ترکی | فارسی | العربیة | English | اردو | Türkçe | Français | Deutsch
آخرین بروزرسانی : سه شنبه 2 مرداد 1403
سه شنبه 2 مرداد 1403
 لینک ورود به سایت
 
  جستجو در سایت
 
 لینکهای بالای آگهی متحرک سمت راست
 
 لینکهای پایین آگهی متحرک سمت راست
 
اوقات شرعی 
 
تاریخ : يکشنبه 3 خرداد 1388     |     کد : 2779

كرامت زن در نظام حقوقي اسلام

اسلام قرن هاقبل ازاعلاميه حقوق بشرو...به احياوبلكه ايجاد حقوق زن آن هم دردل اعراب باديه نشين پرداخت.اعراب عصرجاهليت زنان زيبارورا وسيله تلذذخودقرارمي دادندودختررامايه ننگ مي دانستند .....

اسلام قرن هاقبل ازاعلاميه حقوق بشرو...به احياوبلكه ايجاد حقوق زن آن هم دردل اعراب باديه نشين پرداخت.اعراب عصرجاهليت زنان زيبارورا وسيله تلذذخودقرارمي دادندودختررامايه ننگ مي دانستند وبه محض تولد،زنده بگورش مي كرد.اسلام، درقدم اول ازحق حيات زن بعنوان اولين وشايعترين حق اساسي اش، حمايت نموده وبلافاصله بانزول آيه "وَلاَ تَقْتُلُواْ أَوْلادَكُمْ خَشْيَةَ إِمْلاقٍ نَّحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِيَّاكُم إنَّ قَتْلَهُمْ كَانَ خِطْءًا كَبِيرًا "1،ونيز باخطاب تند"وَإِذَا الْمَوْؤُودَةُ سُئِلَتْ ؛بِأَيِّ ذَنبٍ قُتِلَتْ "2وهمچنين آيه ؛وَلاَ تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ 3؛ازجان اين قشـــــــرمظلوم دفاع كرد.عرب جاهلي زن پدررابه عقدخوددرمي آوردوحتي ازدواج بامحارم راجايزميشمردو... امااسلام عزيز،بااين عمل شنيع،به شدت به مبارزه پرداخت وبانزول آيه شريفه"وَلاَ تَنكِحُواْ مَا نَكَحَ آبَاؤُكُم مِّنَ النِّسَاء إِلاَّ مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَمَقْتًا وَسَاء سَبِيلاً"4،كرامت خدادادي زن را به اوبرگرداند.

خداوند متعال،زن ومرد(انسان)رابرترين مخلوق خويش درعالم وازيك ماده وعنصرقراردادوبه خود؛فتبارك..گفت ..ثُمَّ أَنشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ 5وذكورواناث بودن آنرا،يك تفاوت جنسي محض و-لازمه دوام وبقاي نسل وتكامل جامعه قراردادو ملاك برتري افرادرادرتقوي وكسب شاخصهاي اخلاقي و...معرفي واعلام فرمود" يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ"6 درقرآن كريم زن ومردهردوباخطاب هاي عام "ياايهاالناس"،"ياايهااللذيـــــــــــــــــــــن آمنوا"و"ياايهاالانسان"موردتوجه خداوندندوزنان ،دركنارمردان، موردخطاب قرارمي گيرند.شهيدمطهري پيرامون نقش نزول قرآن دراحياء حقوق زنان چنين مي گويد:{قرآن كريم به اتفاق دوست ودشمن،احياءكننده حقوق زنان است ومخالفان لااقل به اين اندازه اعتراف دارندكه قرآن درعصرنزولش،گامهاي بلندي به سودزن وحقوق انساني اوبرداشت ولي قرآن هرگزبه نام احياي زن به عنوان انسان وشريك مرد،درانسانيت وحقوق انساني،زن بودن زن ومردبودن مرد رابه فراموشي نمي سپرد.به عبارت ديگرقرآن، زن راهمانگونه ديد كه درطبيعت هست .اين دوكتاب بزرگ الهي، يكي تكويني وديگري تدويني با يكديگرمنطبق ند.}7علاوه براين قرآن كريم ديگرملاك برتري وتقرب بنده رابه خدادرسعي وتلاشش درراه رسيدن به خدا وتبعيت ازاومي داندومي فرمايد"وَلاَ تَتَمَنَّوْاْ مَا فَضَّلَ اللّهُ بِهِ بَعْضَكُمْ عَلَى بَعْضٍ لِّلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِّمَّا اكْتَسَبُواْ وَلِلنِّسَاء نَصِيبٌ مِّمَّا اكْتَسَبْنَ وَاسْأَلُواْ اللّهَ مِن فَضْلِهِ إِنَّ اللّهَ كَانَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا "8يعني آرزووتوقع بيجادرفضيلت ومزيتي كه خدابه آن بعضي رابربعضي برتري داده نكنيدكه هركه ازمردوزن ازآنچه كسب كند،بهره مندوهرچه خواهيدازفضل خدادرخواست كنيد نه ازخلق تابه شمااعطاكندكه خدابه همه چيز داناست. براين اساس ،ازديدگاه اسلام ،اختلاف وتبعيضي ميان زن ومرد،درراه رسيدن به كمال ونيزكسب ملاك هاي برتري وجودندارد وراه رشدوتعالي ازبراي همگان بطوريكسان بازاست.ازاين كه بگذريم،به يك سري حقوق مشترك ومسلم بين زن ومرد مي رسيم كه تاقبل ازاسلام ،به فراموشي وانكارمحض، سپرده شد.ازفاحش ترين آنها حق ارث بودكه به يمن حلول دين مقدس اسلام احياءشد.چنانكه قرآن كريم،تصريح فرمود"لِّلرِّجَالِ نَصيِبٌ مِّمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالأَقْرَبُونَ وَلِلنِّسَاء "9براي مردان وزنان ونيزبرخي نزديكان،حقي درماترك والدين وجوددارد.ونيز تاكيدفرمودكه اين حق، بدون هيچ منت واكراهي به زنان پرداخت شود." يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ يَحِلُّ لَكُمْ أَن تَرِثُواْ النِّسَاء كَرْهًا وَلاَ تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُواْ بِبَعْضِ مَا آتَيْتُمُوهُنَّ إِلاَّ أَن يَأْتِينَ بِفَاحِشَةٍ مُّبَيِّنَةٍ وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِن كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَى أَن تَكْرَهُواْ شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللّهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا10؛برشماحلال نيست كه زنان رابه اكراه واجبار به ميراث گيريدوبرآنان سختگيري وبي توجهي كنيدوقسمتي ازآنچه كه مهرشان كرده ايدبه جورازايشان بازداريدمگرآنكه عمل زشت ومخالفتي آشكارازآنهاسربزند.باآنهادرزندگاني باانصاف وخوش رفتار باشيدوچنانكه دلپسندشمانباشندبه ايشان اظهاركراهت نكنيد.كه چه بساچيزهايي ناپسندشماست اما خداونددرآن خيرزيادي مقدرفرموده است .در ماده940 قانون اساسي نظام اسلامي ماهم دراين باره تصريح شده"به مجردانعقادپيمان زناشويي،زن داراي حق ارث دراموال شوهربه ميزان معين مي شود"شهيدمطهري (ره)دراين باره ميگويد{عرب جاهليت،مخالف ارث بردن زن بود ،لهذاوقتي كه آيه ارث نازل شدوتصريح كردبه اينكه؛للرجال نصيب...؛باعث تعجب اعراب شد،اتفاقادرآن اوقات بودكه زن وفرزنـــدحسان بن ثابت كه ازدنيارفته بودندوآنهاازتصاحب ارثش محروم شده بودند واين آيه نازل شد}11ازديگرحقوق حقه زنان كه تا قبل ازاسلام موردبي توجهي وغفلت اقوام وملل مختلف قرارگرفته بــــود،حق بيعت وپيمان وامكان حضورزنان، درمشاركت هاي عمومي دركنارمردان بودكه اسلام آنرااحياء كردوبه مرورزمان باايجادظرفيت هاوزمينه هاي برتردرجامعه وپرورش وايجاد خودباوري درزنان به آن دامنه ووسعت بخشيد.درقدم اول،خداوندمتعال حق پيمان(حلف الفضول)رابعدازفتح مكه توسط مسلمين دركنارمردان،به زنان بخشيدوخطاب به پيامبراكرم(ص)فرمود:" يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ... فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ؛12:هان اي پيامبرماچون زنان مؤمنه نزدتوآيندكه باتوبيعت كنندبه اينكه ديگرشرك بخدانورزندوسرقت وزنانكنندواولادخودرا به قتل نرسانندوبركسي بهتان وافترانبندند، وباتودرهيچ امربه معروفي مخالفت نكنند،باآنهابسان مردان بيعت كن وبرآنان ازخداآمرزش وغفــــــران بطلب كه خداوند آمرزنده مهربان است.اين بسترسازي هاازصدراسلام تاكنون زمينه رابراي عملياتي تـــركردن، حضورهرچه بيشتر وبهترزنان درعرصه هاي مختلف اجتماعي وسياسي مخصوصا درنظام اسلامي ما بيش ازهرزماني فراهم ساخته است.واكنون بحمدالله زنان دركنارمردان درتعيين سرنوشت كشوروآب وخاك وآباداني خويش سهيم شده وهمگان ازكردوبلوچ وترك وعرب ،درمشاركت هاي سياسي واجتماعي ورفراندوم هاي عمومي جامعه حضورجدي يافتند.

ازديگرحقوق مبرهن زنان كه قبل ازاسلام به فراموشي سپرده شده وآثارمخربي نيزبراي هميشه تاريخ،به ارمغان آورده بود ومتاسفانه هنوز گوشه هايي ازآن، دربرخي جوامع،مشاهده ميشود، حق فراگيري علم است. پيامبرگرامي اسلام ،باتبيين"طلب العلم فريضه علي كل مسلم ومسلمه"13آن را نه تنهابعنوان يك حق بلكه يك تكليف وفريضه براي زنان،احياءكردودرمفهومي فراترحق تعليم وتربيت جامعه رانيزبراي آنها فراهم ساخت .وبه يمن همان تعليمات فراگيراسلام،بودكه نظام اسلامي ما براين اصل صحه گذاشت وعرصه رابراي جولان زنان درسنگرهاي مختلف علمي وكاربردي فراهم ساخت.وبحمدالله توانستـــــه نخبگان علمي فراواني رادرتئوريهاي گوناگون ازميان زنان واردجامعه نمايد.اسلام همچنين،حق شركت درعرصه هاي مختلف اجتماعي ازجمله نهضتهاي سياسي وانقلابي،مهاجرت وجهادرادركنارمردان به زنان بخشيد.وبراي اولين باردرطول تاريخ،حضورآنهارادرجنگ ازجمله غزوه بدرو..عملي ساخت.براين اساس،مشاركت زنان درامورسياسي جامعه ونهضتهاي تاريخي اســـــــــــلام مخصوصا درچنددهه اخيربسان نهضت تنباكوونهضت توابين ودرنهضت ملي نفت،بخوبي رقم خورد. ودر زمان معاصر،مخصوصادرجريان پيروزي انقلاب اسلامي ونيزدرطول جنگ تحميلي 8ساله ،نقش وحضورمؤثرآنهابيش ازهرزماني به چشم مي خورد.ودرست برهمين مبناست كه طبق تصريح متون ديني ما،زنان درانقلاب جهاني حضرت مهدي(عج)ازجايگاه خاص ونقش بسزايي برخوردارنــ-د.چنانكه امام باقر(ع)ميفرمايد"ويجي والله ثلاثماه وبضعه عشررجلافيهم خمسون امرا"14اسلام علاوه براين حق مديريت واداره جامعه رانيزدركنارمردان به زنان داده واكتساب چنين جايگاهي رامنوط به كســـب توانايي افراد،فارغ ازجنسيت ايشان ساخته است .البته دراين مسير،ازمقتضيات وظرافت هاوتناسبات زنان غافل نمانده است.بنابراين درخصوص تعيين حدود ولايي ووراثتي وقضائي زنان كه اخيرادستمايه جدل آفرينان كم خرد ومخاطبان ضعيف النفس شده، بايدبه همين مقتضيات وحكمت نهفته درآن ونيزتدبيرالهي حاكم برطبيعت وتقسيم كاروتعيين حدودوظرفيتهاي افرادبررسي كردواز پيش داوريهاو قضاوت هــــاي جاهلانه دراين خصوص،پرهيز كرد.

مساله ديگرپيرامون زنان،موضوع حق ازدواج وانتخاب همسراست كه اسلام به آن تحت عنوان تكامـل وسنت حسنه،تقدس بخشيده وباتعيين حقوق وحدودوجايگاه شايسته براي زنان درخانواده،آنها راازسوءاستفاده مردان هوسران نجات بخشيده است.واين همان چيزي است كه اخيرا برخي دگرانــــديشان وروشنفكران غرب زده باشيوه هاي مختلف وباژست حق بجانبي وشعارطرفداري ازحقوق زنان، بدنبال القاء شك وشبهه درآن باطرح فمينيسم و...براي ريشه كني امرمقدس ازدواج وايجادسستي درركـــــن ركين خانواده اند.خداوند متعال مي فرماييد؛ وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ ؛15وازنشانه هاي قدرت الهي اين است كـــــه براي شماازجنس خودتان،جفتي بيافريدتادربرابراوآرامش يابيدوباهم انس گيريد وميان شما رافت ومهرباني برقرارفرمودهمانادراين امربراي مردم باخرد،علم وحكمت حق آشكاراست. خداوندعالم،حقوق وتكاليف خاصه اي به زنان درخانه وجامعه بخشيده كه برخي ازآنهامثل تربيت فرزندازتكاليـــف مردان هم سنگين ترووالاتراست .اين يك تكليف تحميلي نيست بلكه حق الهي است كه به تناسب روح وطبع واحساس خدادادي به زن عطا شده واين رابايدازدريچه تفضل نگريست نه ترحم.شهيدمطهري(ره)دراين باره مي گويد:{به هرحال،تفاوتهاي زن ومرد،تناسب است نه نقص وكمال.قانون خلقت خواسته است بااين تفاوتها،تناسب بيشتري ميان زن ومردكه قطعابراي زندگـــي مشترك ساخته شده اندومجردزيستن انحراف ازقانون خلقت است ،به وجودبياورد.}16عـــلاوه براين خداوندبرمردان درقبال زنان،تكليف ايجادكردوباحق مهروحراست ازحريم آنهــا به زنان،كرامت بخشيد.به فرموده قرآن، مردان حاكم برزنان نيستندبلكه قائم ومتكمل ازوجودايشانــــند." الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنفَقُواْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِّلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللّهُ..."17مردان رابرزنان حق نگهباني است بواسطه آن برتري كه خدابعضي رابربعضي مقررداشته وهم بواسطه آن كه مردان ازمال خودبايدبه زنان، نفقه بدهندپس زنان شايسته ومطيع درغيبت مردان،حافظ حقوق شوهران باشندوآنچه راكه خدابه حفظ آن امرفرموده نگهدارندو....يادرخصوص پرداخت مهريه فرموده است"وَآتُواْ النَّسَاء صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً.."18يعني مهريه زنان رايكجا بدهيدنه ذره ذره كه درمقابل شان وجايگاه حقوقي آنها درخانواده سزاوارنيست.ونيز فرمود: وَعلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ"19يعني مخارج زنان رابي دغدغه ومنت بپردازيد. متاسفانه شبهه افكنان بي خرداخيرابه منظورايجادانحراف درطرح مباحث منقول ومعقول دين براي بــه بيراهه كشاندن افكارمخاطبين خودسرانه بسراغ ظاهرآيات قرآن رفته،باتفسيربه رايخود، مفهوم والاي آن راوارونه وحتي درضديت با زن جلوه ميدهندكه آيه مذكور يكي ازهمان آيات موردبحث ااست .آنهانمي دانند كه خداوندقيم بودن مردرانه تنهابه معني حاكم بودن اوبرزن نميداند، بلكه براودرقبال زنان ايجاد تكليف ميكندودرواقع به آنهاكرامت مي بخشدودرست برهمين مبنايعني احقاق حقوق زنان است كه سوره اي بزرگ ازقرآنش رابه آنهااختصاص مي دهدونيزدرآيات مختلفي ازجمله سوره توبه آيه 72،احزاب آيه 35،فتح آيه5و6،حديدآيات12و13،يس آيه 56 و..به تبيين حقوق ايشان مي پردازد.

بنابراين اگراروپادراوايل قرن 20به فكرحقوق زن افتاد،اسلام 14قرن پيش برحقوق وجايگاه زنان صحه گذاشت.شهيد مطهري،درمقام نتيجه گيري،دربيان اين حقيقت ميگويد{اسلام بزرگترين خدمتهارانسبت به جنس زن انجام داد.خدمت اسلام به زن تنهادرناحيه سلب اختيارداري مطلق پدران نبودبه طوركلي به اوحريت داد،شخصيت داد،استقلال فكرونظرداد،حقوق طبيعي اورابه رسميت شناخــت،گامي كه اسلام درطريق حقوق زن برداشت،باآنچه درمغرب زمين ميگذردوديگران ازآنهاتقليد ميكنند،دوتفاوت اساسي دارد،اول ازناحيه روانشناسي زن ومرد،اسلام دراين زمينه اعجازكرده است...تفاوت دوم دراين است كه اسلام درعين آنكه زنان رابه حقوق انسانيشان آشناكرد،هرگز آنان رابه تمـــــــــردوعصيان نسبت به مردوانداشت.}20 شهيدمطهري همچنين مي افزايد:

{يكي ازمسلمات دين اسلام اين است كه مردحقي به مال زن وكارزن نداردونمي تواندبه اوفرمان دهد كه براي من فلان كاررا بكن ونه اگر زن كاري كرد كه به موجب آن ثروتي به اوتعلق مي گيرد،مردحق داردكه بدون رضاي زن در آن ثروت تصرف كند وازاين جهت مرد وزن وضع مساوي دارند.}21

 

منابع:

1-سوره اسراء آيه31

2-.....تكويرآيه8و9

3-....انعام آيه151

4-....نساءآيه22

5-....مؤمنون آيه14

6-.....حجرات آيه13

7-برگرفته ازمقدمه كتاب؛نظام حقوقي زن دراسلام اثرشهيدمهطري

8-سوره نساء آيه32

9-.......نساء آيه7

10-.....نساءآيه 19

11-؛نظام حقوقي زن دراسلام؛ص221

12-سوره ممتحنه آيه12

13-الحياه –حكيمي ج1ص70

14-تفسيرعياشي ج1 ص65

15-سوره روم آيه21

16-نظام حقوقي......ص161

17-سوره نساء آيه34

18-......نساءآيه 4

19-.....بقره آيه 233

20-نظام حقوقي .....ص75و76

21-................ص192

 

 

حجت الاسلام سيدمحمدابراهيم حسني

كارشناس معاونت پژوهشي وآموزشي

 


نوشته شده در   يکشنبه 3 خرداد 1388  توسط   مدیر پرتال   
PDF چاپ چاپ بازگشت
نظرات شما :
Refresh
SecurityCode