و وصینا الانسان بوالدیه احساناً، حملته امه كرهاً و وضعته كرهاً و حمله و فصاله ثلاثون شهراً حتى اذا بلغ اشدّه و بلغ اربعین سنة قال رب اوزعنى ان اشكر نعمتك التى انعمت على و على والدى و ان اعمل صالحاً ترضیه و أصلح لى فى ذریتى انّی تبت الیك و انّى من المسلمین.(احقاف، 15)
آیهی فوق، رابطهى سه نسل با یكدیگر را بیان میكند. خداوند انسان را به احسان والدین سفارش میكند و براى توجه دادن به فرزند، رنج مادر در سالهاى حمل، زایمان و شیر دادن (سیماه) را یادآور میشود تا اینكه نسل دوم به سن 40 سالگى یعنی به سن كمال میرسد و از خداوند توفیق شكر نعمتهاى الهی نسبت به خود و والدینش را میخواهد و براى فرزندانش ـ نسل سوم ـ دعا میكند كه صالح باشند و مورد رضاى خالق قرار گیرند. تربیت جامع قرآنی، در این آیه مشهود است. طبق آیهی مباركه، مسلمان باید خود، ریشه خود و نسل بعد از خود را به خداوند وصل كند و از او براى اصلاح همگان كمك بطلبد. این جامعهى مطلوب قرآنى است كه در آن پیوستگى نسلها با محوریت عبودیت و خداجویى حفظ میشود و هركس با رشتهى محبت و وفا، به دو نسل قبل و بعد خود وابسته میشود.
حضرت امام سجاد (ع) در دعایى كه به یكى از دوستان خود تعلیم داد، فرمود: (ربّ لاتذرنى فرداً و انت خیرالوارثین، و اجعل لی من لدنك ولیاً یرثنى فى حیاتى و یستغفرلی بعد موتى واجعله لى خلقاً سویاً و لاتجعل للشیطان فیه نصیباً، اللهم انى استغفرك و اتوب الیك، انك انت الغفور الرحیم)-(مجلسی، 1364: ج 8 ، ص544)، پروردگارا، مرا تنها مگذار و تو بهترین وارثانى. براى من از جانب خود فرزندى قرار ده كه در زندگی وارث من باشد و بعد از مرگم، برایم طلب آمرزش كند و او را از نظر خلقت، سالم و هماهنگ گردان و براى شیطان، در او بهرهاى قرار مده. خدایا! از تو طلب آمرزش میكنم و به درگاهت توبه مینمایم كه تو آمرزنده و رحیمى.
در این دعا نیز، مؤمن براى خود و وارثانش از خداوند مغفرت، خلقت نیكو، دورى از شیطان و زیبایى ظاهر و باطن طلب میكند. ضرورى است كه اهل خانه به این پیوستگى عاطفى و الهی توجه داشته باشند و خود را در خدمت اعضا بدانند، نه طلبكار از آنان و چنانكه اشاره شد، خدمت به دیگران، دعا در حق آنان و رعایت اخلاقیات را وظیفهى خود و حق آنان دانسته، نه لطف و مرحمت نسبت به آنها. حاكمیت این فرهنگ قرآنی، بهطور مسلّم در تحكیم و تحسین روابط خانواده مؤثر خواهد بود.