نصر: شهرها با گسترش جمعیت و تغییر الگوهای مصرف با چالش‌های مربوط به مدیریت پسماند روبرو هستند. در حالی که با توجه به نگرانی‌های جدی زیست‌محیطی و کمبود منابع، رویکردهای سنتی متمرکز بر جمع‌آوری و دفع در حال حاضر ناکارآمد به نظر می‌رسند.

مدیریت پسماند به عنوان یک استراتژی کلیدی برای اقتصادهای دایره ای معرفی شده است. مفهوم پسماند صفر امیدوار است که روش مدیریت زباله‌های شهری و ایجاد فرهنگ‌های حمایتی در اطراف آن را تغییر دهد. مفهوم پسماند صفر فلسفه‌ای را در مورد بازطراحی روابط جامعه با منابع و ضایعات توصیف کرده و از شیوه‌های سنتی مدیریت زباله و دیدگاه‌های محدود آن‌ها در مورد دفع مؤثر فاصله می‌گیرد. این عمل یک سیستم دایره‌ای را پیشنهاد می‌کند که در آن مواد دورریخته شده دوباره به عنوان منابعی با زندگی دیگر تصور می شوند و مفهوم زباله را کاملاً حذف می‌کنند.

شهرهای با پسماند صفر
امروزه اصول پسماند صفر در طراحی شهری شهرهای پیشروی سراسر جهان استفاده می‌شود. در این میان، دو شهر بزرگ به خوبی روش‌های نوآورانه ادغام مدیریت زباله در شهرسازی سالم را به نمایش می‌گذارند:

سنگاپور: سیستم انتقال زباله پنوماتیک
شهر سنگاپور واقع در کشور سنگاپور که با برنامه‌ریزی شهری آینده‌نگر خود شناخته شده است، سیستم انتقال زباله پنوماتیک (PWCS) را در چندین منطقه مسکونی اجرا کرده است. این شبکه زیرزمینی لوله‌ها از فناوری خلاء برای انتقال زباله از ساختمان‌ها به یک نقطه جمع‌آوری متمرکز استفاده می‌کند. این سیستم نیاز به کامیون‌های حمل زباله سنتی را از بین می‌برد، ازدحام ترافیک و آلودگی هوا را کاهش می‌دهد و در عین حال بهداشت و زیبایی را بهبود می‌بخشد.
یکی از اولین مناطقی که PWCS را پذیرفت، منطقه مسکونی یوهوا بود که ساکنان آن زباله‌های خود را به سادگی در ورودی‌هایی که در مناطق مشترک قرار دارند، می‌ریزند. زباله‌ها سپس در زیرزمین به ایستگاه جمع‌آوری مرکزی منتقل می‌شوند و در آنجا فشرده و برای بازیافت یا دفع دسته‌بندی می‌شوند. این سیستم نه تنها جمع‌آوری زباله را ساده می‌کند، بلکه ساکنان را تشویق می‌کند تا بیشتر مراقب تولید زباله خود باشند.

سانفرانسیسکو: طراحی مدبرانه
سانفرانسیسکوی آمریکا برای مدت طولانی در خط مقدم جنبش پسماند صفر بوده است و هدف خود را  دستیابی به صفر شدن زباله در محل دفن زباله یا سوزاندن زباله تا سال ۲۰۳۰ عنوان کرده است. رویکرد این شهر بر راحت‌تر کردن مدیریت زباله از طریق طراحی مدبرانه ساختمان ها و فضاهای عمومی تمرکز دارد.
بر اساس دستورالعمل صادر شده از شهرداری سانفرانسیسکو، ساختمان‌های جدید در این شهر باید دارای فضای کافی برای سه جریان زباله باشند: مواد قابل بازیافت، مواد کمپوست‌پذیر و زباله‌هایی مخصوص دفن. این دستور طراحی تضمین می‌کند که ساکنان و کسب و کارها به امکانات مناسب تفکیک زباله دسترسی آسان دارند. در فضاهای عمومی، این شهر سطل‌های زباله هوشمندی را مستقر کرده است که از انرژی خورشیدی برای فشرده‌سازی زباله‌ها و ارسال هشدار در صورت پر شدن زباله‌ها، بهینه‌سازی مسیرهای جمع‌آوری و کاهش سفرهای کامیون‌ها استفاده می‌کند.
در کنار این سیاست‌گذاری، سانفرانسیسکو بر روی برنامه های آموزشی و توسعه ای سرمایه گذاری کرده است تا به شهروندان کمک کند تا تکنیک های مرتب سازی مناسب را درک کنند. سیستم سه سطل رنگارنگ شهر (آبی برای مواد قابل بازیافت، سبز برای مواد کمپوست‌پذیر و سیاه برای دفن زباله) در همه جا وجود دارد و زبان بصری ثابتی را برای انحراف زباله در سراسر منظر شهری ایجاد می‌کند.

دستورالعمل های طراحی از مفهوم پسماند صفر
چندین دستورالعمل کلیدی طراحی با استفاده از این مطالعات موردی و فلسفه گسترده‌تر پسماند صفر برای برنامه‌ریزان شهری و معماران پدیدار شده است. در مقیاس یک ساختمان، ادغام سیستم‌های مدیریت زباله در مراحل اولیه طراحی، فضای کافی و تدارک دسترسی برای جریان‌های زباله متعدد را تضمین می‌کند. راحتی برابر برای بازیافت، کمپوست‌سازی و دفع زباله نیز باید در نظر گرفته شود تا تفکیک مناسب زباله‌های خانگی تشویق شود. در سطح شهر، طرح‌های شهری فرصت‌هایی برای کشف روش‌های جمع‌آوری مانند سیستم پنوماتیک سنگاپور یا مهار خودکار برای به حداقل رساندن رکود زباله در فضاهای عمومی دارند. برای مناظر خیابانی اهمیت زیادی دارد که مکانیسم‌های جمع‌آوری زباله را در نظر بگیرند و رفتار عمومی را برای استفاده بهینه از آنها تشویق کنند.
از طرفی دیگر، برای ترویج شیوه‌های مدیریت زباله در قلمرو شهری فن‌آوری‌های هوشمند لازم به نظر می‌رسند. فناوری هوشمند می‌تواند در بهینه‌سازی مسیرهای جمع‌آوری زباله موثر باشد. نشانه‌های بصری، نمایشگرهای دیجیتال و علائم به تقویت فرهنگ‌ها در اطراف فضای مشترک و سرپرستی جمعی کمک می‌کند و اشاره به بهترین شیوه‌ها در مدیریت زباله‌های عمومی دارد. در سرتاسر شهر، باید نشانه‌های بصری و علائم ثابتی ایجاد شود تا عادات مناسب تفکیک زباله را تقویت کند. این دستورالعمل‌ها به طور جمعی به دنبال ادغام مدیریت پسماند در بافت شهری هستند.

طراحی خط مشی
استراتژی‌های موثر پسماند صفر فراتر از زیرساخت‌های فیزیکی بوده و نیازمند سیاست‌های حمایتی هستند که مبتنی بر کاهش و حذف زباله هستند. این سیاست‌ها باید طیفی از رویکردها، از مشوق های مالی گرفته تا الزامات نظارتی را در بر گیرند. پیاده‌سازی سیستم‌های «صرفه‌جویی به‌عنوان پرتاب» می‌تواند ساکنان را به کاهش زباله و مرتب‌سازی مناسب با شارژ بر اساس تولید زباله غیرقابل بازیافت تشویق کند. ادغام طرح های مدیریت پسماند در فرآیند تایید ساختمان تضمین می‌کند که ملاحظات زباله بخشی از طرح‌های اولیه است. سیاست‌های حمایت‌کننده از اقتصاد دایره‌ای، مانند برنامه‌های توسعه مسئولیت تولیدکننده، می‌توانند تولیدکنندگان را برای کل چرخه عمر محصولات خود پاسخگو کنند.
در این ارتباط، ایجاد انگیزه برای کسب‌وکارهایی که از روش‌های پسماند صفر یا توسعه فناوری‌های نوآورانه استفاده می‌کنند، می‌تواند مشارکت بخش خصوصی را افزایش دهد. تعیین اهداف شفاف و بلندپروازانه پسماند صفر برای شهر، همراه با گزارش منظم پیشرفت، شتاب و مسئولیت پذیری را حفظ می کند. در نهایت، سرمایه‌گذاری در برنامه های آموزش عمومی برای اطمینان از درک ساکنان و مشارکت فعال در طرح های پسماند صفر بسیار مهم است. با هم، این اقدامات سیاستی چارچوب جامعی را ایجاد می‌کند که از انتقال به محیط شهری بدون زباله حمایت و تسریع می‌کند.
رویکرد پسماند صفر مسیر روشنی به سمت محیط های شهری پایدارتر ارائه می‌دهد. این خط مشی که رابطه بازاندیشی شده با زباله و مدیریت هوشمند - از طریق طراحی مداخلات در مقیاس شهری و ساختمانی - به تبدیل شهرها به مدل‌های بهره‌وری منابع و نظارت بر محیط زیست جامعه کمک می‌کند. با بازنگری در رابطه خود با زباله و ادغام استراتژی‌های مدیریت هوشمند در طراحی ساختمان‌ها و فضاهای عمومی، می‌توانیم شهرهایمان را به مدل‌هایی برای بهره‌وری منابع و مراقبت از محیط‌زیست تبدیل کنیم. سفر به پسماند صفر پیچیده و چالش برانگیز است، اما همانطور که شهرهایی مانند سنگاپور و سانفرانسیسکو نشان می‌دهند، این یک هدف کاملاً در دسترس است - هدفی که نوید خیابان های تمیزتر، جوامع سالم‌تر و سیستم‌های دایره‌ای را می‌دهد.

رضا عالش‌زاده