* 5 آذر در گذر تاریخ

* مرگ «محمدعلی فروغی» سیاستمدار و نخست وزیر
رژیم پهلوی (1321ش)
اشاره:
محمدعلی فروغی علاوه بر اینکه آثار متعددی را پدید آورده است ولی در بعد سیاسی، از
افراد ذی نفوذ و مؤثر در تثبیت سلطنت استبدای پهلوی اول و دوم به شمار می‏رود.

* ورود پاپ پل ششم
رهبر کاتولیک های جهان
به تهران(1349ش)

* سربازان انگلیسی
خلیج فارس را تخلیه کردند.(1349ش)

* اوتانت دبیر کل سازمان ملل متحد بر اثر بیماری سرطان
در 67 سالگی درگذشت (1353ش)
* تشکیل بسیج مستضعفین
به فرمان «امام خمینی»(ره)
و روز بسیج (1358ش)
اشاره:
به دنبال پیروزی انقلاب، دست غارتگران استعمارگر از ایران قطع شد و منافع آنان
به خطر افتاد.
آنان از آن پس برای حفظ منافع خود به فکر مقابله با انقلاب افتاده و علیه آن
توطئه کردند.
یکی از خطراتی که انقلاب نوپای اسلامی را تهدید می‏کرد، حمله نظامی بود.
بنابراین حضرت امام خمینی(ره) در
پنجم آذرماه 1358 فرمان تشکیل
بسیج مستضعفین را صادر کردند و همگان را به تشکیل ارتش بیست میلیونی فرا خواندند.
این نهاد مردمی با داشتن نیروهای با ایمان، فداکار و پرتلاش که از متن جامعه برخاسته‏اند،
در تمام صحنه‏های انقلاب اسلامی به ویژه
در طول 8 سال دفاع مقدس ملت ایران، نقشی تعیین کننده داشته است.
در طول هشت سال دفاع مقدس، بسیج آن‏چنان درخشید که دشمنان اعتراف کردند قدرتی که در بسیج نهفته است، توان مقابله با ارتش‏های کلاسیک جهان را دارد.
بسیج، وظیفه جذب، آموزش و سازمان‏دهی نیروهای مردمی و اعزام آنها به جبهه‏های نبرد را برعهده داشت و توانست با سامان دادن
به نیروهای مؤمن و ارزشی، ارتشی مردمی را پی ریزی کند.
بسیج، اکنون نیز در عرصه‏های اجتماعی، فرهنگی و نظامی ایران اسلامی، با همان شور و نشاط اولیه، حضوری فعال دارد.

* 14 صفر در گذر تاریخ

* شهادت «محمد بن‏ابی‏ بکر» از یاران امام علی(ع) در مصر توسط معاویه (38 ق)
اشاره:
محمد بن ابی بکر ابن ابی قَحافه، یکی از یاران وفادار امام علی(ع) بود که مادرش، اسماء دختر عُمِیس پس از ابوبکر با
امام علی(ع) ازدواج کرد. او از کودکی در دامان علی(ع) تربیت شد و به شایستگی،
مهر علی در دلش جای گرفت.
 از این رو، وی از حواریّون و اصحاب خاصِّ آن حضرت شد و مورد عنایت ویژه‏ی امام قرار داشت. محمد در جنگ جمل در رکاب امیرالمؤمنین  بود که از جانب امام به حکومت مصر انتخاب شد.
 امّا مردم مصر از دَرِ نیرنگ با او وارد شده و در این هنگام، سپاه معاویه به فرماندهی عمروعاص بر مصر تاخت در حالی که
مردم مصر، علیه او شورش کردند.
جنگ شدیدی روی داد تا این که لشکر محمد بن ابی بکر رو به ضعف نهاد. سرانجام، محمد دستگیر و به فجیع‏ترین وجهی به شهادت رسید. او علاوه بر شجاعت و
 شهامتِ زایدالوصفی که داشت، از علم و درایت و فهم و فراست و زهد و عبادتِ فوق‏العاده‏ای برخوردار بود. امیرالمؤمنین علی(ع)، چون خبر شهادت محمد بن ابی بکر را شنید، سخت بی‏تابی نمود و چندین بار در خطبه‏های خویش، وی را به این صفات می‏ستود.

*  درگذشت میرزا «عبدالرحیم ایروانی» عالم اسلامی (1294 ق)
 رحلت «ابن شدّاد» فقیه و مورخ مسلمان (632 ق)
اشاره:
ابوالمحاسن بهاءالدین مشهور به ابن شدّاد در
 سال 539 ق در موصل به دنیا آمد و در دوران کودکی قرآن را حفظ کرد. سپس علومی چون حدیث، تفسیر و قرائت قرآن را فراگرفت و در این رشته‏ها مهارت
 بسیار یافت.
 ابن شداد بعد از طی این مراحل، در مدرسه‏ی نظامیه‏ی بغداد، به تدریس پرداخت و در همین دوران بود که ابن خلکان، مورخ مشهور مسلمان، از محضر درس وی
بهره‏های بسیار بُرد.
 ابن شداد پس از چندی، برای کسب دانش بیشتر به سرزمین‏های مختلف اسلامی سفر کرد و هنگامی که به شام رسید، کتابی را که درباره‏ی جهاد و آداب و احکام آن نوشته بود به صلاح‏الدین ایوّبی هدیه کرد.
دوستی بین ابن شدّاد و صلاح‏الدین ایوبی همچنان ادامه یافت و او همچون مشاور و مورخ، در تمام سفرها به خصوص در جنگ‏های معروف صلیبی، همراه صلاح الدین بود.
این دوستی موجب شد که ابن شداد بتواند شرح مستند وقایع دوران صلاح الدین ایوبی را بنویسد. یکی از همین نوشته‏ها - که بی‏شک اهمیت بسیاری در زمینه‏ی
 تاریخ نگاری دارد - کتاب النّوادِرُ السُّلطانیه نام دارد. همچنین دَلایِلُ الاحکام در احادیث فقهی در چهار جلد و العَصا درباره‏ی
حضرت موسی(ع) از دیگر آثار اوست. ابن شداد در
 93 سالگی درگذشت.

* تولد «ملامحمد محسن فیض کاشانی» محدث، عالم و مفسر بزرگ مسلمان (1007 ق)
اشاره:
ملامحمدمحسن بن شاه مرتضی کاشانی، حکیم، محدث، مفسر، متکلم، عارف و شاعر در کاشان متولد شد. او پس از فراگیری دوره‏ی مقدمات، از محضر دو استاد بزرگ عهد خود در شیراز به نام سید ماجد صادقی بحرانی و ملاصدرای شیرازی بهره گرفت.
ملامحسن کاشانی پس از مدتی به تَشرَّف دامادی ملاصدرا رسید و عنوان فیض را برگزید. تألیفات او را تا 200 اثر ذکر کرده‏اند که از مهم‏ترین آن‏ها می‏توان به تفسیر صافی، نوادِرُالاخبار، الوافی، الأنوار و الأسرار و کتاب علمُ الیقین اشاره کرد. هم چنین ملامحمد باقر مجلسی (صاحب بحارالانوار)، سید نعمت‏الله جزائری، قاضی سعید قمی، ملامحمد صادق و... و ده‏ها عالم فاضل، از جلمه شاگردان فیض کاشانی می‏باشند. ملامحسن در 1091 ق در 84 سالگی در کاشان بدرود حیات گفت و در همان شهر به خاک سپرده شد.
*  درگذشت میرزا «عبدالرحیم ایروانی» عالم اسلامی (1294 ق)

* رحلت فقیه بزرگ
«شیخ محمدتقی بجنوردی» عالم و
فقیه بزرگ (1314 ق)
اشاره:
آیت الله حاج شیخ محمدتقی بجنوردی، عالمی شهیر و فقیهی باتقوا بود. او از حاکمان و دنیاداران دوری می‏گزید و در میان مردم جایگاهی بس رفیع داشت.
آیت الله بجنوردی مجالس با شکوهی در منزل خود برای بزرگداشت و تجلیل از
 حضرت امام حسین(ع) و اقامه‏ی مراسم عاشورا برپا می‏کرد، که هم‏چنان بیش از یک قرن است که ادامه دارد و هر ساله برپا می‏شود.
این عالم عامل، که آثار و برکاتی از ایشان دیده شده است، پس از فوت، در
حرم مطهر رضوی(ع)، در نزدیک درگاه ورودی به مسجد گوهرشاد مدفون گردید.

* 26 نوامبر در گذر تاریخ

* زادروز ژان شاردن ،
ایران‏شناس مشهور (1643م)

* درگذشت
«آدام میتس‏ کیویچ»
شاعر و نویسنده برجسته لهستانی (1855م)

* درگذشت «هنری هِرْتْزْ» فیزیکدان و ریاضی‏دان
معروف آلمانی (1894م)

* سال‏روز تأسیس
جمهوری خلق مغولستان (1924م)

* درگذشت دکتر
 جوزف یی مورای ، مبتکر پیوند کلیه در جهان (2012م)