روز ۲۵ ذی‌القعده مصادف با «دحو الارض» است که خشکی‌ها گسترده شده و زمین کعبه از زیر آب‌ها بیرون آمده است، این شب و روز دحوالارض از ایام مهم عبادی در طول سال است.

به گزارش خبرنگار مهر، روز ۲۵ ذی‌القعده مصادف با «دحو الارض» است که خشکی‌ها گسترده شده و زمین کعبه از زیر آب‌ها بیرون آمده است، این شب و روز دحوالارض از ایام مهم عبادی در طول سال است. روز دَحوُالاَرض است؛ یکی از آن چهار روزی است که در تمام سال به برتری و مزیت روزه گرفتن ممتاز است.

آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در کتاب شریف المراقبات می‌نویسد:

خداوند بزرگ در چنین روزی زمین را برای سکنای فرزندان آدم و زندگی بر روی آن آماده فرمود، و روزی‌های ما و نعمت‌های پروردگار در چنین روزی گسترش یافته است؛ روزی‌ها و نعمت‌هایی که از شماره بیرون است و کسی را یارای شکر آن نیست. و اگر تو در بزرگی شأن دحوالارض اندیشه نمایی حیرت‌زده خواهی شد. و از این‌جاست که انسان عارف و مراقب روز دحوالارض، در برابر همه این نعمت‌های گوناگون، شکری بر خویشتن واجب می‌بیند، و چون به قلب خویش مراجعه می‌کند، می‌بیند که حتی بر ادای حق ناچیزی از آن همه نعمت‌ها توانا نیست

و چون بنده‌ای نسبت به آن همه نعمت‌ها شناخت حاصل کند، به عجز و کوتاهی خویش در ادای حق آن نعمت‌های انبوه اقرار خواهد کرد و تلاش خود را در انجام شکر آنها ناچیز خواهد شمرد و همواره خود را در برابر آفریننده آن همه نعمت‌ها سرافکنده خواهد دید.

پس از آنکه تمام سطح کره زمین به مدت طولانی در زیر آب فرو رفته و خداوند خواست تا آن را از زیر آب بیرون آورد که صحنه زندگی موجودات مهیا گردد، اولین نقطه‌ای که از زیر آب سر بیرون آورد همان مکان مقدس کعبه و بیت الحرام بود. این واقعه نشان دهنده اهمیت این نقطه و مرکزیت آن برای همه عالمیان است.

در واقع دحوالارض روز شروع حیات بخشی خداوند به جهان خاکی است که توجه به آن در روایات و تعیین اعمال خاص همچون روزه، عبادت، دعا و غسل و اهتمام به آن از سوی معصومین (علیهم السلام) نشانگر عنایت حضرت حق به این روز با برکت است.

روایت است که «امام رضا» علیه السلام فرموده‌اند: در شب بیست و پنجم ماه ذی‌القعده حضرت ابراهیم (علیه السلام) و حضرت عیسی (علیه السلام) متولد شده‌اند. و نیز در این روز رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، به قصد حجة الوداع از مدینه به همراه یکصد و چهار هزار یا یکصد و بیست و چهار هزار نفر از راه شجره به مکه عزیمت نمودند که حضرت فاطمه (علیها السلام) و تمامی زوجات آن حضرت نیز، ایشان را همراهی می‌کردند.

مرحوم شیخ عباس قمی در کتاب شریف مفاتیح الجنان پیرامون اعمال این روز نوشته است:

در روایتی آمده: که روزه این روز همانند روزه هفتاد سال است و در روایت دیگر آمده: که جبران روزۀ هفتاد سال است و هرکه این روز را روزه بگیرد و شب را به عبادت به پایان ببرد، برای او عبادت صد سال نوشته شود و برای روزه‌دار این روز، هرچه در میان زمین و آسمان است استغفار کند.

و این روزی است که رحمت خدا در آن پخش می‌شود و برای عبادت و اجتماع برای ذکر خدا در این روز پاداش بسیاری است و برای این روز جز روزه و عبادت و ذکر خدا و غسل دو عمل دیگر وارد است:

اوّل:

نمازی که در کتاب‌های علمای شیعه از اهل قم روایت شده و آن دو رکعت است در وقت بالا آمدن آفتاب تا پیش از گذشتن از وقت ظهر، در هر رکعت پس از سوره «حمد» «پنج مرتبه» سوره «وَ الشَّمس» خوانده شود و پس از سلام بگوید:

لَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلّا بِاللّٰهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ.

هیچ نیرو و توانی نیست جز به خدای بلندمرتبه بزرگ.

آنگاه دعا کند و بخواند:

یَا مُقِیلَ الْعَثَراتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی، یَا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی، یَا سامِعَ الْأَصْواتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَارْحَمْنِی وَتَجاوَزْ عَنْ سَیِّئاتِی وَمَا عِنْدِی یَا ذَا الْجَلالِ وَالْإِکْرامِ.

ای نادیده‌گیرنده لغزش‌ها، لغزشم را نادیده‌گیر، ای اجابت کننده دعاها، دعایم را اجابت کن، ای شنوای صداها، صدایم را بشنو به من رحم کن و از بدی‌هایم و آنچه نزد من است درگذر، ای صاحب بزرگی و رأفت و محبت.

دوّم:

خواندن دعایی که شیخ در کتاب «مصباح» فرموده: خواندن آن مستحب است:

اللّٰهُمَّ داحِیَ الکَعْبَةِ، وَفالِقَ الْحَبَّةِ، وَصارِفَ اللَّزْبَةِ، وَکاشِفَ کُلِّ کُرْبَةٍ، أَسْأَلُکَ فِی هٰذَا الْیَوْمِ مِنْ أَیَّامِکَ الَّتِی أَعْظَمْتَ حَقَّها، وَأَقْدَمْتَ سَبْقَها، وَجَعَلْتَها عِنْدَ الْمُؤْمِنِینَ وَدِیعَةً، وَ إِلَیْکَ ذَرِیعَةً، وَبِرَحْمَتِکَ الْوَسِیعَةِ، أَنْ تُصَلِّیَ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ الْمُنْتَجَبِ فِی الْمِیثاقِ الْقَرِیبِ یَوْمَ التَّلاقِ فاتِقِ کُلِّ رَتْقٍ، وَداعٍ إِلیٰ کُلِّ حَقٍّ، وَعَلَیٰ أَهْلِ بَیْتِهِ الْأَطْهارِ، الْهُداةِ الْمَنارِ، دَعائِمِ الْجَبَّارِ، وَ وُلاةِ الْجَنَّةِ وَالنَّارِ، وَأَعْطِنا فِی یَوْمِنا هٰذَا مِنْ عَطائِکَ الْمَخْزُونِ غَیْرَ مَقْطُوعٍ وَلَا مَمْنُوعٍ، تَجْمَعُ لَنا بِهِ التَّوْبَةَ، وَحُسْنَ الْأَوْبَةِ؛

خدایا؛ ای گستراننده کعبه و شکافنده دانه و برگردانندۀ سختی و برطرف کننده هر گرفتاری، از تو می‌خواهم در این روز از روزهایت که حقّش را بزرگ گرداندی و سبقتش را پیش انداختی و آن را نزد اهل ایمان امانت و به‌سوی خود وسیله قرار دادی و به رحمت گسترده‌ات که بر محمّد درود فرستی آن بنده برگزیده‌ات در پیمان نزدیک، روز دیدار، شکافنده هر امر بسته و دعوت کننده به‌حق و بر اهل‌بیت پاکش، آن راهنمایان و روشن‌کنندگان راه حق، ستون‌های قدرت و متولّیان بهشت و دوزخ و عطا کن به ما از عطای در خزانه‌ات که نه بریده شود و نه منع گردد تا به وسیله آن رجوع و بازگشت خوبی برای ما فراهم نمایی؛

یَا خَیْرَ مَدْعُوٍّ، وَأَکْرَمَ مَرْجُوٍّ، یَا کَفِیُّ یَا وَفِیُّ، یَا مَنْ لُطْفُهُ خَفِیٌّ، الْطُفْ لِی بِلُطْفِکَ، وَأَسْعِدْنِی بِعَفْوِکَ، وَأَیِّدْنِی بِنَصْرِکَ، وَلَا تُنْسِنِی کَرِیمَ ذِکْرِکَ، بِوُلاةِ أَمْرِکَ، وَحَفَظَةِ سِرِّکَ، وَ احْفَظْنِی مِنْ شَوائِبِ الدَّهْرِ إِلیٰ یَوْمِ الْحَشْرِ وَالنَّشْرِ، وَأَشْهِدْنِی أَوْلِیاءَکَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِی، وَحُلُولِ رَمْسِی، وَانْقِطاعِ عَمَلِی، وَانْقِضاءِ أَجَلِی. اللّٰهُمَّ وَاذْکُرْنِی عَلَیٰ طُولِ الْبِلیٰ إِذا حَلَلْتُ بَیْنَ أَطْباقِ الثَّریٰ، وَنَسِیَنِی النَّاسُونَ مِنَ الْوَریٰ، وَأَحْلِلْنِی دارَ الْمُقامَةِ، وَبَوِّئْنِی مَنْزِلَ الْکَرامَةِ؛

ای بهترین خوانده شده و کریم‌ترین امید شده، ای کفایت کننده، ای بخشندۀ کامل، ای آن‌که مهربانی‌اش پنهانی است، به مهربانی‌ات به من مهربانی کن و به گذشتت خوشبختم نما و به یاری‌ات حمایتم کن و از یاد کریمانه‌ات فراموشم مکن به‌حق متولیان امرت و نگهبانان رازت و از گرفتاری‌های روزگار تا روز قیامت و برانگیخته شدن حفظم کن هنگام بیرون آمدن جانم و فرو رفتن در قبرم و تمام شدن کارم و سپری شدن عمرم، اولیایت را به بالینم حاضر کن، خدایا یادم کن، بر طول پوسیدگی، زمانی‌که در میان توده‌های خاک فرود آیم و فراموش‌کنندگان از مردم فراموشم کنند و در خانه اقامت فرودم آر و در منزل کرامت جایم ده؛

وَاجْعَلْنِی مِنْ مُرافِقِی أَوْلِیائِکَ وَأَهْلِ اجْتِبائِکَ وَاصْطِفائِکَ، وَبارِکْ لِی فِی لِقائِکَ، وَارْزُقْنِی حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِیئاً مِنَ الزَّلَلِ وَسُوءِ الْخَطَلِ. اللّٰهُمَّ وَأَوْرِدْنِی حَوْضَ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَاسْقِنِی مِنْهُ مَشْرَباً رَوِیّاً سائِغاً هَنِیئاً لَاأَظْمَأُ بَعْدَهُ، وَلَا أُحَلَّأُ وِرْدَهُ، وَلَا عَنْهُ أُذادُ، وَاجْعَلْهُ لِی خَیْرَ زادٍ، وَأَوْفیٰ مِیعادٍ یَوْمَ یَقُومُ الْأَشْهادُ. اللّٰهُمَّ وَالْعَنْ جَبابِرَةَ الْأَوَّلِینَ وَالْآخِرِینَ وَبِحُقُوقِ أَوْلِیائِکَ الْمُسْتَأْثِرِینَ. اللّٰهُمَّ وَاقْصِمْ دَعائِمَهُمْ، وَأَهْلِکْ أَشْیاعَهُمْ وَعامِلَهُمْ، وَعَجِّلْ مَهالِکَهُمْ، وَاسْلُبْهُمْ مَمالِکَهُمْ، وَضَیِّقْ عَلَیْهِمْ مَسالِکَهُمْ، وَالْعَنْ مُساهِمَهُمْ وَمُشارِکَهُمْ؛

و از دوستان اولیایت و برگزیدگان و خاصان درگاهت قرارم ده و ملاقاتت را بر من مبارک گردان و پیش از فرا رسیدن پایان عمرم حُسن عمل روزی‌ام فرما، درحالی‌که پاک از لغزش‌ها و گفتار بی‌پایه و منطق باشم. خدایا مرا به حوض پیامبرت محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) وارد کن و از آن به من بنوشان، نوشاندنی سیراب کننده، روان و گوارا که پس از آن هرگز تشنه نشوم و از ورود به آن طرد نگردم و از آن منع نشوم و آن را قرار ده برایم بهترین توشه و کامل‌ترین وعده‌گاه، روزی که گواهان بپا می‌خیزند. خدایا لعنت کن گردنکشان گذشته و آینده را، هم آنان‌که حقوق اولیایت را به ناحق به خود اختصاص دادند. خدایا پایه‌هایشان را بشکن و پیروان و عُمّالشان را نابود ساز، زمینه‌های هلاکتشان را به زودی فراهم کن و کشورهایشان را از دستشان بگیر و راه‌هایشان را بر آنان تنگ کن و بر آنان‌که با آنان سهیم و شریک‌اند لعنت فرست؛

اللّٰهُمَّ وَعَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِیائِکَ، وَارْدُدْ عَلَیْهِمْ مَظالِمَهُمْ، وَأَظْهِرْ بِالْحَقِّ قائِمَهُمْ، وَاجْعَلْهُ لِدِینِکَ مُنْتَصِراً، وَبِأَمْرِکَ فِی أَعْدائِکَ مُؤْتَمِراً. اللّٰهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِکَةِ النَّصْرِ، وَبِما أَلْقَیْتَ إِلَیْهِ مِنَ الْأَمْرِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ، مُنْتَقِماً لَکَ حَتّیٰ تَرْضیٰ، وَیَعُودَ دِینُکَ بِهِ وَعَلَیٰ یَدَیْهِ جَدِیداً غَضّاً، وَیَمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضاً، وَیَرْفُضَ الْباطِلَ رَفْضاً. اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِ وَعَلَیٰ جَمِیعِ آبائِهِ، وَاجْعَلْنا مِنْ صَحْبِهِ وَأُسْرَتِهِ، وَابْعَثْنا فِی کَرَّتِهِ، حَتّیٰ نَکُونَ فِی زَمانِهِ مِنْ أَعْوانِهِ. اللّٰهُمَّ أَدْرِکْ بِنا قِیامَهُ، وَأَشْهِدْنا أَیَّامَهُ وَصَلِّ عَلَیْهِ، وَارْدُدْ إِلَیْنا سَلامَهُ، وَالسَّلامُ عَلَیْهِ وَرَحْمَةُ اللّٰهِ وَبَرَکاتُهُ.

خدایا در گشایش کار دوستانت شتاب کن و حقوق تاراج‌رفته آنان را به آنان بازگردان و قائم آنان را بر پایۀ حق آشکار کن و او را یاری‌کننده دینت بدار و درباره دشمنانت اطاعت‌کننده به فرمانت قرار ده. خدایا فرشتگان پیروزی را گرداگرد او بدار و به آن دستوری که در شب قدر به او القا کردی او را انتقام‌گیرنده خویش قرار ده تا جایی که خشنود شوی و دینت به وسیله او و به دست او به‌گونه‌ای نو تازه بازگردد و حق به‌طور کامل ناب شود و باطل به صورت همه جانبه به دور افکنده گردد. خدایا بر او و همه پدرانش درود فرست و ما را از هم‌نشینان و خاندانش قرار بده و در زمان بازگشتش ما را برانگیز تا در دوران او در شمار یارانش باشیم. خدایا رسیدن به قیامش را روزی ما کن و در روزگارش ما را حاضر کن و بر او درود فرست و سلام او را به ما برگردان، درود و رحمت خدا و برکاتش بر او باد.

میرداماد (ره) در رساله «اَربعه اَیام» خود، در بیان اعمال روز «دَحوُالاَرض» فرموده است: زیارت امام رضا (علیه‌السلام) در این روز برترین کارهای مستحب و مؤکدترین آداب می‌باشد و همچنین زیارت آن حضرت در روز اول ماه رجب الفرد، در نهایت تأکید بوده و نسبت به آن ترغیب بسیار شده است.