تذكر لساني وظيفه همگاني
رمضان بهار معروف گستري و منكر ستيزي
رمضان فرصتي براي « خودسازي» و ميداني براي « اصلاح جامعه»است. قلبهاي روشن و زبانهاي پاك و رفتارهاي اسلامي، هديه ي بندگان به آستان خداوند است.
جامعه ي پاك و دور ازگناه، بستر رشد و تربيت انسانهاي مهذب و خودساخته است و رسالت اجتماعي تك تك ما، كمك براي پديد آمدن چنين شرايط و محيط و زمينه هاست.
چگونه مي توان نماز خوان و روزه دار بود، اما نسبت به امر به معروف و نهي از منكر و تشويق خوبان و ارشاد غافلان و «تذكر لساني» و نصيحت خيرخواهانه و مشفقانه بي تفاوت بود؟ مگر اينها نيز همچون نماز و روزه از «تكاليف مسلماني» نيست؟! و مگر مي توان در محيط فاسد و فضاي آلوده به گناه، به نحو كامل ديندار و پاك زيست و از عوارض فردي، خانوادگي و اجتماعي ترك اين فريضه و بي تفاوتي نسبت به مفاسد و جرايم و خلافها مصون ماند؟
هواي آلوده، افراد سالم را هم بيمار مي كند، پس بايد بر ضد آلودگي هوا و محيط اقدام كرد.
اگر مهجوريت قرآن در جامعه ي اسلامي پذيرفتني نيست، مهجوريت اين فريضه مهم نيز مايه تاسف است.
انتظار است چهره ي جامعه اسلامي در ايام ماه رمضان و ماهها و روزهاي ديگر، چهره اي نيكو و خداپسند باشد و جامعه، «جامعه قرآني» گردد و اين در سايه ي احساس مسئوليت از سوي همگان و تكليف دانستن « تذكر لساني» فراهم خواهد شد.
امام علی (ع) شهید عزیز این ماه مقدس، علاوه بر آنکه حکومت پنج ساله اش را بر پایه حق و عدل و احکام خدا و اجرای حدود الهی و مبارزه با مفاسد و بدعتها و حمایت از مظلومان و مراعات حقوق مستضعفان نهاده بود، با خطاکاران و سوء استفاده کنندگان از بیت المال و حرمت شکنان مقدسات و محرمات، برخورد می کرد و « حکومت» را وسیله و امکانی برای احقاق حق قرار داده بود.
آن امام معروف گستر و منکر ستیز، شخصاً امر به معروف و نهی از منکر می کرد و معتقد بود که این فریضه دو خصلت و خوی خدایی است و تشویق به این تکلیف می فرمود و انجام آن را موجب اهل معروف شدن می دانست. و ترک آن در جامعه، زمینه ساز تسلط اشرار بر خوبان معرفی می کرد و عقوبتها و ملعون شدن های امتهای پیشین را نتیجه ی ترک این فریضه می دانست.
تذکر لسانی در گفتار امیرالمومنین و سیره ی عملی آن حضرت، جایگاه والایی داشت از آنان که به آنچه امر می کنند عمل می کنند و از آنچه نهی می کنند پرهیز دارند ستایش می کرد و کسانی را که امر به معروف و نهی از منکر عمل می کنند امام خودشان به معروف عمل نمی کردند و از منکر پرهیز نداشتند نکوهش و لعن می کرد.
آن حضرت، عالی ترین مرحله ی امر به معروف و نهی از منکر را مرحله ی قلبی، زبانی و عملی می دانست که چنین شخصی به کمال خصلتهای خیر رسیده است و از کسی هم که با زبان و دل، منکرات را نهی و نفی کند تعریف می کرد و کسی را که با منکر و گناه، نه در عمل اقدام داشت و نه با زبان تذکر می داد و نه در عمل اقدام می کرد « مرده ی زنده نما» می دانست و می فرمود: همه ی کارهای نیک و جهاد در راه خدا، نسبت به امر به معروف و نهی از منکر همچون کفی در یک دریای مواج است.
وقتی خلاف و سوء استفاده ای از سوی یکی از کارگزاران حکومت می دید، نامه می نوشت، اعتراض می کرد و از کنار تخلفات مسئولان امور به سادگی و بی تفاوتی نمی گذشت.
نامه ی تند او به عثمان بن حنیف، والی کوفه، برکنار کردن همراه با توبیخ نسبت به منذربن جارود، انتقاد شدید از شریح قاضی که خانه ای گران قیمت خریده بود، نامه ی نکوهش و توبیخ که به زیاد بن ابیه نوشت، اعتراض تند و نامه ی انتقاد آمیزی که به مصقله بن جبیره نوشت، همه و همه نمونه هایی از امر به معروف و نهی از منکر است که در سیره ی مولا دیده می شود. در بازار کوفه و در میان مردم راه می رفت، امر به معروف و نهی از منکر می کرد، هشدار می داد نسبت به کم فروشی، گران فروشی، اجحاف در معامله، گوشزد می کرد و با دعوت به تقوا و خداترسی و یاد آوری عقوبت اخروی و فراخوانی به سنت نبوی و ترک بدعتها و مراعات حدود الهی، « تذکر لسانی» می داد و می فرمود: « از مومنان! هر کس عدوان و تجاوزی را ببیند که به آن عمل می شود یا به منکری دعوت می شود و با زبان با آن مقابله کند پاداش می یابد و بهتر از کسی است که تنها در دل، مخالف منکرات است.»
آن حضرت، از اینکه فساد، همه جا آشکار شده بود و کسی نه اقدام عملی می کرد و نه تذکر لسانی داشت و در بازداشتن مردم از مفاسد کاری نمی کرد، گله مند بود.
باری ... ماه رمضان ماه خداست، ماه علی (ع) است، ماه احیای احکام الهی است، فصل نزدیک شدن به خدا در سایه اطاعت و بندگی است، ماه دعوت بندگان خدا به راه خیر و پاکی و فضایل اخلاقی و فرصتی برای افروختن چراغ یاد در دلها و نور موعظه در محفل ها و اجتماعات است.
بکوشیم به مولایمان امیرمومنان اقتدا کنیم.
دعوت گر به خوبی ها و معروف باشیم و زبانمان در تذکر لسانی و ارشاد غافلان و یادآوری تکلیف مسلمانی گویا و فعال باشد.
امید است که در کلاس رمضان، درسهای روزه و قرآن و نماز و عبادت را نیک بیاموزیم و نیک به کار بندیم. احساس مسئولیت را هیچ وقت، به خصوص در ماه رمضان که « شهرا ...» است از یاد نبریم ، از پیرو راه نورانی علی (ع) چه انتظاری جز این است؟
جواد محدثی/ شهریور 1386
چیزی که جامعه را اصلاح می کند همین نهی از منکر زبانی است.
حرف بزنید، بگویید یک کلمه بیشتر هم نمی خواهد کسی که می بینید خلافی را مرتکب می شود دروغی را ، غیبتی را، تهمتی را ، کینه ورزی نسبت به برادر مومن را، بی اعتنایی به محرمات دین را، بی اعتنایی به مقدسات را، اهانت به پذیرفته های ایمانی مردم را، پوشش نامناسب را، هر کدام از این کارها را کسی انجام داد یک کلمه لازم نیست با خشم باشد یکی کلمه ای آسان بگویید: این کار شما خلاف است نکنید شما بگویی دیگری بگوید دیگری بگوید، گناه در جامعه می خشکد تاثیر امر و نهی زبانی- اگر انجام گیرد- از تاثیر مشت پولادین حکومت ها بیشتر است.
من می گویم مردم باید این روحیه را پیدا کنند مردم همانطور که نماز را واجب می دانند باید امر به معروف را واجب بدانند.
در جامعه ی اسلامی، تکلیف عامه ی مردم امر به معروف و نهی از منکر با لسان است.
مقام معظم رهبری حضرت آیت اله خامنه ای