'قرقاول' از طرف سازمان حفاظت از محیط زیست كشور و یونسكو حفاظت شده اعلام و شكار آن ممنوع می‌باشد. قرقاول گونه (‪ (Phasianus Colchicus Colchicus‬ یك گونه خالص است كه فقط در جنگل های ارسباران و حاشیه ارس زندگی می‌كند،این ویژگی باعث اهمیت بین‌المللی این قرقاول شده است.


گونه در معرض تهدید 'قرقاول' در حاشیه ارس به دلیل خالص بودن از لحاظ ژنتیكی و زیبایی در دنیا بی‌همتاست، باوجود اهمیت و كمیابی این پرنده، تعیین جمعیت دقیق آن در حاشیه ارس ممكن نیست.

سرمای شدید، تغذیه، آتش سوزی و تداخل زیستگاه با زیستگاههای جمهوری آذربایجان عواملی هستند كه گاهی كاهش و گاهی افزایش جمعیت قرقاول‌ها در منطقه را باعث می‌شوند.

مدیركل حفاظت از محیط زیست آذربایجان شرقی گفت: زیستگاه اصلی قرقاول منطقه آذربایجان حاشیه ارس و منطقه جنگلی شامات می باشد، قرقاول از حشرات ،تمشك ،'قوش اوزومی' و دانه‌ها و میوه های جنگلی تغذیه و افزایش و كاهش میوه‌های جنگلی و حشرات در جمعیت این پرنده در دو سوی ارس موثر است.

'بیوك رییسی' فصل زاد آوری این پرنده نادر را نسبت به گرما و سرمای محیط متغییر عنوان كرد و افزود: قرقاول به طور طبیعی دراواخر اردیبهشت ماه و اوایل خردادماه بین شش تا ‪ ۱۵‬عدد تخم می‌گذارد.

وی اظهاركرد: لانه‌سازی این پرنده زمینی بوده و در میان تراكم بوته‌ها و نیزارها می‌باشد، گونه‌های دیگر آن به نامهای قرقاول بلژیكی، چینی و انگلیسی وجود دارد كه گونه خالصی نمی‌باشند.

همچنین در سایر محیط های ایران نیز این گونه وجود دارد ولی گونه خالص نیستند.

وی، در ارتباط با حفاظت از این گونه جانوری گفت: زیستگاه طبیعی قرقاول حفاظت می شود و در سنوات گذشته مطالعات تنوع ژنتیكی انجام گرفته است.

وی افزود: منظور از مطالعات تنوع ژنتیكی بررسی جمعیت جانوری و گیاهی مرتبط با قرقاول می باشد.

تخریب زیستگاهها از طریق تغییركاربری اراضی و جاده كشی وشكارغیرمجاز و بی رویه از جمله تهدید این گونه جانوری كمیاب است.

نمونه برداری از ژن وگونه های قرقاول و برای حفاظت افزایش ضریب امنیتی زیستگاه ها به وسیله كنترل فیزیكی محیط بانان از جمله دیگر اقدامات محیط زیست در حفظ گونه نادر و زیبای قرقاول بومی آذربایجان شرقی است.

جنس نر و ماده قرقاول به صورت كامل با هم فرق دارند، آنها معمولا از گونه به گونه دیگراز لحاظ رنگ پرمتنوعند.

نرهای بالغ پرو بال رنگین و دمی دراز و سر و گردن آنها سبز تیره و براق است.

قرقاولهای ماده دارای رنگ پرهای نخودی تیره، بالكه های قهوه ای زیاد و به رنگ محیط اطراف می باشد.

قرقاول های نر دارای صدایی شبیه به كوركور می باشند و غالبا به هنگام هیجان و تحریك سرو صدای زیادی در زیستگاه خود ایجاد می كنند.

نرها 87 تا 88 سانتیمتر و ماده ها بین 53 تا 62 سانتیمتر طول دارند. سر این پرنده به رنگ سبز براق و پوست برهنه دور چشمش قرمز روشن است.

پرورش قرقاول در سالهای اخیر در بسیاری از كشورهای جهان به خاطر استفاده از گوشت، رهاسازی در شكارگاهها و بهره برداری به صورت شكار به یك شاخه مهم از پرورش پرندگان تبدیل شده است. با آن كه پرورش این پرنده در عمل به دلیل ریزه كاری هایش مشكلاتی را در بردارد اما در مقیاس كوچكتر با توجه به قابلیت استفاده از محیط زیست و نادر بودن نوع وحشی آن، یكی از سودآورترین پرندگان نسبت به دیگر پرندگان همطراز خود است.

قرقاول یكی از زیباترین پرندگان ایران است و به نوعی جز مجموعه تنوع زیستی ایران محسوب می شود كه با تغذیه از دانه های گیاهی و حشرات می تواند در حفظ محصولات كشاورزی مفید باشد.

قرقاولهای ایران همه از یك گونه اند ولی با توجه به پراكندگی جغرافیایی و تفاوتهای ظاهری برخی آنها را به 4 زیر گونه تقسیم می كنند،این زیر گونه ها شامل قرقاولهای ارسباران و دشت مغان(زیر گونه خالص)، قرقاولهای تالش از آستارا تا چالوس، قرقاولهای گلستان از بابل تا گلستان، قرقاولهای سرخس می باشند.