كرد: اين نشست راه را براي ادامه مذاكرات هموار كرد.

انگليس نيز بدون واكنش نماند و ويليام هيك وزير امور خارجه انگليس در بيانيه‌اي كه توسط وزارت خارجه انگليس پس از پايان مذاكرات بغداد منتشر شد، اعلام كرد 6 كشور آماده‌اند تا گام‌هاي ملموسي براي اعتمادسازي بردارند.

وي با اشاره به اين‌كه روشن است اختلافات قابل توجهي ميان دو طرف باقي مانده است، افزود: گفت‌وگوهاي بغداد با پيشرفت محدودي خاتمه يافت. در حالي‌كه بحث جدي درباره ماهيت برنامه هسته‌اي ايران از جمله نگراني‌هاي كليدي درباره غني‌سازي 20 درصد وجود دارد. وزير خارجه فرانسه نيز همزمان با پايان اين مذاكرات خواستار گام‌هاي عملي از سوي تهران براي حل ديپلماتيك برنامه هسته‌اي شد.

شناسايي نقاط اشتراک از سوي طرفين

به عقيده کارشناسان، برگزاري نشست آتي در مسكو نشان مي‌دهد كه طرفين نقاط اشتراك در مذاكرات را شناسايي كرده و آن را به عنوان زمينه‌اي براي ادامه گفت‌وگو‌ها تشخيص داده‌اند از اين رو به نظر مي‌رسد سياستمداران ارشد كشورهاي گروه 1+5 همچون وزراي خارجه انگليس و ايالات متحده بايد براي به نتيجه رسيدن اين مذاكرات مواضع قبلي درباره ادامه فشارها بر ايران را كنار گذاشته و نگاه خود را با واقعيت‌هاي موجود برسر ميز مذاكرات در بغداد تطبيق دهند.

تنها واقعيت موجود در اين گفت‌وگو‌ها كه طرف ايراني در كنفرانس خبري خود نيز بر آن تاكيد كرد آن است كه فشار عليه ملت ايران بي نتيجه است و فقط راهبرد همكاري مي‌تواند موفقيت مذاكرات را تضمين كند. از اين روي مي‌توان گفت كه انتظار پيشرفت تنها زماني عملي خواهد شد كه در چارچوب راهبرد گفت و گو براي همكاري شكل گرفته باشد.

كتايون مافي / گروه سياسي