مسجد شيخ معزالدين در خيابان خواجه نصير، كوچه حاتمي مراغه واقع شده و به علت واقع بودن در محله سالارخانه به اين نام نيز موسوم است . مسجد شيخ معزالدين مراغه داراي بنياني مربوط به  دوران قبل از صفويه مي باشد كه پس از تخريب ، به موجب كتيبه مرمرين منسوب به ديوارجنوبي مسجد در دوره شاه طهماسب اول دوباره سازي شده و در دوره شاه طهماسب اول دوباره سازي شده و در دوره قاجار مجددا تعمير و بازسازي گرديده است . اين بنا به علت دخل و تصرفاتمكرر فاقد ويژگيهاي معماري است . شهرت اين مسجد مديون سنگ قبرهاي موجود در قبرستان ) حياط ( و مقبره داخلاست كه جزو اسناد معتبر تاريخي منطقه مي باشد. دو شبستان بزرگ و كوچك به موازات هم در طرفين دالان ورودي قرار گرفته اند . در كنار دهليز يا دالان ورودي دو سنگقبر كوچك ديده مي شود كه بر روي يكي از آنها تاريخ 1200  و بر رويديگري تاريخ 1240 ه . ق نوشته شده است . شبستان بزرگ در سمت چپ دهليز  واقع شده و در داخل مسجد سنگ قبر مرمرين معزالدين كه در حفاري و خاك برداري و  حياط شمالي و در عمقدو متري به دست آمده است ، قرار دارد . در جلوي مسجد صفه اي است كه بر روي آن سنگقبري از جنس مرمر قرار دارد كه برروي آن تاريخ 871 هجري نوشته  شده است . گذشته از اين چند سنگ ، تعداد زيادي سنگ قبر ديگر بر روي ديوار بيروني و  داخل مسجد نصب است كه قدمت اين مسجد را تا سال 772هجري مي رساند .

آنچه از مسجد باقي مانده يك حياط با دو در بزرگ در دو سوي شرقي و غربي آن يك مسجد بزرگ و يك مسجد كوچك ، در جانب شمالي حياط و يك مقبره گنبد دار در پشت اين دو مسجد ، در سوي جنوبي حياط نيز حجرات و حوضخانه اي بوده كه اكنون به تل خاكي درآمده است . مسجدها در دو سقف و ستون چوبي دارند . تخته هاي پوشش سقف هم منقش به ترنج و گل و بوته و ستونها داراي سر ستونهايي زيبا به شيوه صفويه اند . مسجد كوچك 6 ستون چوبي در يك رديف دارد و در مسجد دو پايه سنگي خوش تراش كتل بچشم ميخورد يكي مرمرين و ديگري خارائي- در جلو مسجد ايواني ساخته شده است در گوشه غربي ايوان حوضچه مرمريني افتاده است كه بنا بروايت مجاور مسجد اين حوضچه به قنداب ايام سوگواري ماه محرم اختصاص داشت در وسط در و پنجره مسجد كوچك از سوي بيرون دو سنگ نبشته نصب كرده اند يكي بخط ثلث و ديگري بخط نستعليق كه اين كتيبه داراي شعري در ماه تاريخ در گذشت محمد مومن يكي از علماي شيعه مقيم مراغه به سال 1147 هجري قمري ميباشد و مسجد بزرگ 36 ستون چوبي دارد و اين ستونها در 4 رديف قرار گرفته اند قبره شيخ معزالدين برج گنبد داراي است نظير برج غفاريه كه در اثر رطوبت و مرور زمان گنبدهاي آن فرو ريخته است . در محوطه مقبره و مسجدها سنگ نبشته ها و الواح قبور متعددي وجود دارد كه از لحاظ روشن ساختن تاريخ مراغه بسيار مهمند . مقارن طلوع ستاره اقبال شاه اسمعيل صفوي است كه مي بينم ستاره بخت اين خاندان ( ممعزالدين ) به افول مي گرايد و مقبره رو به ويراني مي نهد ولي در دوران شاه طهماسب صوفي مرد شيعي ثروتمندي بنام حاجي نبي دامن به كمر ميزند و بر روي ويرانه هاي مسجد معزالدين مسجد و مدرسه تازه ميسازد . در سال 1372 هجري قمري نيز تعميراتي در مسجد انجام گرفته است كه در سنگ نبشته اي بخط نستعليق ديده ميشود

 

مرمت بنا :در سال 76 از طرف كوچه شرقي با ايجاد كانال نم زدا و پي بندي ازنفوذ نم و رطوبت و داخل مسجد پيشگيري شده است ديوراهاي كانال آجري و سقف كانال با در پوشهاي بتون مسلح مسقف شده است . تيرهاي چوبي سقف شبستان بزرگ بعلت نفوذ نم و رطوبت از پشت بام پوسيده و عمدتاً شكسته است كه در تعميرات 10 عدد از تيرهاي چوبي تعويض شده و ضمن پردو كوبي و شيب بندي كاه گل شده است . هشتي مسجد گچ و خاك و سفيد كاري شده است