کتاب «عرفان و جادوی یهود» نوشتۀ مورین بلوم به همت انتشارات حکمت و عرفان منتشر شد.
به گزارش ایکنا کتاب «عرفان و جادوی یهود» نوشتۀ مورین بلوم، ویراستۀ اولیور لیمون، ترجمۀ هانیه خورشیدی، نوشین بیمثل شبستری و حسین علیجعفری و ویراستۀ فاطمه علیجعفری است که انتشارات حکمت و عرفان آن را منتشر کرده است.
این کتاب به بررسی رابطۀ تاریخی و فرهنگی بین عرفان یهودی و جادو در طول زمان میپردازد و با بهرهگیری از تحلیل ساختاری و نظریههای تحولی، ریشههای عرفانی و گسترش جادوی یهودی را در بستر متون مقدس، تلمود و سنتهای یهودی مورد واکاوی قرار میدهد. با اینکه در دین یهود و تورات جادو به روشنی محکوم است ولی در برخی از جریانهای عرفانی یهودی به نوعی پیچیده و نمادین وجود دارد.
حسین علیجعفری؛ یکی از مترجمان این کتاب، فارغالتحصیل دکترای تخصصی ادیان و عرفان تطبیقی از واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی و دارای بیش از ۳۰ عنوان تالیف و ترجمه کتاب در حوزه علوم انسانی است که مدیرکلی روابط عمومی و امور بینالملل ستاد هماهنگی کانونهای فرهنگی هنری مساجد کشور و مدیرعامل موسسه فرهنگی انتشاراتی ستاد اقامه نماز کشور ازجمله فعالیتهای فرهنگی وی محسوب میشوند.
تحلیل متون دینی یهودیت
کتاب عرفان و جادوی یهود به تحلیل و بررسی ادبیات اولیه عبری و یهودی میپردازد و با رویکردی انسانشناختی به تحلیل متون دینی یهودیت میپردازد. در بخشهای ابتدایی، کتاب مقدس یهودیان که به عنوان تَنَخ یا عهد قدیم شناخته میشود، به صورت دقیق معرفی میشود. سپس تمرکز بر تفسیرهای ربانی و تلمودی قرار گرفته و این تحلیل با انتخاب و بررسی متون مختلف یهودی پایان مییابد. مورین بلوم با استفاده از روششناسی انسانشناختی، تأثیر این متون و تفاسیر بر عرفان و جادوی یهودی را واکاوی میکند.
در اثر مورین بلوم همچنین به تحلیل نمادهای مذهبی و نقش آنها در جهانبینی یهودی و تأثیرات فرهنگی بابل بر سنتهای یهودی میپردازد. علاوه بر این، موضوعاتی مانند قدرت و نفوذ باورهای باطنی بر فرهنگ یهود، و تأثیر ساختارهای اجتماعی اولیه بر جادوی یهودی و طلسمها نیز در این پژوهش مطرح میشود. این کتاب، یک مطالعۀ بینرشتهای است که دیدگاهی انسانشناختی و منحصربهفرد از تعامل عرفان و جادوی یهودی به مخاطب ارائه میدهد.
تضاد آشکار با اعتقادات سنتی یهودى
این بخش از کتاب عرفان و جادوی یهود بهوضوح بیانگر منظور و هدف نویسنده کتاب را بیان میکند:
«درحالیکه از نزدیک به متون پزشکی تلمود نگاه میکردم، انتظار داشتم درمانها و روشهای درمانی طبیعی و مناسب را پیدا کنم، زیرا خداي قادر مطلق اسرائیل این قدرت را دارد که بیماری را شکست داده و شفا دهد و زندگی بخشد و از بین ببرد و درنهایت، مردگان را زنده کند. اما با یک تناقض روبهرو شدم: «دستورالعملهای عجیبوغریب و افسونهای جادویی که نشاندهنده تضاد آشکار با اعتقادات سنتی یهودى است.»
توسل یهود به پیشگویی به جای تفکر
درباره پیشینه جادوگری در دین یهود در سایت اندیشکده مطالعات یهود مطالب جالبی آمده که اطلاع از آن بیارتباط با این کتاب نیست و میتواند ذهنیت خواننده پیش از مطالعه این اثر را تا حدی روشنتر کند. در بخشی از این مقاله میخوانیم:
«آنچنانکه میدانیم سحر استفاده از نیروهای مخفی برای دستیابی به اهداف خودخواهانهای است که گاه توسط ساحر و جادوگر صبغهای دینی به خود میگیرد؛ اما در نگاه عالِم صاحبنظر هیچ نقطهی مشترک و قابل ملاحظهای میان ابعاد عرفانی دین و سحر و جادو نمیتوان یافت.
هدفی که سحر و جادو دنبال میکند، استفاده از نیروهایی است که از دسترس انسانهای عادی خارج است و کارشناس این فن به کمک اسرار ربودهشده از آسمان، انواع روشها، مواد شیمیایی و کلمات و عباراتی را استفاده میکند که سینهبهسینه به او انتقال یافته و مصون از اشتباه تلقی شده است. شیاطین کموبیش در این روندها شرکت دارند و فنون جادوگری را نه به سود آدمیان، بلکه برای کشاندن انسانها به سوی دوزخ در دسترس آنها قرار میدهند. در اندیشه پیروان کابالا آنگاه که حلول به جای تجلّی نشست، سحر و جادو نیز جایگزین معجزه شد، آثار مخرّب این اندیشه؛ یعنی اعتقاد به جادو فراتر از قوم یهود، تمام جوامع بشری را تهدید میکند.
یهودیان همواره عادت داشتهاند به جای تفکر در مسائل ژرف انسانی و سعادت بشری، توجه خود را معطوف به یک سلسله پیشگوییها و آیندهنگریها کنند که منشأ آن یا چرخش ستارگان و ادوار فلکی بوده و یا سحر و جادویی که در نتیجه حشرونشر با اقوام گوناگون در طول تاریخ، سینهبهسینه همچون گنجینهای آن را در بین خود حفظ کردهاند. پیشگوییهای ایشان البته در بیشتر موارد با کتاب مقدس، بهخصوص جملات سفر دانیال مستند میشود و فضای فکری را ایجاد میکند که در آن علاقه و اشتیاق به سحر و جادو بیشتر شده و این علم را منشأ آثار میداند. در نزد این قوم حاکمیت بر انسان، طبیعت و سنتهای الهی، از راهی بهجز سحر و جادو امکانپذیر نیست. از دیدگاه ایشان با روشهای جادویی میتوان در طبیعت تصرف کرد و بر جهان و حتی تقدیر الهی سلطه یافت.»
علل رواج علوم غریبه در بین یهودیان
در بخشی دیگر از این پژوهش که به تاریخچه جادوگری در یهود پرداخته آمده است:
«تاریخچه جادوگری در نزد یهودیان به زمان اقامت ایشان در مصر و پس از آن همسایگی با کنعانیان و بابلیان بازمیگردد. از رهگذر معاشرت با اقوام گوناگون در ادوار مختلف، اندوختههای غیبی و جادویی ایشان افزون گردید. بعد از ویرانی معبد دوم که ربیهای منتخب، جایگزین روحانیون قربانی گذار شدند و مراسم قربانی را بر عهده گرفتند، وردهای جادویی و روشهای نیایشِ ایشان از دید عموم، باعث کنترل رویدادها میشد.
ربیهای دوره باستان به مرور عقایدی را پدید آوردند که به تدریج وارد قلمروی جادو و نوشتههای جادویی شد. ایشان در یک نظام اعتقادی که تصور میشد شیاطین بر سرنوشت و دارایی انسانها تأثیر میگذارند، اوراد، سحرها و افسونهایی برای علاقهمندان به کسب ثروت و سلامتی مینوشتند. پیدایش تورات شفاهی در برابر تورات مکتوب، که بعدها به تورات باطنی ملقب شد، از علل دیگر رواج علوم غریبه در بین یهودیان بود؛ زیرا تنها کسانی میتوانستند به درک تورات باطنی نائل شوند که تواناییهای خاصی در تفسیر داشته باشند. تفسیر تورات شفاهی زمینه دستیابی به صیغهها و اوراد جادویی را فراهم آورد.»
«عرفان و جادوی یهود» در ۱۲ فصل و با مواردی چون پیشینه تاریخی، منابع ادبی، پیشزمینه نظری، فالگیری و پیشگویی و ریشه طلسمهای جادویی در ۴۶۸ صفحه با بهای ۴۵۰هزار تومان در کتابفروشیها قابل دریافت است. نسخه پیدیاف این کتاب را نیز میتوانید از این لینک تهیه کنید.