*  27 مرداد در گذر تاریخ

* ارتحال فقیه و اصولی کبیر «آخوند ملاعبدالکریم گزی» (1300ش)
اشاره:
آخوند ملا عبدالکریم بن مهدی گزی در حدود سال 1223ش برابر با 1260ق در خاندانی اهل علم در منطقه گز، یکی از توابع اصفهان به دنیا آمد و تحصیلات مقدماتی را در اصفهان سپری نمود. وی در نجف از محضر درس عالم مجاهد، حاج میرزا حسین حاج میرزا خلیل استفاده علمی نمود و پس از طی مدارج عالی علمی و اخلاقی به اصفهان بازگشت. آخوند گزی از آن پس در مدرسه نیم‏آورد اصفهان سکنی گزید و در طی سالیان طولانی، دانش آموختگان فراوانی از محفل درس او فیض بردند. وی مدت طولانی، مرجع قضاوت و حکومت شرعیه اصفهان بود و بدون هیچ سستی، همانند یک دادگستری سیار، به حل و فصل مرافعات و منازعات مردم می‏پرداخت. از ایشان آثار متعددی
بر جای مانده که تذکرةالقبور در شرح حال افراد مدفون در اصفهان؛ رساله در اصل دین و رساله در صیغِ‏العقود از آن جمله‏اند. آخوند گزی علاوه بر مراتب علمی، گاهی شعر هم می‏سرود و «مهدوی» تخلّص می‏نمود. این فقیه اصولی سرانجام در بیست و هفتم مرداد 1300ش برابر با سیزدهم ذی‏حجه 1339ق در هفتاد و هفت سالگی درگذشت و در قبرستان تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد.

* درگذشت «کمال‏الملک» نقاش معروف ایرانی در نیشابور (1319ش)
اشاره:
استاد محمد غفاری، مشهور به کمال‏الملک، بزرگترین نقاش دوران یکصد سال اخیر، در حدود سال 1226 ش (1264 ق) در کاشان به دنیا آمد. خاندان غفاری که کمال‏الملک، یکی از اعضای آن است، هنرمندانی بسیار به عالم هنر تقدیم داشته است. کمال‏الملک پس از طی دوران ابتدایی، از 13 سالگی به تهران آمد و در دارالفنون به تحصیل پرداخت. پس از دیداری که ناصرالدین شاه از مدرسه دارالفنون در سال 1259 ش به عمل آورد، تابلویی از کمال‏الملک توجه شاه قاجار را به خود جلب کرد و از آن پس او را به عنوان نقاش‏باشی مخصوصِ خود به دربار برد. ناصرالدین شاه در سال 1271 ش، محمد غفاری، نقاش بزرگ دربار خود را به کمال‏الملک ملقب و او را از دیگر نقاشانِ معاصرش متمایز ساخت. کمال‏الملک سپس برای تکمیل تحصیلات خود راهی اروپا شد و سه سال بعد مظفرالدین شاه در جریان سفر دومش به اروپا، از کمال الملک خواست به ایران باز گردد. سفر کمال‏الملک به اروپا و تفحص و مطالعه او در نقاشی آن دیار، اثری ژرف و غنی در او برجای نهاد و تکنیک او را از نقاشان دوران او فراتر برد. کمال‏الملک در مراجعت به ایران با توطئه‏ها و حسادت‏های درباریان روبرو شد و به بهانه زیارت عتبات و در واقع به قصد فرار از محیط مسموم دربار، در
سال 1280ش، بی‏تابانه به کربلا شتافت. وی پس از چند سال اقامت در کربلا به ایران بازگشت و پس از تأسیس مدرسه صنایع مستظرفه در سال 1290ش، به تربیت شاگردان هنرمند همت گماشت. از کمال‏الملک آثار هنرمندانه متعددی بر جای مانده که علاوه بر تالار آینه که بزرگترین و پرکارترین اثر اوست، می‏توان از فالگیر بغدادی، عرب خفته و کیمیاگران نام برد. سرانجام، کمال‏الملک، نقاش شهیرِ ایرانی در 27 مرداد سال 1319 ش در 93 سالگی در نیشابور درگذشت و در کنار قبر عطار نیشابوری به خاک سپرده شد.

* یادآوری کتبی آیت ‏الله «کاشانی» به «مصدق» درباره احتمال وقوع کودتا در ایران (1332ش)
اشاره:
دکتر محمد مصدق، نخست‏وزیر محمدرضا پهلوی، از ماه‏ها قبل از کودتای 28 مرداد 1332، درصدد اجرای نقشه‏ای بود تا صحنه را با یک کودتای ساختگی و با وجهه ملی خالی کند. تا به این ترتیب به صورت یک قهرمان ملی، عنوان گردد. این در حالی بود که عوامل استکبار با کمک ایادی داخلی، قصد کودتا علیه مصدق را نیز در سر می‏پروراندند. آیت‏الله کاشانی که خطر کودتایی با حمایت بیگانه را احساس کرده بود، تلاش زیادی به عمل آورد تا جلوی کودتا را بگیرد تا مصالح مملکت فدای منافع بیگانگان نشود. وی در این راه متحمل سختی‏های فراوانی شد و روحانیان و نزدیکان آیت‏الله، از طرف دولت دستگیر و بازداشت شدند. عوامل داخلی و خارجی نیز که آیت‏الله را مانعی برای تحقق اهداف شوم خود می‏دیدند، آن چنان شخصیت این مرد بزرگ و شریفِ روحانی را لکه‏دار کردند که شاید بتوان آن را در تاریخ ایران بی‏سابقه دانست و این همان چیزی بود که استعمارگران آمریکا و انگلیس مایل بودند از طریق مصدق و دوستانش عملی شود. همچنین با اینکه دکتر مصدق، به دست‏گیری قدرت در بار دوم نخست‏وزیری خود را مدیون مجاهدت‏های مردمی به رهبری آیت‏الله کاشانی بود، مع‏الوصف در پاسخ به نصایح دلسوزانه آن عالم نستوه، ایشان را از دخالت‏در امور سیاسی منع کرد. با این حال آیت‏الله کاشانی به خاطر مصالح ملی و پرهیز از ایجاد دو دستگی از رودررویی با مصدق اجتناب می‏ورزید تا این که یک روز قبل از وقوع کودتا، ایشان طی نامه‏ای، مصدق را از وقوع کودتای حتمی آگاه کرد. اما دکتر مصدق که ملت را پشتیبان همیشگی خود می‏دانست، تنها به فکر خود بود و به قول آیت‏الله کاشانی، این هدف را تعقیب می‏نمود که قهرمانانه زنده بماند. مصدق در نهایت با گسستن از روحانیت و مردم، در اثر کودتای 28 مرداد، نهضت خروشان مردمی در 30 تیر 1331 را به شکست کشاند و از آن پس، کشور به مدت 25 سال، در اختیار اجانب، به ویژه آمریکا قرار گرفت.

* یک هیئت پارلمانی
 به ریاست مهندس ریاضی
 رئیس مجلس شورای ملی
به مسکو رفت(1349ش)

* تظاهراتی از سوی حدود
 650 نفر در میدان لافایت واشنگتن برپا شد(1357ش)
اشاره:
(به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، حدود 2هزار نفر از ایرانیان که اغلب دانشجو بودند، در اعتراض به حمایت آمریکا از دولت ایران، از مقابل کاخ سفید تا سفارت ایران راهپیمایی کردند.)

* رحلت عالم دینی و فقیه اصولی، آیت ‏الله «بهاءالدین محلاتی» (1360ش)
اشاره:
آیت‏الله شیخ بهاءالدین محلاتی در
سال 1275ش (1313ق) در خاندانی اهل علم در نجف اشرف به دنیا آمد. وی در هفت سالگی به همراه پدرش به شیراز رفت و پس از فراگیری مقدمات و ادبیات، در محضر پدرش و آیت‏الله میرزا محمدصادق مجتهد شیرازی، فقه و اصول را آموخت. ایشان همچنین مدتی حکمت الهی را از محضر سیدعلی حکیم کازرونی فرا گرفت و از آن پس برای ادامه تحصیل، عزم نجف اشرف نمود. آیت‏الله محلاتی در حوزه علمیه نجف، به مدت ده سال از محضر عالمان نام‏آوری همچون آقا ضیاءالدین عراقی، آخوند ملامحمدکاظم خراسانی و میرزای نائینی استفاده کرد تا به درجه رفیع اجتهاد نائل آمد. ایشان در سال 1309 به شیراز بازگشت و از آن پس به مدت بیش از نیم قرن، عهده‏دار تدریس و مرجعیت امور مردم گردید. آیت‏الله محلاتی تا پایان عمر خویش در ایجاد مؤسسات خیریه کوشا بود و در این مدت، اماکن عام المنفعه متعددی را ایجاد کرد. در کنار فعالیت‏های علمی و اجتماعی ایشان، از آیت‏الله بهاءالدین محلاتی آثار تألیفی نیز بر جای مانده که رهنمای حق، اصول العقاید، خطبات جانسوز و تألیفاتی در فقه و اصول از آن جمله‏اند. این فقیه اصولی سرانجام در بیست و هفتم مرداد 1360 ش برابر با هفدهم شوال 1401 ق در 85 سالگی بدرود حیات گفت و در شیراز مدفون گردید.
* درگذشت ادیب گرانمایه استاد «سیدمحمدمحیط طباطبائی» (1371 ش)
اشاره:
استاد سیدمحمد طباطبائی متخلص به محیط و مشهور به محیط طباطبائی در
سال 1281 ش در زواره اصفهان به دنیا آمد. دروس ابتدایی را در زادگاه خود و اصفهان سپری کرد و در 1302 ش دوره ادبی را در مدرسه دارالفنون تهران به پایان رساند. وی سپس علم حقوق را فرا گرفت و سال‏ها در دبیرستان‏ها و دانشگاه‏های کشور به تدریس پرداخت. محیط طباطبائی، از سال 1300 ش وارد عرصه مطبوعات گردید و مدیریت برخی از مجلات را به عهده گرفت. استاد، با زبان‏های عربی، فرانسوی، انگلیسی، پهلوی، خوارزمی، اَوِستائی و سریانی آشنائی داشت و تحقیقاتی در این زمینه‏ها انجام داده است. از استاد محیط طباطبائی بیش از چهل کتاب و دو هزار مقاله و رساله و ششصد خطابه و سخنرانی به جای مانده است که دوران نادر، جغرافیای نو، شرح حال فردوسی و زندگی محمد بن زکریای رازی از جمله کتب اوست. ایشان بارها از طرف محافل علمی مورد تقدیر قرار گرفت و از دانشگاه شهید بهشتی
دکترای افتخاری اخذ نمود. سرانجام استاد محیط طباطبائی در 27 مرداد 1371 ش به علت بیماری قلبی در نود سالگی در تهران بدرود حیات گفت و در شهر ری به خاک سپرده شد.

* درگذشت استاد نامدار
حوزه علمیه قم آیت‏ الله
«قدرت الله وجدانی فخر»
(1375 ش)
اشاره:
آیت‏الله حاج شیخ قدرت‏الله وجدانی‏فخر در سال 1311 ش (1351 ق) در یکی از روستاهای شهر سراب به دنیا آمد و از چهارده سالگی به تحصیل علوم دینی روی آورد. وی در سال 1327 ش به حوزه علیمه قم مهاجرت کرد و پس از پشت سر گذاشتن سطوح عالیه حوزه، در دروس خارج حضرات آیات شیخ عبدالنبی عراقی، سیدمحمد حجت کوه کمره‏ای، سیدحسین بروجردی، سیدمحمد
محقق داماد، محمدعلی اراکی و امام خمینی(ره) شرکت جست. معظم له در کنار آموختن، به آموزش معلومات خود به دیگران برآمد و در مدتی نزدیک به چهل سال، هزاران نفر از فرهیختگان و فضلای حوزه را از سرچشمه زلال دانش خویش سیراب نمود. او در ایام تعطیل حوزه به تبلیغ دین در داخل و خارج کشور می‏پرداخت و از این رهگذر، موفق به ارائه خدمات فکری، فرهنگی و اجتماعی بسیار گردید. آیت‏الله وجدانی فخر، از آغاز مبارازت مردم مسلمان و روحانیت علیه رژیم پهلوی، به رهبری حضرت امام، نقشی فعال برعهده گرفت و نامش هماره در ذیل اعلامیه‏های جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دیده می‏شد. این فقیه فرزانه که از اکثر مراجع تقلید، اجازات متعدد اجتهادی، روائی و امور حسبیه داشت دارای آثار متعددی بود که: آداب معاشرت در اسلام، اجتهاد در اسلام، الفخریه در فقه در 16 جلد و انوار منطقیه از آن جمله‏اند: سرانجام قلب حق باور آیت‏الله وجدانی فخر در سحرگاه 27 مرداد 1375 ش برابر با اول ربیع‏الثانی 1417 ق در 64 سالگی از تپش باز ایستاد و پس از تشییعی با شکوه، در
حرم مطهر حضرت معصومه(س) مدفون گردید.

*  3 ذی القعده در گذر تاریخ

* تولد «ابن مُنَیِّر» فقیه و مفسر مسلمان مصری (620 ق)
اشاره:
ابوالعبّاس ناصرالدین احمد بن محمد بن منصور معروف به ابن مُنَیِّر در اسکندریه در مصر زاده شد. وی علوم مقدماتی را نزد پدرش فراگرفت و سپس رشته‏های مختلف علوم دینی چون فقه، ادبیات عرب و علوم قرآن را نزد اساتید مشهور زمان آموخت و در این رشته‏ها تخصص یافت. ابن مُنَیِّر در دوران زندگی خود، مناصب مختلفی داشته و مدتی متصدی قضاوت بوده است، هرچند که با سعایت و حسادت جمعی از دشمنانش از این کار برکنار شد. از این دانشمند مسلمان، آثار متعددی در زمینه‏ی تفسیر قرآن و دیگر علوم برجای مانده که کتاب الانصاف فیما تَضَمنَهُ الکَشّاف مِن الاعتِزال، بارها در قاهره به چاپ رسیده است. همچنین البحر الکبیر و نیز تحریرُ التَنزیه و تَحذیرُ التشبیه از دیگر آثار اوست. ابن مُنَیِّر در 63 سالگی در اسکندریه‏ی مصر درگذشت و در مسجدی که امروزه به جامع المُنَیِّر معروف است به خاک سپرده شد.

* رحلت استاد کبیر «آیت‏ الله سیدمحمد فشارکی» فقیه محقق و عالم امامی (1316 ق)
اشاره:
سیدمحمد بن امیر سید قاسم طباطبایى فشارکی اصفهانی، از بزرگان علمای شیعه در اوایل قرن چهاردهم هجری و از شاگردان میرزای شیرازی است. او در همان زمان، مرجعِ تدریسِ افاضل بسیاری در سامرا بود. پس از وفات استاد، راهی نجف اشرف گردید و حوزه‏ی درس وی نیز در آن سامان برپا شد. میرزای نایینی و حاج شیخ عبدالکریم حائری و دیگر بزرگان از شاگردان ایشان هستند. مراتب علم و فضل آیت الله فشارکی به اندازه‏ای است که درکلمات برخی از بزرگان به «استادِ کبیر» معروف می‏باشد. علی رغم فراهم بودن شرایط لازم جهت به دست گرفتن ریاست علمی و مرجع دینی، به این امور اعتنایی نکرد و تنها به تدریس و تالیف پرداخت. اِصالةُ البَرائه، الاغتسالِ و الفُروعُ المُحَمدیه ازآثار اوست. مدفن این عالم بزرگ در نجف واقع شده است.

*  18 آگوست در گذر تاریخ

* آغاز قیام تاریخی «مارتین لوتر» علیه مسیحیت کاتولیک (1517م)

* ساخت اولین تلسکوپ جهان توسط «گالیله» در ونیز (1609م)

*  مرگ «کارلوس لینْیوس»
 گیاه شناس بزرگ سوئدی (1778م)

*  آغاز بزرگترین حمله آمریکا از زمین و هوا و دریا
در ویتنام شمالی (1965م)