مفسر قرآن و نهج‌البلاغه با بیان اینکه برخی خطبه‌های نهج‌البلاغه هوش از سر انسان می‌برد، گفت: امام علی(ع) فرمود یا کمیل العلم خیر من الماء؛ علم تو را حافظ است و باعث حفظ آبرو است ولی تو باید زحمت بکشی تا مالت را حفظ کنی؛ هرقدر تدریس کنی و کتاب بنویسی و علم را به دیگری بیاموزی بیشتر خواهد شد ولی اگر مال را بخشیدی کم خواهد شد.

آیت الله جوادی آملیبه گزارش ایکنا، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی؛ مفسر قرآن و نهج‌البلاغه، ۱۶ آبان‌ماه در ادامه سلسله جلسات درس اخلاق در مسجد اعظم قم، گفت: حضرت علی(ع) در بیانی نورانی فرمود کسی به ما درسی نیاموخته است که بخواهیم آن را برای شما بیان کنیم بلکه من به عوالم دیگر سیر کرده‌ و رفته و آمده‌ام؛ بنابراین اگر ما حرف ایشان را گوش ندهیم حرف چه کسی را باید گوش بدهیم؟

وی افزود: وقتی خداوند تجلی می‌کند گاهی با یکی از اسماء خاص که در جوشن کبیر است تجلی می‌کند و گاهی با مسمی تجلی می‌کند و در آنجا هم علم وجود دارد و هم عمل؛ گاهی کسی متخصص در فقه و اصول و کلام و علوم تجربی و طب و فیزیک و شیمی و ... است ولی گاهی ربانی است یعنی همه علوم و رشته‌های عملی و جمع بین علم و عمل را در خود دارد و متخصص است لذا فرمود من ربانی این عالم هستم و از آنجا هم آمده‌ام.

آیت‌الله جوادی آملی بیان کرد: امام فرمودند من همانطور که از طرف مبدا و لقاءالله و ربوبیت و الوهیت و اولیت جهان خبر می‌دهم از برزخ و قیامت هم خبر می‌دهم؛ من خودم رفته‌ام دیده‌ام که در بهشت و جهنم چه خبر است و هیزم و نعمات آن چگونه تهیه می‌شود.
تجلیل از زینب کبری(س)

این مرجع تقلید با بیان اینکه حضرت زینب(س) هم فرزند چنین انسانی است، تصریح کرد: زینب کبری که بود که آن تعبیر زیبا را به کار برد و فرمود: ما رایت الا جمیلا. این چه شخصیتی است که این حرف را می‌زند؟ معاذالله آیا مبالغه کرده است؟ همه مورخان نقل کرده‌اند که وقتی عبیدالله بن زیاد ملعون از ایشان سؤال کرد کیف صنع الله باخیک، فرمود ما رایت الا جمیلا؛ به ما خیلی خوش گذشت.

مفسر قرآن کریم اضافه کرد: بعدها همان محققان نقل کرده‌اند که وقتی تنها شد اشک ریخت ولی در جایی که جای جلال و شکوه است حرف راست را زده است؛ به ما خوش گذشت و این «ما» حصر است و این رازی دارد که در برخی جلسات عرض خواهم کرد، او چه دید که جز زیبایی ندید.   

شارح نهج‌البلاغه با بیان اینکه امیرمؤمنان(ع) در خطبه ۱۰۸ فرمود: فَاسْتَمِعُوا مِنْ رَبَّانِيِّكُمْ وَ أَحْضِرُوهُ قُلُوبَكُمْ وَ اسْتَيْقِظُوا إِنْ هَتَفَ بِكُمْ، وَ لْيَصْدُقْ رَائِدٌ أَهْلَهُ وَ لْيَجْمَعْ شَمْلَهُ وَ لْيُحْضِرْ ذِهْنَهُ، فَلَقَدْ فَلَقَ لَكُمُ الْأَمْرَ فَلْقَ الْخَرَزَةِ وَ قَرَفَهُ قَرْفَ الصَّمْغَةِ، افزود: در این فرمایشات زیبا فرمودند؛ مردم! به سخن عالم خداشناس خود گوش فرا دهيد، دل‌هاى خود را در پيشگاه او حاضر كنيد، و با فريادهاى او بيدار شويد رهبر جامعه بايد با مردم به راستى سخن گويد و پراكندگى مردم را به وحدت تبديل، و انديشه خود را براى پذيرفتن حق آماده کند. پيشواى شما چنان واقعيّت‌ها را براى شما شكافت چونان شكافتن مهره‌هاى ظريف و حقيقت را از باطل چون شيره درختى كه از بدنه آن خارج شود، بيرون كشيد.

آیت‌الله جوادی آملی بیان کرد: فرمود کسی که علم نیاموخت و به فکر دنیا بود و از آخرت غافل شد آبرویش خواهد رفت و یا مشکل سیاسی و اجتماعی و روانی و طبی پیدا خواهد کرد. اصل در قرآن کریم است که فرمود اینجا بوستان و باغ و شکوفه‌های فراوان و درختان سرسبز است ولی هیچ میوه‌ای نمی‌دهد یعنی درخت دنیا از آن جا که در دنیاست برای هیچ کسی میوه نمی‌دهد و میوه در آخرت است؛ اینجا فقط سرسبزی و شکوفه است که ظاهر زیبا دارد و انسان را جذب می‌کند.
علم با عمل حافظ انسان است

این مفسر قرآن اظهار کرد: این بیان قرآن در نهج‌البلاغه هم آمده است که دنیا این است و آخرت این و اینکه شما دنبال چه باید بروید و دنبال چه نباید بروید و دنیا به اندازه‌ای که ابزار کار انسان و مایه‌گذران زندگی است خوب است. فرمود یا کمیل العلم خیر من الماء ...؛ علم تو را حافظ است و باعث حفظ آبرو است ولی تو باید زحمت بکشی تا مالت را حفظ کنی؛ هرقدر تدریس کنی و کتاب بنویسی و علم را به دیگری بیاموزی بیشتر خواهد شد ولی اگر مال را بخشیدی کم خواهد شد.

آیت‌الله جوادی آملی، افزود: با بخشش، مال کم و علم زیاد می‌شود؛ فرمود: آن چیزی که رهاورد مال است به فرض اینکه ترقی هم بکند به محض اینکه مال رفت حیثیت و آبروی اجتماعی انسان هم از بین خواهد رفت پس تا می‌توانی علم یاد بگیر. خب کمیل از چه کسی باید علم را یاد بگیرد؟

وی ادامه داد: بر همه ما فرض است که کتاب «تمام نهج‌البلاغه» را در کتابخانه خود داشته باشیم زیرا کتاب سیدرضی بخشی از نهج‌البلاغه است؛ حضرت در یک خطبه به اندازه سوره بقره، آن هم ایستاده حرف زده است که در کتاب سیدرضی نیست ولی در کتاب تمام نهج‌البلاغه داریم؛ اگر انسان عادی بخواهد این مقدار سخن بگوید یک ماه باید مطالعه کرده باشد و همانطور که هر آیه سوره بقره نیازمند مطالعه است هر عبارت این خطبه هم جای بحث و بررسی دارد.

وی افزود: می‌گوییم نهج‌البلاغه تالی‌تلو قرآن است چون عقل از این مقدار علم متحیر است؛ این خطبه‌های نهج‌البلاغه که در کتاب تمام نهج‌الابلاغه آمده گویای این مطلب است؛ لذا ایشان ایستاد و فرمود احدی تاکنون مانند من نیامده است و بعد هم فرمود این‌ها را من از پیامبر(ص) آموخته‌ام و ربانی این امت هستم؛ من از آنجا آمده‌ام و حرف راست می‌زنم و از طرف شما هم به آنجا رفته‌ام زیرا اگر کسی امام است از طرف امت حرکت می‌کند.
خطبه‌های علی(ع) هوش از سر انسان می‌برد

مفسر قرآن کریم با بیان اینکه این خطبه‌ها هوش از سر انسان می‌برد، تصریح کرد: گاهی انسان نصیحت می‌کند و مطالب تکراری است ولی ایشان در این خطبه طوری حرف زده است که همه آن شایسته درس و بحث است و ما لابد و ناگزیر هستیم در کنار قرآن کریم به این سرمایه علمی توجه کنیم و ائمه(ع) هم به ایشان ارجاع می‌دادند زیرا سرمایه علمی آنان هم از ایشان و حضرت زهرا(س) گرفته شده است.

وی افزود: علی(ع) فرمود یا کمیل دنبال کسب علم برو که مایه آبرو برای انسان است؛ الان بعد از گذشت هزار و ۲۰۰ سال از وفات کلینی هنوز می‌گوییم کلینی نقل کرد و کلینی فلان روایت را نوشت؛ سایر محدثین ما هم اینطور  هستند؛ الان دو قرن می‌گذرد و می‌گوییم شیخ انصاری و آخوند خراسانی و... چنین گفت و چرا ما چنین نباشیم و طوری زندگی نکنیم که مانند این بزرگان باشیم. پیشرفت علمی وقف آخوند خراسانی و شیخ انصاری و آیت‌الله بروجردی نیست لذا فرمود دنبال علم همراه با عمل برو.