اعتکاف در اصل به معنای محبوس ماندن و مدتی طولانی در کنار چیزی بودن است و در اصطلاح شرع به معنای توقف در مساجد برای عبادت می باشد که حد اقل آن سه روز است و شرط آن روزه داشتن و ترک بعضی دیگر از لذائذ است.(تفسیر نمونه ج1 ص653)

فلسفه و حکمت اعتکاف را می توان در ایجاد زمینه مناسب برای اندیشه و تفکر و فراهم آمدن زمینه توبه و بازگشت و فرصت نیایش و تلاوت قرآن و خواندن نماز بیان کرد.

اعتکاف یک برنامه خود سازی مهم است که انسان را در مدت چند روز به کلی از مظاهر مادی جدا می سازد و در یک عالم روحانی و معنوی غرق می کند و او را به نگریستن مجدد به برنامه های اخلاقی و توبه از گناه و محاسبه و مراقبه وا می دارد و در مجموع یک تولد ثانویه محسوب می شود.