جام جم آنلاين: شاید از ناآگاهي باشد و شاید هم از این‌كه شهرنشینی با پيشينه زندگي سنتي مردم ايران ناهمگون است، اما هرچه كه هست، با گذشت 50 سال از ورود زندگي آپارتمان‌نشيني به كشورمان هنوز بسياري از ساكنان آنها نتوانسته‌اند در خانه‌هاي خود آرام بگيرند و ته دلشان همان چهارديواري حياط دار قديمي را به آپارتمان‌هاي شيك و مدرن امروزي ترجيح مي‌دهند.
اين يك واقعيت است كه در كشور ما فرهنگ آپارتمان‌نشینی هنوز هم به معنی واقعی و به صورت صحیح آن رواج نیافته و به قول عامیانه جا نیفتاده و هنوز هم بعضی افراد به مصداق ضرب‌المثل «چهار دیواری، اختیاری» حاضر نیستند بعضی محدودیت‌ها را كه لازمه زندگی آپارتمانی است، قبول كنند.
در قانون از آپارتمان تعریفی نشده است، اما شايد بتوان گفت: «آپارتمان عبارت است از یك واحد مستقل در ساختمان چند طبقه كه از آن برای سكونت یا جهت كسب و پیشه استفاده می‌شود.»
مالكیت در آپارتمان‌ها شامل 2 قسمت است:
1ـ مالكیت اختصاصی
2ـ مالكیت مشترك
بخش اختصاصی
به بخشی از ملك گفته می‌شود كه فقط صاحب آپارتمان حق استفاده از آن را دارد مثل بالكن.
بخش‌هاي مشترك
قسمت‌هایی از ساختمان است كه تمامي مالكان حق استفاده از آن را دارند شامل زمین زیر بنا (خواه متصل به بنا باشد یا بنا به وسیله پایه روی آن قرار گرفته باشد). تاسیسات قسمت‌های مشترك از قبیل چاه آب، پمپ، منبع آب، مركز حرارت و تهویه، انبار عمومی ساختمان، اتاق سرایدار در هر قسمت بنا كه واقع شده باشد، آسانسور، چاه‌های فاضلاب، لوله‌ها از هر قبیل مانند لوله‌های فاضلاب، برق و تلفن، گذرگاه‌های شوت زباله، اسكلت ساختمان، تاسیسات مربوط به راه پله، وسایل تامین‌كننده روشنایی، تلفن، پشت‌بام و تاسیساتی كه در پشت‌بام برای استفاده عمومی احداث شده است، نمای خارجی ساختمان، محوطه ساختمان كه جنبه استفاده عمومی دارد و در سند اختصاصی قید نشده است.
پله‌های ورود به پشت‌بام و پله‌های ایمنی، درها و پنجره‌ها، راهروها و پاگردها كه در قسمت‌های غیر اختصاصی باشند و دیوارهای حد فاصل بین قسمت‌های اختصاصی اگر جزو اسكلت ساختمان نباشند بین اهالي ساختمان مشترك هستند.
آپارتمان‌نشيني بدون فرهنگ آن
به‌نظر می‌رسد عمده مشكلات مرتبط با زندگی در مجتمع‌های آپارتمانی از زمانی آغاز شد كه برخی خانواده‌ها با همان ذهنیت زندگی سنتی در خانه‌های حیاط دار، به این شیوه زندگی (آپارتمان نشینی) وارد شدند.
بیشتر كسانی كه زندگی در آپارتمان‌ها را به‌دلیل مزیت‌هایی كه در مقایسه با دیگر شیوه‌های سكونتی دارد، انتخاب می‌كنند، هنوز با فرهنگ زندگی در آپارتمان آشنا نیستند یا بخوبی آموزش ندیده‌اند یا الزامی‌در توجه به آن نمی‌بینند. براین اساس، بسیاری از خانواده‌هایی كه با همین ذهنیت شروع به زندگی در آپارتمان‌ها می‌كنند برای خود و دیگران مشكل‌ساز می‌شوند و شاید به همین دلیل، بلند صحبت كردن، زیاد كردن صدای رادیو و تلویزیون یا گذاشتن كفش‌ها مقابل پاگرد پله‌ها، حمل زباله بدون سطل در حالي كه شيرابه‌هاي آن روي پله‌ها مي‌ريزد، برگزاري مهماني‌هاي پر سر و صدا و... را در مشاعات ساختمان امری عادی می‌دانند.
لازمه زندگی آپارتمان‌نشینی، ارتقاي فرهنگ زندگي در اين مكان‌هاست و اين درحالي است كه عدم مطابقت زندگي ساكنان مجتمع‌ها با اين فرهنگ باعث بروز مشكلات متعددي می‌شود كه بخشی از آن مشاجراتی است كه گاه مابین ساكنان یك مجتمع رخ می‌دهد و در نهايت به مخدوش شدن حقوق همسایگی منجر مي‌شود.
آپارتمان‌نشين‌ها؛ ناراضي
آپارتمان‌نشيني نتيجه رشد جمعیت در نتیجه توسعه شهرنشینی است و به‌دلیل گران شدن قیمت زمین و برای جلوگیری از توسعه سطحی شهرها به اجبار برای پاسخگویی به نیاز جامعه توسعه ارتفاعی مدنظر قرار گرفته و برای این كه حقوق مدنی و روابط اجتماعی ساكنان این ساختمان‌ها رعايت شود لازم است كه قوانين و مقررات زندگي در چنين مكان‌هايي نيز مورد توجه قرار گيرد.
نظرسنجی ها نشان مي‌دهد 39درصد مردم سر و صدا و رفت و آمد زیاد، 27 درصد محدودیت فضا، 13درصد عدم تفاهم فكری با همسايگان، 12درصد نداشتن فضای تفریح و 27 درصد مزاحمت همسایگان را از معایب آپارتمان‌نشینی مي دانند
نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهد 55 درصد آپارتمان‌نشين‌ها از زندگي آپارتمان‌نشيني خود احساس نارضایتی دارند.
همچنين 25 درصد آپارتمان‌نشين‌ها مخالف زندگی آپارتمان‌نشینی بودند، 38 درصد مردم آپارتمان‌نشینی را سازگار با فرهنگ ایرانی دانسته‌اند، 18 درصد ابراز بی‌تفاوتی و 15 درصد نیز ابراز رضایت كرده‌اند.
براساس این نظرسنجی 39درصد از پاسخگویان، سر و صدا و رفت و آمد زیاد در طبقات، 27 درصد محدودیت فضا و عدم استقلال، 13درصد عدم تفاهم فكری و سلیقه‌ای ساكنان با هم، 12درصد نداشتن فضای تفریح و بازی و
27 درصد دخالت و مزاحمت همسایگان را از معایب و مشكلات آپارتمان‌نشینی عنوان كردند.
نتيجه اين نظرسنجي اين بوده است كه به لحاظ قرار گرفتن در دوران گذار، هنوز امكان دستیابی به فرهنگ مشخص و روشنی در زمینه آپارتمان‌نشینی در ميان شهروندان كشورمان شكل نگرفته است.
شهرداري‌ها و آموزش‌هاي شهروندي
این‌كه چرا رعایت قوانین و مقررات آپارتمان‌نشینی از سوی برخي ساكنان آنچنان كه بايد رعايت نمي‌شود، مي‌‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد، اما شايد مهم‌ترين دليلش اين باشد كه ساكنان یك آپارتمان آموزش‌های لازم درخصوص قوانین و مقررات آپارتمانی را فرا نگرفته‌اند و در اصل حدود وظایف خود و حقوق همسایگان را نمی‌دانند و از سوي ديگر، الزامات اجرایی قوانین آپارتمان‌نشینی هم چندان جدي نيست و در واقع تاكنون در كمتر مواردي شهروندي به دليل عدم رعايت فرهنگ آپارتمان‌نشيني براساس قانون مورد بازخواست قرار گرفته است.
هرچند اعضاي هيات‌مديره مجتمع‌هاي مسكوني مي‌توانند براي آگاه‌سازي ساكنان آپارتمان‌ها از قوانين سكونت جمعي با برگزاري نشست‌هاي مشترك ماهانه ميان اهالي ساختمان همسايگان را براي رعايت هرچه بيشتر قوانين آپارتمان‌نشيني و حقوق ساير همسايگان توجيه كنند، اما اين موجب نمي‌شود نقش ساير دستگاه‌هاي خدماتي و اجتماعي شهر در اين ميان ناديده گرفته شود.
شهرداري‌ها به عنوان نهاد خدماتي ـ اجتماعي موظفند با توزيع بروشور‌هاي آموزشي يا برگزاري نشست‌هايي در فرهنگسراها، خانه‌هاي محله و... با حضور شهروندان ساكن محلات، در جهت ارتقاي سطح آگاهي شهروندان پيرامون موضوع قوانين و فرهنگ آپارتمان‌نشيني نقش مهمي ايفا كنند.
چند نكته براي آپارتمان‌نشين‌ها
ساكنان مجتمع‌هاي آپارتماني موظفند براي احترام به اصل حسن همجواری، برخي بایدها و نبایدها را رعايت كنند. هر چند این موارد در قانون پیش‌بینی نشده است، ولی رعایت آنها توسط ساكنان يك مجتمع قطعا از بروز اختلاف‌ها و تنش‌ها ميان همسايگان جلوگیری خواهد كرد.
1ـ ایجاد سر و صدای غیرمتعارف از ساعت یك تا 4 بعدازظهر و 9 شب تا 9 صبح روز بعد ممنوع است. صدای رادیو، تلویزیون و دیگر وسایل پخش موسیقی نیز در ساعت فوق فقط داخل آپارتمان محل استقرار آنها قابل شنیدن باشد.
2ـ هركاری بخصوص كارهای ساختمانی كه ایجاد صدای ناهنجار می‌كند باید با هماهنگی مدیریت ساختمان فقط ساعت 30/8 تا 30/13 و همچنین 30/15 تا 30/18 روزهای غیر تعطیل انجام پذیرد.
3ـ پاركت‌های چوبی و كفپوش‌های پلاستیكی را فقط می‌توان پولیش كرد و نباید آنها را با سنگ یا سرامیك و دیگر پوشش‌هایی كه صدا را تشدید می‌كنند، تعویض كرد.
4ـ در مواردی كه كف آپارتمان سنگ، سرامیك یا چوب باشد و راه رفتن و كشیدن اجسام روی آنها در طبقه پایین صداهای ناهنجار ایجاد كند، توصیه می‌شود حداقل 75 درصد با قالی یا موكت پوشانده شود.
5ـ كف سایی سنگ قسمت‌های اختصاصی باید با اجازه كتبی مالك و مدیریت ساختمان انجام شود، تمام مواد حاصله از كف‌سایی باید بسرعت جمع شود و در محل مناسبی در خارج از ساختمان دفع گردد. مدیران ساختمان بايد توجه كند ریختن مواد اسیدی حاصل از كف سایی به داخل فاضلاب ساختمان موجب گرفتگی و فرسایش لوله‌های فاضلاب می‌شود همچنین نفوذ این مواد به سطح زیرین سنگ باعث خوردگی لوله‌های مستقر در كف و تركیدگی بخصوص در محل اتصالات می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود هنگام كف‌سایی و پس از اتمام آن، سقف طبقه پایین بازرسی شود.
ساكنان هر واحد مسوول جبران خسارت وارد شده براثر گرفتگی لوله‌های فاضلاب، سررفتن آب وان یا سینك هستند.
6ـ هرگونه تغییر در نما، در یا بالكن‌های اختصاصی ممنوع است مگر با توافق اكثریت مالكان.
7ـ تعمیرات و تغییرات داخلی و خارجی كه موجب صدمه به اسكلت ساختمان می‌شود به هیچ وجه مجاز نیست.
8ـ سایر تعمیرات و تغییرات داخلی آپارتمان‌ها و بخش‌های اختصاصی مانند انبار باید با اجازه كتبی مالك و تایید مدیریت ساختمان در حد معقول انجام شود.
پوران محمدي/ گروه جامعه