محمد ابوجعفر مشهور به خواجه نصيرالدين طوسي معروف به محقق طوسي و استاد البشر در طوس زاده شد. پس از آن كه عطش علمي وي در زادگاهش برطرف نگرديد راهي نيشابور گرديد و از اساتيد آن سامان بهره گرفت. بعدها به ري، اصفهان و قم و سرانجام به عراق عزيمت نمود و خوشه چين معارف آنان گرديد. محقق طوسي پس از حمله‏ي وحشيانه‏ي مغول به ايران، به دعوت يكي از حكام فرقه‏ي اسماعيليه راهي قُهِستان شد و در مدت 26 سالي كه در اين قلعه‏ها به سر برد، كتاب‏هاي متعددي را به رشته‏ي تحرير درآورد. پس از حمله‏ي مغول، هلاكوخان وي را در شمار بزرگان خود قرار داد و خواجه با استفاده از اين موقعيت از قتل عام مردم، علما و نيز ويران ساختن اماكن علمي و فرهنگي جلوگيري مي‏نمود. خدمات گسترده‏ي خواجه بسيار وسيع و در سطوح مختلف انجام گرفته است. سرانجام اين عالم نستوه در 18 ذي قعده 673 ق در بغداد وفات يافت و در جوار مرقد مطهر حضرت امام موسي كاظم(ع) در خاك آرميد.