اوايل قرن 16 ميلادي در شمال پرو يك اسپانيايي كنجكاو يادداشت‌هايي پشت يك برگه نوشت.400 سال بعد باستان‌شناسان برگه را كشف كرده، مورد مطالعه قرار دادند و آنچه را كه در نگاه اول از يك زبان گمشده به دست آوردند فاش كردند. جفري كولتر مي‌گويد: اين يادداشت تكه‌كاغذ كوچكي بود كه داستان بزرگي براي گفتن داشت.
او بيش از 3 دهه مسووليت تحقيق و كاوش در پرو را به عهده داشته است. همچنين نايب‌رئيس موزه باستان‌شناسي و نژادشناسي شهر Peabody در شمال شرقي ماساچوست است.
اين نوشته مجموعه ترجمه‌اي از نام‌هاي اسپانيايي اعداد (Uno, dos, tres) و شماره‌هاي عربي به يك زبان ناشناخته است.
بعضي از اعداد ترجمه شده در اين متن تاكنون هرگز مشاهده نشده است. برخي ديگر از اعداد از زبان Quechua يا زبان محلي ديگري قرض گرفته شده است. Quechua اقوامي از مردم آمريكاي جنوبي بودند كه در كوه‌هاي آند زندگي مي‌كردند.
اين زبان هنوز هم در ميان مردم پرو استفاده مي‌شود. در اوايل قرن 17 ميلادي زبان‌هاي ديگري همچون Qvingnam و Pescadora در اين نواحي مورد تكلم بوده، اما امروزه ديگر خبري از آنها نيست.
امروزه اطلاعات زيادي در مورد اين زبان‌ها در دست نيست. اگرچه باستان‌شناسان مي‌توانند اثبات كنند افرادي كه به اين زبان‌ها صحبت مي‌كردند از يك سيستم دهدهي شبيه به آنچه ما امروز استفاده مي‌كنيم بهره مي‌بردند.
اين فهرست يك ديدگاه اجمالي از مردم قديم پرو ارائه مي‌كند كه به زباني صحبت مي‌كردند كه تا به امروز و قبل از كشف اين دست‌نوشته‌ها براي ما گم بوده است.
اين سند از اهيمت بالايي برخوردار است چرا كه از زبان‌ها و سيستم‌هاي عددي ناشناخته مورد استفاده در قديم پرده برمي‌دارد. همچنين نشان از تنوع بزرگ ميراث فرهنگي پرو به هنگام مستعمره بودن دارد.
تعامل بين افراد بومي و اسپانيايي‌ها بسيار پيچيده‌تر از آن چيزي است كه پيش از اين تصور مي‌شد.
نام اين زبان گمشده هنوز كشف نشده است. باستان‌شناسان معتقدند اين زبان نمي‌تواند Mochica باشد كه در دوران استعمار مردم سواحل شمالي از آن استفاده مي‌كردند و اكنون از بين رفته است. شايد زبان‌هاي Qvingnam و Pescadora را بتوان نزديك به اين زبان دانست. احتمال ديگري هم كه وجود دارد اين است كه شايد اين دو يك زبان بوده و فقط در گويش متفاوت از يك زبان در دوران استعماري اسپانيا باشند.
Physorg
مترجم: آتنا حسن‌آبادي