خیابان یك طرفه یعنی خیابانی كه در آن خودروها فقط از یك سمت به سمت دیگر تردد میكنند.
آن روز صبح مثل همیشه و طبق روال به سمت چپ خود نگاه كردم و راه افتادم تا طرف دیگر خیابان بروم، اما صدای بوق خودرویی مرا هراسان و شگفت زده كرد.
این خودرو در طرف راست من متوقف شده بود و رانندهاش با نگاهی حق به جانبی بهم اشاره میكرد تا سریعترعبور كنم، بله اینجا یك خیابان یك طرفه است.
به این میاندیشیدم كه چرا فرهنگ رانندگی و احترام به قانون هنوز نهادینه نشده است.
بارها به دلیل توقف خودروها در روی خط كشی عابر اعتراض كردیم اما رعایت نكردن قوانین رانندگی و نبود فرهنگ رانندگی بسیار فراتر از این حرفهاست.
برخی از اوقات فرهنگ رانندگی در تبریز فقط با یك واژه سنجیده می‌شود، به خیال خود، زرنگی!، یك راننده خوب و زرنگ، رانندهای است كه بتواند خودرو خود را در نخستین فضایی كه باز می‌شود عبور دهد، رانندهای كه بتواند با سرعت غیرمجاز و سبقتهای غیرمجاز، از هر مسیر ممكنی عبور كند و پشت چراغ قرمز نماند.
هیچ كدام از رانندههای به اصطلاح زرنگ احتمال وقوع تصادف را برای خودشان تصور نمیكنند. همه آنها خود را بسیار سریعتر و ماهرتر از آن میدانند كه در دام تصادف، آن هم تصادفهای دلخراش بیافتند.
آری، هیچكدام از این رانندههای به اصطلاح حرفهای تصادف نمیكنند، و اما رانندگانی كه اخبار تصادفاتشان در رسانهها پخش می‌شود، چه كسانی هستند؟
برخلاف تصور برخی افراد، نحوه رانندگی هر فرد جدا از مهارتش، فرهنگ و میزان شعور اجتماعی او را نمایان میسازد و نشان‌دهنده ابعاد مختلف شخصیت، رفتار و درك اجتماعی اوست.
رانندگی هر شخص میتواند معرف اخلاق اجتماعی وی باشد. رعایت قانون و مقررات و احترام به حقوق دیگران از مواردی است كه هنگام رانندگی به طور ناخودآگاه از شخصیت واقعی راننده سرچشمه گرفته و چگونگی رفتار اجتماعی وی را نشان میدهد.
برطبق آمار به دست آمده دلیل بیش از 90 درصد حوادث رانندگی رفتارهای فردی و شخصیت راننده است. رانندگی در دو جمله 'رعایت قانون و مقررات' و'رعایت حقوق و حریم دیگران' خلاصه می‌شود.
اما نمیتوان رانندگان را تنها عامل بروز حوادث رانندگی دانست. قوانین راهنمایی و رانندگی و استانداردهای خودرو و جادهها نیز از عواملی هستند كه نیاز به بازنگری دارند.
به گفته رییس پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی، تعداد خودروها در ایران در سال 1350 كم‌تر از 500 هزار دستگاه بود، اما اكنون به بیش از 12 میلیون دستگاه رسیده است و براساس پیش‌بینی‌ها در دهه آینده این میزان به بیش از دو برابر خواهد رسید.
با توجه به این واقعیت، قانون جدید راهنمایی و رانندگی بعد از 40 سال در آخرین روز اداری پارسال به تصویب رسید.
در اینباره سرتیپ 'اسكندر مومنی'، رییس پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی می‌گوید: هدف از تصویب لایحه اخذ جرایم رانندگی، ایجاد انضباط رانندگی است و مجازات و جریمه تنها برای جلوگیری از ارتكاب تخلف صورت می‌گیرد.
در حقیقت این قانون در مقایسه با قانون قبلی از ویژگی‌های بازدارندگی بیشتری برخوردار است كه فقط به افزایش جریمه خلاصه نمی‌شود، به‌طوری كه در ماده هفت آن به مجازات‌هایی مانند دادن امتیازهای منفی به رانندگان متخلف، توقیف خودرو و ضبط گواهینامه اشاره شده است.
بهرغم تصویب مقررات جدید، همچنین اصلاح و بهبود وضعیت خیابان ها و جادههای مواصلاتی درون شهری و برون شهری، انتظار میرود شاهد كاهش میزان تصادفات رانندگی باشیم، حتی اخباری نیز مبنی بر كاهش تلفات ارایه شد، اما اخبار تصادفات خطرناك و مرگبار در جادهها این روزها رشد فزایندهای یافته و تقریباً روزی نیست كه در آن خبری مبنی بر بروز حادثهای برای رانندگان و سرنشینان خودروها نشنویم.
به گزارش روابط عمومی اداره كل پزشكی قانونی آذربایجان شرقی آمار متوفیان حوادث رانندگی در هشت ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل كه تعداد كشتههای تصادفات 660 نفر بود، 5.2 درصد كاهش یافته است.
بنا بر این گزارش، در حوادث رانندگی هشت ماهه استان 9 هزار و 712 مصدوم به مراكز پزشكی قانونی ارجاع شدند كه این رقم نیز نسبت به مدت مشابه سال قبل 4.8 درصد كاهش یافت.
در مهر ماه سال جاری نیز 120 نفر در حوادث رانندگی استان جان باختند كه نسبت به مهرماه سال قبل كه تعداد فوت شدههای حوادث رانندگی 86 نفر بود، 5/39 درصد افزایش دارد و تعداد مصدومان ارجاعی حوادث رانندگی این استان نیز یك هزار و 389 نفر ثبت شده است.
شنیدن اخبار تصادفات مرگبار در پایان روزهای تعطیل به امری معمول بدل شده است. میدانیم كه هر سال بعد از پایان تعطیلات نوروزی و تابستانی چند نفر بر اثر تصادف اتومبیل جان خود را از دست خواهند داد. امسال این تصادفات در پایان پنج روزه تعطیلی ایام محرم نیز به عینه لمس شد.
شاید یكی از دلایل این امر، كم كاریهایی است كه در بخش حمل و نقل و راه و ترابری وجود دارد.
آذربایجان شرقی 12 هزار و 761 كیلومتر راه دسترسی اعم از اصلی، آزاد راه، بزرگراه و راه روستایی دارد و از این نظر در مكان هشتم كشور قرار دارد.
اغلب جادههای استان نیاز به تعمیر و تجهیز از نظر امكانات رفاهی دارند.
بزرگراه تبریز - زنجان كه امید میرفت به یكی از راههای مواصلاتی استاندارد و اصولی در استان تبدیل شود، همچنان از كیفیت پایین، زیرسازی غیرعلمی فیزیكی، نبود تسهیلات رفاهی و امدادی و غیره ... رنج می برد و بیشتر رانندگان از وضعیت این جاده شكایت دارند.
در بیشتر جادههای استان وضع به همین منوال است، وجود دست اندازها، كیفیت نامطلوب آسفالت و عدم بسترسازی و زیرسازی، و فقدان مهندسی كارآمد، میتواند عامل اصلی تصادفات تلخ رانندگی قلمداد شود.
این كم كاریها در حوزه حمل و نقل وقتی با فرهنگ مهجور مانده رانندگی جمع میشوند، نتیجهای جز بروز حوادث دلخراش در پی نخواهند داشت. درست است كه آمار مرگ و میر و مصدومان حوادث رانندگی در استان، نسبت به سالهای گذشته كاهش داشته اما این روند هنوز به حد مناسب نرسیده است.
در حالی كه مرگ و میر ناشی از تصادفات در دنیا در رتبه نهم عوامل مرگ و میر قرار دارد، اما در ایران بین رتبه‌های اول و دوم در نوسان است!
اما همانطور كه ذكر شد بیشترین دلیل ایجاد سوانح رانندگی، مربوط به راننده و رفتار اجتماعی اوست. بنابراین لزوم یافتن راهی مناسب جهت بهبود و رشد فرهنگ ترافیك در بین مردم بیشتر از وضعیت جادهها خودنمایی می كند.
فرهنگ ترافیك در كشور فقط با تولید و پخش برنامه‌های تلویزیونی، ساخت فیلم یا انتشار كتاب و بروشور به تنهایی ارتقا نمی یابد، بلكه دستگاه‌های مختلف از جمله پلیس باید در این زمینه فعالیت جدی داشته باشند و شهروندان به عنوان كاربر ترافیك، اعم از راننده، سرنشین و عابرپیاده با قوانین راهنمایی و رانندگی آشنا باشند و مطالعه آن را فقط مختص به زمان اخذ گواهینامه ندانند و به این باور برسند كه اگر در مناسبات فردی و اجتماعی به موضوع احترام به دیگران اعتقاد دارند، در چرخه ترافیك نیز باید همین گونه عمل كنند.
آیا زمان آن نرسیده كه بپذیریم قوانین راهنمایی و رانندگی برای امنیت ما وضع شدهاند؟
گزارش از: پیمان پاكزاد