جام جم آنلاين: پدیده كودكان كار و كودكان خیابانی یكی از پدیده‌های اجتماعی است كه امروزه متخصصان مددكاری و علوم اجتماعی به آن می‌پردازند.
این پدیده معلولی از عوامل گوناگون و درهم پیچیده اجتماعی و اقتصادی است. نظریه‌هاي مختلفي در حيطه علوم اجتماعی به اين قضيه پرداخته است.
علت ورود كودكان به دنياي كار مى تواند ناشى از فقر خانواده، ترس از آينده و فقيرترشدن در آينده يا معضلات خاص خانواده همچون بدسرپرستى يا بى‌سرپرستى باشد.
البته در كار كودكان معمولا ارزش افزوده بيش از دستمزد بوده و هزينه‌هاى اجبارى نهفته در مقررات كار مثل پرداخت حق بيمه و ماليات براى كودكان كارگر حذف مى شود و به همين دليل كارفرما علاقه‌مند به كار كودكان است.
اقتصاددانان دلایل ورود كودكان به عرصه كار را از زاویه عرضه و تقاضا بررسی می‌كنند. از اين منظر در میان عوامل مختلف «فقر» مهم‌ترین عاملی است كه كودكان را وادار به كار كردن می‌كند، زیرا درآمد حاصل از كار كودك برای زندگی او و خانواده‌اش ضروری است.
سازمان بین‌المللی كار علل كار كودك را به سه دسته كلی علل بی‌واسطه، علل نهفته و علل ساختاری تقسیم كرده است.
علل بی‌واسطه عواملي مثل كمبود یا نداشتن پول یا غذا، افزایش قیمت كالاهای اساسی، مقروض بودن خانواده‌ها، مرگ یا بیماری سرپرست خانواده و... است.
علل نهفته به از هم پاشیدگی خانواده‌ها، بی‌سوادي یا كم‌سوادي والدین و انتظارات فرهنگی از كودكان در رابطه با كار و آموزش بر مي‌گردد.
در واقع خانواده‌های دچار تشنج از مهم‌ترین عوامل خیابانی شدن كودكان هستند. علل ساختاری نيز مسائلي چون نابرابری بین ملیت‌ها و مناطق مختلف و وضعیت نامطلوب تجارت، شوك‌های اجتماعی مثل جنگ، بحران‌های مالی و اقتصادی، مهاجرت، ایدز و... است.
هر چند عواملي مانند علاقه كودكان به كار، اجبار خانواده‌ها، ضعف برنامه‌هاي حمايتي و رفاهي، خرده‌فرهنگ‌هاي ارزشي مثبت نسبت به كار كودكان پسر، نا آگاهي كودكان از حقوق قانوني خود يا عدم اتكاي آنان به مراجع قانوني معين، سوءاستفاده كارفرمايان خياباني و زندگی در مناطق حاشیه‌ای از عوامل موثر در شكل گيري كودكان كار در شهرهاست، اما در اين بين فقر اقتصادي خانواده‌ها و نياز مبرم اين خانواده‌ها به درآمد كودكان، نقش برجسته‌اي در بين كل عوامل موجود دارد.
سازمان‌های مدافع كودكان، معتقدند با توجه به روند رو به رشد فقر و شكاف طبقاتی در جهان كه در سال‌های اخیر به اوج خود رسیده، به‌ناچار بخش زیادی از بار تامین درآمد خانواده‌های فقیر به ناچار بر دوش كودكان افتاده است.
تغذیه كودكان كار اغلب در شرایط نامناسبی قرار دارد این كودكان به دلیل محرومیت از موادمغذی و ویتامین‌ها و سایر ملزومات غذایی عمدتا به سوءتغذیه دچار می‌شوند.
براساس نتایج به دست آمده كودكان به ندرت میوه، سبزیجات یا پروتئین می‌خورند، تعدادی از كودكان فقط یك یا دو بار در روز غذا می‌خورند.
اين موضوع باعث مي‌شود آنها از نظر جسمي ضعيف شوند و در آينده اين مشكل خود زمينه‌ساز فقر آنها مي‌شود و اين چرخه معكوس ادامه پيدا مي‌كند.