بر اساس آمارهاي رسمي ارائه شده و مطالعات انجام گرفته حدود 3 تا 5 درصد يعني چيزي حدود سه و نيم ميليون نفر از جمعيت كشور به تنبلي چشم دچارند.به گفته متخصصان اين مشكل زماني رخ مي‌دهد كه چشم در دوران كودكي از ديد طبيعي برخوردار نباشد.
دكتر ابراهيم جعفرزاده‌پور ، دبير علمي سيزدهمين كنگره سراسري اپتومتري ايران در گفتگو با جام‌جم در اين‌باره مي‌گويد: تنبلي چشم انواع مختلفي دارد كه به همين دليل تنوع درمان را نيز در پي خواهد داشت.
بنابراين اگر فردي از دوستان و اقوام شما به تنبلي چشم مبتلا شده است و پزشك يا اپتومتريست مربوطه گفته است كه امكان درمان وجود ندارد به اين معنا نيست كه براي فرد ديگري در همان سن هم امكان درمان وجود نداشته باشد. در برخي از انواع تنبلي چشم كه به آنها آنيزومتروپيك گفته مي‌شود، احتمال درمان حتي در سنين بالا نيز خيلي زياد خواهد بود، اما برخي از انواع ديگر تنبلي چشم ممكن است شانس زيادي براي درمان در سنين بالا نداشته باشند.
علت‌ها
اين دانشيار گروه اپتومتري دانشگاه علوم پزشكي ايران در مورد علل ايجاد تنبلي چشم مي‌گويد: يكي از شايع‌ترين علل ايجاد تنبلي چشم، وجود عيوب انكساري است. در اين شرايط ممكن است يكي از چشم‌ها نمره بيشتري از چشم ديگر داشته و به اصطلاح ضعيف‌تر باشد. اين تفاوت وضوح تصوير در دوچشم، باعث مي‌شود در چشم ضعيف‌تر كه تصوير تارتري در آن ايجاد شده و تنبلي رخ دهد. در حالتي ديگر ممكن است عيب انكساري شديدي در چشم وجود داشته باشد؛ به اصطلاح به اين شرايط آمتروپيك يا تنبلي چشم ناشي از ضعف چشم گفته مي‌شود كه اين مشكل در هر دو چشم اتفاق خواهد افتاد.
دكتر جعفرزاده‌پور مي‌افزايد: گاهي اوقات نيز تنبلي چشم به دليل انحراف چشم پيش مي‌آيد. در برخي موارد نيز وجود ضايعه‌اي در پلك، عدسي يا محيط‌هاي مختلف چشم كه باعث مي‌شوند تصوير به صورت مناسبي روي شبكيه ظاهر نشود، باعث بروز تنبلي چشم مي‌شود.
نشانه‌ها
وي در رابطه با علائم تنبلي چشم يادآور مي‌شود: از مهم‌ترين علائم تنبلي چشم كه به صورت ظاهري هم مي‌توانيم متوجه آنها شويم، وجود انحراف در چشم، افتادگي پلك و سفيدي در مردمك چشم است. اما در مورد برخي از انواع تنبلي چشم مثل مواردي كه ناشي از ضعف چشم است غير از معاينه دقيق راه ديگري وجود ندارد.
به گفته وي در اين موارد نيز برخي رفتارهاي كودك يا نوزاد ممكن است در رابطه با تشخيص مشكل كمك كند. به عنوان مثال كودكاني كه گوشه‌گير و منزوي هستند و علاقه‌اي به فعاليت‌هاي اجتماعي ندارند، ممكن است دچار تنبلي يا ضعف چشم باشند كه همين مساله باعث مي‌شود تصوير واضحي از دنياي اطراف نداشته و در نتيجه علاقه‌اي براي ارتباط با دنياي خارج نداشته باشند.
روش‌هاي درمان
دكتر جعفرزاده‌پور درباره شيوه‌هاي درمان تنبلي چشم مي‌گويد: يكي از انواع راه‌هاي سنتي و متداول براي درمان تنبلي چشم، بستن چشم سالم و اجبار فرد براي ديدن با چشم تنبل است. علاوه بر اين روش‌هاي ديگري به نام اكتيوتراپي نيز وجود دارد. در اين شيوه درماني تحريكات بينايي مناسب، دقيق و حساب شده براي چشم تنبل انجام مي‌شود. با اين كار سيناپس‌هايي كه فعاليت كمتري پيدا كرده‌اند، سطح فعاليت بهتري پيدا مي‌كنند. ايجاد هماهنگي و همكاري بين دو چشم نيز يكي ديگر از راه‌هاي درماني است كه به افزايش سطح عملكرد بينايي فرد كمك مي‌كند.
انتخاب عينك مناسب
وي انتخاب عينك مناسب را بسيار مهم خوانده و مي‌افزايد: همه افرادي كه از عينك استفاده مي‌كنند بدانند كه انتخاب فريم، عدسي و ساخت عينك، بايد روندي پيوسته با تجويز عينك داشته باشند. به عنوان مثال اگر 10 نفر نمره چشم مشابه دارند، با توجه به سن، نيازهاي بينايي، مدت زمان استفاده از عينك، شغل و محيط ممكن است نوع عدسي، نوع فريم و نوع ساخت عينك آنها متفاوت باشد.
همچنين براي كودكان زير 12 سال بايد جنس خاصي از عدسي (عدسي پلي‌كربنات) استفاده شود. در حقيقت انتخاب فريم بايد بر اساس اصول علمي و دقيق باشد، زيرا انتخاب نامناسب فريم و عدسي مي‌تواند باعث غير قابل استفاده بودن و غير قابل تحمل شدن عينك شود.
به گفته دبير علمي سيزدهمين كنگره سراسري اپتومتري، در اين گنگره كه از 29 تا 31 شهريور ماه در محل مركز همايش‌هاي رازي برگزار مي‌شود، تكنيك‌ها و روش‌هاي جديد درمان تنبلي چشم ارائه مي‌شود.
همچنين با برگزاري كارگاه‌هايي كارشناسان با نسل جديد عدسي‌هاي تماسي كه عوارض كمتري ايجاد مي‌كنند آشنا مي‌شوند. طي اين سه روز نشست هايي نيز در زمينه ارزيابي پتانسيل ديد كودكان و نوزادان برگزار خواهد شد . امكان اندازه گيري ديد كودكان و نوزادان بسيار دشوار است و گاهي حتي لازم است تحت بيهوشي انجام شود . استفاده از روش هاي الكترو فيزيولوژي كه روش هاي مدرني هم هستند، اين امكان را فراهم مي كند كه در ماه هاي اول تولد و حتي مواقعي كه فرد امكان اندازه گيري مناسب ديد را ندارد، با استفاده از اين روش ها تخمين مناسبي از ديد فرد انجام شود.
نيلوفر اسعدي‌بيگي
جام‌جم