جام جم آنلاين: سازمان جهانی بهداشت، شعار امسال را به سالمندان اختصاص داده است. امسال قرار است سالمندان بیشتر مورد توجه قرار بگیرند، سرتیتر خبر‌ها باشند و به آنها فكر شود، اما آنها برای زندگی بهتر به چیزی بیش از یك شعار در یك سال نیاز دارند، زیرا قرار است سالمندان آینده دنیا را تسخیر كنند.
چه بخواهیم چه نخواهیم جمعیت دنیا دارد رو به پیری می‌رود و ایران نیز دو سه دهه دیگر كشوری سالمند خواهد بود.
اما زندگی كه امروز برای سالمندان فراهم كرده‌ایم با آنچه دنیا دارد به سمتش می‌رود چقدر فرق دارد. ما چه چیزهایی را برای سالمندان كشورمان فراهم می‌كنیم؟ چقدر محیط پیرامون برای زندگی آنان مناسب است؟
خانه‌های فردا
بهینه‌سازی فضای شهری و بناهای مسكونی برای سالمندان مبحثی است كه دنیا سال‌هاست آن را مطرح كرده و در بسیاری از شهرها اجرا شده است، اما این مسائل در كشور ما موضوعی آرمانی و دور از دسترس به نظرمی‌آید. گرچه پیشرفت تكنولوژی در برخی از كشورها كار سالمندان را ساده‌تر می‌كند. استفاده از روبات‌های خانگی برای پرستاری و مصاحبت سالمندان از آن جمله است.
همچنین دانشمندان پیش‌بینی می‌كنند ایده طراحی و ساخت خانه‌های هوشمند كه به طور كامل توسط رایانه‌ها كنترل می‌شود تا دهه آینده عملی خواهد شد.
دانشمندان فناوری خانه‌های هوشمند را در برخی از خانه‌های سالمندان مورد آزمایش قرار داده و از این سیستم برای بیداركردن، آماده‌سازی غذا و یادآوری زمان مصرف دارو برای افراد سالمند استفاده كرده‌اند.
پله‌های پرشمار مترو برای سالمندان بسیار مشقت‌بار است به نحوی كه بسیاری از سالمندان به خاطر همین پله‌ها از این وسیله ارزان و عمومی استفاده نمی‌كنند ولی همان‌طور كه می‌دانید دسترسی به تكنولوژی نیز در همه كشورها یكسان نیست و استفاده از آن نیازمند آموزش مناسب است.
ضمن این‌كه تكنولوژی ارزان نیست و دست‌كم در ابتدا برای تجهیز خانه‌های سالمندان به فناوری‌های نوین نیاز به كمك‌های دولتی و همكاری انجمن‌های خیریه و حمایتگر است.
به علاوه سالمندان حداقل برای استفاده از این تكنولوژی باید با كاربرد رایانه‌ها آشنایی كامل داشته باشند.
سالمندان و تردد
امروز همه چیز معكوس شده است و سالمندان زیادی دیده می‌شوند كه در شلوغی وسایل حمل و نقل جمعی چون اتوبوس و مترو با جان خود بازی می‌كنند.
اتوبوس‌های بی‌آر‌تی با مسیر‌های طولانی و فضایی خفقان‌آور برای سالمندان از یك‌سو تنفس را برای آنان مشكل می‌كند و از سوی دیگر سالمند را در معرض جیب‌برها و كیف‌قاپ‌ها قرارمی‌دهد.
اگر وسایل حمل و نقل عمومی بیش از این بود، بد نبود به جای كارت منزلت كه ورود به این وسایل را برای سالمند رایگان می‌كند بخشی از واگن‌ها یا اتوبوس را برای سالمندان در نظر می‌گرفتند، زیرا پرداخت بهای سوار شدن به این وسایل به مراتب راحت‌تر است تا تحمل فضای پرازدحام آن.
چیزی كه حتی شهردار تهران را هم شرمنده كرده است، چنان‌كه قالیباف نیز در گفت‌وگوی خبری اعلام كرده است: یكی از شرمندگی‌های من همین شلوغی مترو است كه در آن نمی‌توانیم كرامت انسانی را رعایت كنیم و شهروندان در ساعات شلوغی با مشكل مواجه می‌شوند.
ازدحام در وسایل حمل و نقل عمومی یكی از مشكلات سالمندان است، اما تنها مشكل نیست. یك سالمند نمی‌تواند همپای جوانان به داخل اتوبوس و مترو بپرد یا دنبال تاكسی بدود و از جوان‌تر‌ها جلو بزند.
پله‌های پرشمار مترو برای سالمندان بسیار مشقت‌بار است به نحوی كه بسیاری از سالمندان به خاطر همین پله‌ها از این وسیله ارزان و عمومی استفاده نمی‌كنند. برخی قسمت‌های مترو پله‌برقی دارد و برخی قسمت‌ها نیز ندارد. این مشكل در فضاهای شهری نیز دیده می‌شود.
صرفه‌جویی و آسیب‌رسانی
یك طرف شهر یك پل درب و داغان و سوراخ‌سوراخ هست كه هر روز هزاران نفر از روی آن تردد می‌كنند. این پل پرتردد در یكی از نقاط مركزی یا جنوبی است.
یكی از این پل‌ها را حتما شما هم دیده‌اید. برخلاف پل‌های برخی نقاط مرفه‌تر شهر اینجا از پله‌برقی خبری نیست و اگر هم باشد در حالی كه در گوشه‌ای از شهر لامپ‌های بی‌شماری بی‌دلیل نور می‌پراكنند اینجا برق صرفه‌جویی می‌شود و موتور محركه پله‌برقی‌ها خاموش است.
اگر یك نفر سالمند بخواهد از چنین خیابانی بگذرد حتما توان ندارد مثل جوان‌تر‌ها از روی نرده‌های پایان‌ناپذیر دور میدان و خیابان بپرد و از خیابان بگذرد.
آنها لنگ‌لنگان نرده‌های بی‌رحم را طی می‌كنند و در حالی كه منطق طراحان این نوع فضاسازی را درك نمی‌كنند، ولی این تنها راه عبور است.
جاهایی كه پل‌هوایی پله‌برقی دارد نیز وضع چندان مطلوب نیست. گاهی از یك طرف پله‌برقی كار می‌كند و از طرف دیگر نه و گاه به خاطر صرفه‌جویی یا هر چیز دیگر هر دو طرف متوقف شده‌اند و با پله‌های خوفناك بلند به زانوان لرزان سالمندان چشم غره می‌روند.
سالمندان و امنیت
امنیت در محیط زندگی از توقعات و حقوق اولیه یك سالمند است، اما سالمندان خیلی وقت‌ها وقتی مبلغی پول از بانك می‌گیرند یا از عابربانك بر می‌دارند در معرض تهاجم كیف‌قاپ‌ها هستند.
یك سالمند كه یك روز از زیرگذر عبور كرده بود، می‌گوید: این آخرین باری است كه چنین ریسكی می‌كنم. این بازنشسته 70 ساله ادامه می‌دهد: كثیفی پل زیرگذر خیابان بماند، ناامنی این محیط لرزه بر اندام آدم می‌اندازد. آن بعدازظهر به سمت دالان خوفناك و بدبویی كه زیرگذر نام داشت حركت كردم و چون محیط خیلی خلوت بود سرعتم را اضافه كردم. به وسط راه رسیده بودم كه شنیدم صدای پاهایی كه می‌دویدند به سمتم نزدیك شد و تا پشت سرم را نگاه كردم جوانی هلم داد و كیفم را به زور از دستم كشید. مرا با لگد زد تا دسته كیف را ول كنم و چند متر مرا دنبال خود كشید. می‌خواستم كیف را ول كنم، اما دسته آن به دستم پیچیده بود و كاری از دستم بر نمی‌آمد. داد كشیدم و كمك خواستم و جوانك چاقویی درآورد و گفتم دیگر كارم تمام است، اما او بند كیف را برید و آن را برد. وقتی همه پول‌هایم را برد یك نفس راحت كشیدم كه هنوز زنده‌ام و آن روز با خود عهد كردم كه هرگز به‌تنهایی از چنین تونل وحشتی عبور نكنم.
ورزش و تفریح برای سالمندان
تنها جایی كه می‌شود روی آن حساب كرد پاركها هستند. آنها فضایی خالی و آماده در اختیار همه از جمله سالمندان قرار می‌دهند، اما نه خاص سالمندان.
نسرین دانشور، سالمند 67 ساله می‌گوید: اگر از من بپرسید می‌گویم هرجا گروهی سالمند مشغول فعالیت باشد باید برای حفظ سلامتی آنان حداقل وسایل كمك‌های اولیه و یك نفر آشنا به امداد و كمك‌های اولیه حضور داشته باشند، اما وضع طور دیگری است.
استخر‌ها و سالن‌هایی كه كارت منزلت سالمندان را قبول می‌كنند خیلی محدود هستند و ساعاتی كه به آنها اجازه استفاده داده می‌شود از آن هم محدودتر است و البته هیچ شخص وارد به خدمات اورژانسی نیز در این مكان‌ها حضور ندارد، در پاركها هم همین‌طور.
حمید بالازاده، سالمند 75 ساله نیز می‌گوید: دلمان می‌خواهد سفر كنیم، اما از جوان‌ها جا می‌مانیم. خودمان هم كه به‌تنهایی نمی‌توانیم سفر برویم. تورهایی نیز خاص سالمندان وجود ندارد كه عده‌ای همسن و سال و همپا را به سفر ببرد و یك نفر پزشك یا دست‌كم امدادگر نیز همراه گروه باشد. اگر چنین تورهایی خاص سالمندان وجود داشت همه در سفر احساس آرامش بیشتری می‌كردند.
سازمان بهداشت جهانی شعار امسال را به سالمندان اختصاص داده است، اما واقعا سالمندان به چیزی بیش از یك شعار نیاز دارند.
چیزی در حد برنامه‌ریزی جدی، سرمایه‌گذاری و اجرای آنچه زندگی‌شان را بهبود می‌بخشد.
زهره زيارتي