جام جم آنلاين: متكديان و بي‌خانمان‌هاي تهراني مدت‌هاست بلاتكليفند، آنها ميان 12 سازمان و دستگاه اجرايي مسوول سرگردانند.
شهرداري آنها را از خيابان‌هاي شهر جمع مي‌كند و بعد از آن نوبت به نامه‌نگاري‌هاي شهرداري به ديگر سازمان‌هاي مسوول و از جمله بهزيستي است تا بيايند و متكديان و بي‌خانمان‌ها را به مراكز خود منتقل كنند، اما واقعيت اين است كه كسي رغبتي براي نگهداري از آنها ندارد.
نتيجه اين مي‌شود كه بسياري از متكديان كارتن‌خواب‌هاي جمع‌آوري شده كه البته در ميان آنها ايدزي و معتاد پرخطر هم به وفور ديده مي‌شوند، بناچار در گرمخانه‌ها و مراكز موقت شهرداري نگهداري مي‌شوند چراكه رها كردن آنها در شهر يعني دور تسلسلي كه همچنان ادامه خواهد داشت.
در حالي كه 12 سازمان و دستگاه اجرايي در بخش آسيب‌هاي اجتماعي و بخصوص جمع‌آوري، تفكيك، نگهداري و ساماندهي افراد بي‌خانمان ، كارتن‌خواب و متكديان موظف به همكاري با شهرداري تهران هستند، اما افزايش تعداد متكديان و كارتن‌خواب‌هاي شهرمان بيانگر اين واقعيت تلخ است كه اين سازمان‌ها و دستگاه‌هاي اجرايي مسوول آنچنان كه بايد به تعهدات خود در اين زمينه عمل نمي‌كنند.
به گزارش «جام‌جم»، مديرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي شهرداري تهران روز گذشته در نشست خبري با انتقاد از نابساماني‌هاي موجود در رسيدگي به آسيب‌هاي اجتماعي شهر تهران گفت: با وجود اين‌كه در حال حاضر 12 سازمان و دستگاه اجرايي به نوعي در بحث آسيب‌هاي اجتماعي مسووليت دارند، اما فراواني تعداد سازمان‌هاي مسوول و عدم همكاري و هماهنگي مطلوب ميان آنها موجب شده كه در عمل رسيدگي آسيب‌هاي اجتماعي متولي خاصي نداشته باشد.
حسين زارع‌صفت به روال مصاحبه‌هاي هميشگي خود يكبار ديگر با تاكيد بر اين‌كه شهرداري وظيفه‌اي براي نگهداري و ساماندهي متكديان و كارتن‌خواب‌هاي شهر نداشته و صرفا جمع‌آوري و تحويل آنها به سازمان‌هاي مسوول بر عهده شهرداري تهران است، اين را هم مي‌گويد كه تعدادي از متكديان و بي‌خانمان‌هاي جمع‌آوري شده بيش از دو سال است در مراكز اسكان موقت شهرداري نگه داشته مي‌شوند، زيرا سازمان‌هاي متولي از جمله بهزيستي با وجود نامه‌نگاري‌هاي انجام شده به اين بهانه كه امكان و ظرفيت نگهداري را ندارند از پذيرش آنها شانه خالي مي‌كند.
وي به مصوبه اخير شوراي شهر تهران كه در آن يك بار ديگر وظايف 12 سازمان متولي و مسوول در بحث آسيب‌هاي اجتماعي بصراحت و با جزئيات كامل عنوان شده، اشاره كرده و توضيح مي‌دهد: وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي، وزارت بهداشت، شهرداري تهران، سازمان بيمه خدمات درماني، بيمه تامين اجتماعي، كميته امداد، هلال احمر، صدا و سيما، وزارت آموزش و پرورش، دادگستري، نيروي انتظامي و بهزيستي از جمله اين دستگاه‌ها هستند كه شوراي شهر در مصوبه خود بصراحت از اين 12 دستگاه خواسته است نهايت همكاري را در بحث آسيب‌هاي اجتماعي داشته باشند.
آمار بي‌آمار!
هرچند مديرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي شهرداري تهران در توضيحات خود به تفصيل از اقدامات انجام شده توسط شهرداري تهران در بخش آسيب‌هاي اجتماعي شهر تهران سخن گفت، اما با وجود اصرار خبرنگاران از ارائه هرگونه آماري درباره تعداد بي‌خانمان‌ها، كارتن‌خواب‌ها و معتادان جمع‌آوري شده از سطح شهر خودداري كرد و افزود: آمار داريم اما چون ممكن است ارائه اين آمار موجب سوء استفاده برخي افراد سودجو شود، ترجيح مي‌دهيم اين آمارها را رسانه‌اي نكنيم.
روند افزايشي آسيب‌هاي اجتماعي
زارع‌صفت اما با تاكيد براين‌كه روند آسيب‌هاي اجتماعي در شهر تهران رو به افزايش است، از دولت و ساير دستگاه‌ها و سازمان‌هاي اجرايي متولي در بحث آسيب‌هاي اجتماعي خواست از هم اكنون و بر اساس برنامه‌ريزي بلندمدت جامع براي جلوگيري از رشد خزنده آسيب‌هاي اجتماعي راهكارهاي اساسي بينديشند.
وي اين را هم گفت كه براساس برآوردها 5 هزار نفر افراد آسيب‌ديده شامل كارتن‌خواب‌ها، معتادان پرخطر، بي‌خانمان‌ها و دختران فراري در شهر تهران نيازمند جدي دريافت خدمات اجتماعي و رفاهي از سازمان‌هاي متولي هستند.
معتادان ايدزي و كوتاهي وزارت بهداشت
زارع‌صفت به نقش وزارت بهداشت به عنوان يكي از متوليان اصلي در موضوع درمان معتادان تزريقي جمع‌آوري شده از سطح شهر اشاره كرد و گفت: وزارت بهداشت و درمان بايد هزينه فرد بيمار را در اين پروژه تامين كند، اما به دليل كوتاهي در اين كار درحال حاضر شهرداري مجبور است به نوعي جور كم‌كاري وزارت بهداشت را بكشد.
وي با تاكيد بر اين‌كه شهرداري تهران هيچ وظيفه‌اي در قبال ساماندهي و نگهداري معتادان و كارتن‌خواب‌هاي پرخطر مبتلا به ايدز ندارد، توضيح داد: در حال حاضر شهرداري تهران به طور مستقل با تعدادي از آزمايشگاه‌هاي تهران قرارداد بسته كه تيم پزشكي آنها هر از چند گاهي با حضور در مراكز نگهداري موقت شهرداري نسبت به معاينه كارتن‌خواب‌ها و متكديان جمع‌آوري شده اقدام مي‌كند تا در صورت شناسايي افراد مبتلا به هپاتيت و ايدز بتوانيم آنها را به مراكز درماني معرفي كنيم.
به گفته زارع‌صفت در واقع متولي اصلي رسيدگي به وضعيت معتادان و كارتن‌خواب‌هاي مبتلا به ايدز، وزارت بهداشت است و شهرداري تنها وظيفه غربالگري و جمع‌آوري را برعهده دارد، اما هنگامي كه از وزارت بهداشت خواسته مي‌شود براي انتقال افراد پرخطر شناسايي شده به مراكز درماني و رسيدگي به وضعيت آنها اقدام كند، متاسفانه همكاري لازم از سوي مسوولان اين وزارتخانه انجام نمي‌شود و چون شهرداري نمي‌تواند متكديان و كارتن‌خواب‌هاي پرخطر را در شهر رها كند، چاره‌اي جز نگهداري آنها و متقبل شدن هزينه‌هاي سنگين از اين بابت ندارد.
زارع‌صفت اين را هم گفت كه شهرداري تهران وظيفه‌اي در قبال جمع‌آوري زنان خياباني ندارد و حيطه فعاليت شهرداري صرفا جمع‌آوري افراد بي‌خانمان و متكدي است كه البته ممكن است در ميان آنها زنان ويژه هم باشند.
انتقاد نسبت به نحوه جمع‌آوري متكديان
هرچند مسوولان شهرداري تهران مدعي هستند در حالي معتادان و افراد كارتن‌خواب و بي‌خانمان را از سطح شهر جمع‌آوري مي‌كنند كه وظيفه قانوني در اين زمينه ندارند، اما با اين وجود طي ماه‌هاي اخير انتقادات فراواني از نحوه اين جمع‌آوري‌ها شده است، به طوري كه پروين احمدي‌نژاد، عضو شوراي اسلامي شهر تهران نيز در يكي از جلسات چندي پيش شورا از اين‌كه تيم‌هاي شهرداري براي جمع‌آوري متكديان و بي‌خانمان‌ها به باتوم و كتك زدن آنها متوسل مي‌شوند، انتقاد كرد.
اين موضوع بهانه‌اي شد تا تعدادي از خبرنگاران با اشاره به انتقاداتي كه درباره نحوه جمع‌آوري افراد متكدي و بي‌خانمان از سطح شهر مطرح شده است، از رييس سازمان رفاه، خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي شهرداري تهران در اين زمينه توضيح بخواهند.
زارع‌صفت در اين باره با بيان اين‌كه هيچ ماموري حق برخورد فيزيكي با متكديان را ندارد، افزود: كارشناسان علوم اجتماعي مسوول هستند تا با گفت‌وگو با متكديان آنها را جمع‌آوري كنند، اما واقعيت اين است كه اكثر افراد متكدي و بي‌خانمان حاضر نيستند سوار اين خودروها شوند و حدود 95 درصد آنها آنقدر حرفه‌اي هستند كه با مشاهده ماموران با آنها درگير شده و با جوسازي و سروصدا از شهروندان كمك مي‌خواهند!
وي اين را هم گفت كه بيشتر متكديان تهران افراد حرفه‌اي و آموزش‌ديده هستند و زير نظر باندهاي بزرگي فعاليت مي‌كنند و گاه پيش آمده وقتي تيم‌هاي شهرداري، متكديان را از سر چهارراه‌ها جمع‌آوري مي‌كنند، چند خيابان پايين‌تر تعدادي موتورسوار با چاقو و تيزي جلوي راه خودروهاي شهرداري را سد كرده و حتي گاه به ماموران ما حمله مي‌كنند.
چرخه ناقص ساماندهي
سرانجام نشست خبري مديرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي شهرداري تهران با تمام پرسش‌هاي چالش‌برانگيز كه ميان خبرنگاران و اين مقام مسوول در شهرداري تهران رد و بدل شد، در حالي به پايان رسيد كه هنوز ابهامات و پرسش‌هاي بسياري بي‌پاسخ مانده است.
اين‌طور كه پيداست 12 سازمان و دستگاه اجرايي متولي در بحث آسيب‌هاي اجتماعي معرفي شده‌اند، اما شايد وجود همين متوليان متعدد باشد كه موجب شده پروژه ساماندهي آسيب‌هاي اجتماعي و بخصوص در بخش متكديان و بي‌خانمان‌هاي شهر تهران تاكنون به سرانجام مطلوبي نرسيده باشد.
شايد حالا ديگر وقت آن رسيده كه دولت، شهرداري و 11 سازمان مسوول ديگر در حوزه آسيب‌هاي اجتماعي در نشست مشتركي دور هم جمع شده و يك بار براي هميشه تكليف متولي اصلي و واحد رسيدگي به موضوع آسيب‌هاي اجتماعي در تمام ابعاد آن از مرحله جمع‌آوري گرفته تا تفكيك، نگهداري و ساماندهي را روشن كنند.
از سوي ديگر نبود اهرم نظارتي بر عملكرد سازمان‌ها و دستگاه‌هاي اجرايي مسوول در اين بخش نقطه ضعف ديگري است كه به چرخه ناقص رسيدگي و كنترل آسيب‌هاي اجتماعي دامن مي‌زند، اين‌كه تاكنون هيچ مرجع بالادستي درباره عملكرد 12 سازمان مسوول و متولي در بحث آسيب‌هاي اجتماعي از آنها توضيح نخواسته است و شايد همين موضوع دليل روشني باشد بر اين‌كه با وجود گام‌هاي محدود برداشته شده در اين باره، موضوع آسيب‌هاي اجتماعي همچنان به صورت يك معضل لاينحل باقي بماند.
پوران محمدي - گروه جامعه