آزار؛ هدیه زشت والدین معتاد به فرزندان؛ نوازش کودکانی که چاره ای جز زودتر بزرگ شدن ندارند!
شمار بسیاری از این کودکان دچار مشکلاتی چون اضطراب، افسردگی، خود کم بینی، لجاجت (در مقابل والدین، معلمین و دیگر بزرگترها) و حتی ایدز هستند / امید فرزندان به ترک اعتیاد والدین در بیشتر موارد، نتیجه‌ای جز ناامیدی ندارد. در چنین شرایطی، فرزندان، خود را به دلیل این که نتوانسته‌اند والدینشان را ترک دهند، مقصر می‌دانند / آنها چاره‌ای ندارند جز این که زودتر از هم‌سن و سال‌های خود بزرگ شوند و از خود نگهداری کنند.
سرویس اجتماعی ـ کم نیستند کودکان و نوجوانانی که گرفتار بیماری اعتیاد والدینشان هستند؛ آنهایی که از حق درست تربیت شدن، تغذیه مناسب، بهداشت و درس خواندن محرومند و بارها مورد کودک‌آزاری از طریق والدینشان قرار می‌گیرند و از حقوق ابتدایی خود بی اطلاعند.

محمود رجبی، روانشناس درباره تأثیر اعتیاد والدین بر فرزندان به خبرنگار «تابناک» می‌گوید: اعتیاد، افزون بر یکسری آثار منفی که بر خود فرد معتاد می‌گذارد، معمولا خانواده را نیز به فشارهای روحي و صدمات مالی دچار می‌کند. معتادان بیشتر انسان‌هایی بی‌ثباتند و با رفتارهایی چون نقل مکان متعدد از خانه، زندگي خانواده را مغشوش مي‌کنند.

کودکان خانواده‌های معتاد، زیر دست کسانی بدون صلاحیت‌های والدینی رشد می‌یابند و بیشترشان در درس‌ها موفق نیستند و قوانین اجتماعی را رعایت نکرده و روابط اجتماعی مناسبی ندارند. همچنین شمار بسیاری از این کودکان، دچار مشکلاتی چون اضطراب، افسردگی، خود کم بینی، لجاجت (در مقابل والدین، معلمین و دیگر بزرگترها) و حتی ایدز هستند.

فاطمه رستمی، روانشناس درباره آن چه برای این کودکان و نوجوانان پیش می‌آید و این که چه کارهایی می‌توانیم برایشان انجام دهیم، به «تابناک» می‌گوید:

بارها والدین معتاد به فرزندشان قول می‌دهند که اعتیاد خود را کنار گذارند و این گونه نور امیدی در نوجوان پدید می‌آید، ولی هر بار این امید به ناامیدی مبدل می‌شود و این امر تأثیر منفی بر روحیه نوجوان می‌گذارد. امید فرزندان به ترک اعتیاد والدین و دلخوش کردن به قول‌های آن‌ها، مبنی بر ترک مواد مخدر در بیشتر موارد، نتیجه‌ای جز ناامیدی ندارد. در چنین شرایطی، فرزندان خود را به دلیل این که نتوانسته‌اند والدینشان را ترک دهند، مقصر می‌دانند.

رستمی می‌گوید: کودکان و نوجوانانی که دوست دارند، والدینشان اعتیاد را کنار گذارند، شروع به نصیحت کردن آن‌ها می‌کنند. همچنین ممکن است، یک زندگی خیالی برای خود بسازند و زندگی خود را آن گونه که آرزو می‌کنند، برای دیگران تعریف کنند.

بیشتر این کودکان از حقوق انسانی خود آگاه نیستند و نمی‌دانند چه نوع تنبیه‌هایی حق آن‌ها نیست. اگر نشانه‌های کودک آزاری را در آن‌ها می‌بینید، باید برایشان توضیح دهید که چه نوع رفتار‌هایی از سوی والدین، با حقوق کودکان در تضاد است. اگر می‌خواهید به آن‌ها کمک کنید باید به این کودکان یا نوجوانان بگویید، کودکانی که مورد آزار قرار می‌گیرند، می‌توانند با چه سازمان‌هایی تماس بگیرند و شماره‌های آنجا را به آنها بدهید. هرچند بهتر است به آن‌ها یاد دهید کودکانی که مورد آزار قرار می‌گیرند، باید با یکی از بزرگتر‌هایشان مثل معلم یا عمو و خاله خود صحبت کنند.

رستمی می‌گوید: اگر می‌خواهید به فرزندان معتادان کمک کنید، بکوشید تا تعریف درستی از اعتیاد برای آن‌ها بیاورید و آن‌ها را با آن چه برای مهمترین افراد زندگی‌شان پیش آمده، آشنا کنید. اگر از شما پرسیدند، تلاش کنید تا در کوتاه‌ترین الفاظ‌، روشن‌ترین پاسخ‌ها را به آن‌ها دهید و تا هر جا که سوال داشتند، کمکشان کنید تا بهترین پاسخ‌ها را دریافت کنند. برایشان شرح دهید که اعتیاد، نوعی بیماری است که می‌تواند درمان شود و بگویید که چه متخصصانی می‌توانند این بیماری را درمان کنند و چگونه این کار انجام می‌شود.

بدون آن که آن‌ها را بدبخت بدانید، تشویقشان کنید که حس خودشان را از زندگی‌شان بازگو کنند. کودکان و نوجوانانی که با سوءمصرف مواد مخدر در خانواده‌های خود روبه‌رو هستند، اگر بتوانند با کسی درباره احساسشان صحبت کنند، شانس بزرگی را به دست آورده‌اند.

از سوی دیگر، با توجه به این که روند درمان اعتیاد، روندی طولانی است و بیشتر فرزندان دچار تردید به نتیجه درمان هستند و از این بابت، دچار اضطراب می‌شوند. اگر می‌خواهید به آن‌ها کمک کنید، برایشان توضیح دهید که روند درمان این بیماری طولانی است.

شما باید به این کودکان و نوجوانان یاد دهید که از خود مراقبت کنند. آن‌ها چاره‌ای ندارند جز این که زودتر از هم‌سن و سال‌های خود بزرگ شوند و از خود نگهداری کنند. نوع غذایی که باید بخورند و نحوه جلوگیری از سوء تغذیه را یادشان دهید. اگر پولی به آن‌ها می‌دهید، نگهداری پول‌ها دور از دسترس والدین باشد و مدیریت خرید را نیز به آن‌ها یاد دهید و البته گاهی آن‌ها را نوازش کنید تا لذت نوازش را نیز بچشند.