13 مرداد در گذر تاریخ

* ارتحال فقیه جلیل آیت‏ الله «حیدرعلی محقق»  عالم نامی اصفهان (1379ش)
اشاره:
آیت‏ الله حاج شیخ حیدرعلی محقق
 در سال 1287ش در اصفهان به دنیا آمد و پس از فراگیری خواندن و نوشتن به تحصیل علوم دینی روی آورد. وی پس از اتمام مقدمات
 و سطوح حوزه، وارد درس خارج حضرات آیات
 محمدرضا اصفهانی، سیدعلی نجف آبادی و سید محمد نجف آبادی حاضر شد و بهره‏های فراوان برد. سپس به حوزه علمیه قم عزیمت نمود و سالیانی چند
از درس استادان شهیری همچون سید صدرالدین
 صدر، سید محمدحجت کوه کمره‏ای، سید محمدتقی خوانساری و سید حسین بروجردی استفاده کرد. آیت‏الله محقق
 پس از آن برای بهره‏گیری از مراجع بزرگوار نجف راهی آن سامان گردید و با حضور چهارده ساله
 در حوزه نجف در حلقه درسی آیات عظام: شیخ محمد کاظم شیرازی، سیدجمال الدین گلپایگانی و سیدمحمود شاهرودی، بنیه علمی
خویش را استوار ساخت. این عالم بزرگوار
 سپس به زادگاهش بازگشت وبه تدریس، وعظ و ارشاد و اقامه جماعت پرداخت. وی
 در مدرسه نیم آورد اصفهان، در حجره‏ای ساده و بی‏پیرایه، سالیان فراوان به تدریس سطوح عالی
حوزه اشتغال داشت و طلاب فاضلی پرورش داد. همچنین از آیت‏الله محقق، آثاری همچون تقریرات درس فقه آیت‏الله محمدرضا اصفهانی و تقریرات درس اصول آیت‏الله سید محمد نجف آبادی برجای مانده است. این عالم ربانی
 سرانجام در اواسط مرداد ماه 1379ش
 برابر با جمادی‏الاول 1421ق در 92 سالگی
 بدرود حیات گفت و در جوار مرقد صاحب بن عباد(ره)
 در اصفهان در خاک خفت.

* رحلت آیت ‏الله سیدعلی‌اکبر
 برقعی قمی (1366ش)
اشاره:
آیت ‏الله سیدعلی‌اکبر برقعی قمی متخلص به کاشف در سال ۱۲۷۸ش (۱۳۱۷ق) در قم به‌دنیا آمد.
وی پس از فراگیری مقدمات  علوم حوزوی،
  راهی نجف اشرف شد و از محضر حضرات آیات:
 میرزای نائینی و سیدابوالحسن اصفهانی، فقه و اصول و از میرزا علی‏اکبر حکمی یزدی، منطق و فلسفه و هیئت را فرا گرفت. آیت‏الله برقعی هم‌چنین از حضرات آیات میرزامحمد ارباب،
 شیخ‌عباس قمی و آقابزرگ تهرانی اجازه روایت و حدیث گرفت. آیت‏الله برقعی از آن پس راهی قم
شد و پس از ورود آیت‏الله شیخ‌عبدالکریم حائری به قم، وی به‌عنوان یکی از مشاوران آن بزرگوار،
 درباره مشکلات طلاب با مؤسس حوزه علمیه، تبادل نظر می‏کرد. آیت‏الله برقعی در زمان
 جنگ جهانی دوم به تشکیل انجمن خیریه‌ای جهت کمک به مردم همت گماشت و پس از جنگ،
 در اجتماعات متعددی سخنرانی کرد.
 این عالم ربانی به‌عنوان یک پیشوای روحانی
در کنگره جهانی صلح در پاریس و وین به ایراد سخن پرداخت که
 پس از آن سخنرانی و مراجعت از اروپا،
 از قم به شیراز و بعد به یزد تبعید شد و این تبعید،
 چهارده سال به طول انجامید.
 هم‌چنین «راهنمای دانشوران»، «مهر تابان»، «جلوه حق»، «درج گهر» و «سیاست‌نامه حضرت علی (ع)» و... از جمله آثار اوست.
 آیت‏الله برقعی قمی در سیزدهم مردادماه ۱۳۶۶ش
 برابر با هشتم ذی‏القعده ۱۴۰۷ق
در سن هشتاد و هشت سالگی در تهران درگذشت.

* درگذشت احمد راد نویسنده
   و مترجم معاصر (1363ش)
اشاره:
احمد راد ملقب به بصیردیوان، فرزند حاج‌میرزا مصطفی بود. چهارده ساله بود که پدرش درگذشت و سرپرستی خواهر و برادر و مادر را به عهده گرفت. او تحصیلات خود را
 در مدرسه علمیه‌ای در باغ نگارستان و سپس در مدرسه آلیانس فرانسه طی نمود.
 وی به‌هنگام تحصیل در مدرسه آلیانس و تکمیل تحصیلات، به شغل معلمی نیز
 پرداخت و در مدارس ملی به کار تدریس
 اشتغال یافت و پس از مدتی، به خدمت وزارت معارف درآمد
 - و مدتی تصدی وزارت معارف را بر عهده داشت -
 وی در این زمان، مأموریت‌هایی را به شهرهای رشت، شیراز و مشهد عهده‌دار شد.
 در ضمن مأموریت به رشت بود که تصمیم گرفت به جنگل کسما برود؛ در آنجا
 به سراغ میرزاکوچک‌خان جنگلی رفت. میرزا او را مأمور دریافت گمرک انزلی کرد.
وی در زمان تصدی گمرک انزلی بدون چشم‌داشت به درآمد گمرک، وظائف خود را انجام داد. پس از آن،
 راد مجدداً به معلمی پرداخت و مسئولیت‌هایی را
تحت عناوین معاون و سپس ریاست فرهنگ
 شهرستان‌ها، بازرس عالی وزارتی،
 ریاست آموزش ابتدائی و... را به عهده گرفت. وی هم‌چنین از سال ۱۳۱۷ تا ۱۳۵۸ش
 که به‌علت ناتوانی جسمی از مشاغل رسمی
کناره‌گیری کرد  مستوفی مدرسه شهید مطهری
(سپهسالار سابق) بود. احمد راد مقاله‌های بسیاری را
 از زبان فرانسه ترجمه کرده است که بیش‌تر آن‌ها
 در مجله «یغما» به چاپ رسیده‌اند. از او بیش از سی اثر به یادگار مانده است. احمد راد سرانجام در ۱۳ مرداد ۱۳۶۳ش در تهران دار
 فانی را وداع گفت و به دیار باقی شتافت.
 از جمله آثاری که از احمد راد به‌جا مانده‌اند،می‌توان به «آگهی دل از آینده؛
 آیا رمز وراثت کشف شده است؟؛ آیا عمر آدمی
 به ۱۵۰ سال خواهد رسید؟؛ از اتم چه می‌دانیم؟؛
از حیوانات هواشناسی بیاموزیم؛
 از سنجاب تقلید نکنید؛ از هر خرمنی خوشه‌ای؛
 انسان برتر از انسان‌ها؛ پیدایش حیات
 بر روی زمین؛ پیروزی بزرگی
در زیست‌شناسی؛ پیروزی‌های تازه
 در کشف اسرار مغز؛ ترقی معجزه‌آسای ژاپن؛
 تعیین ارزش اصول اخلاقی هر نسل؛ تولد عیسی؛ جهانی که در آن زندگی می‌کنیم؛ چرا با بینی نفس می‌کشید؟
چرا جان کلن به خدا ایمان آورد؟
 حدود قوه ادراک آدمی؛ خطرات فرود آمدن
 بر روی ماه؛ خواب دیدن از نظر علمی؛ درسی که آموختیم؛ دستورهایی برای صد سال عمر کردن؛ زخم چگونه التیام می‌پذیرد؟؛ زندگی شگفت‌انگیز موریانه؛ ساعت چند است؟؛ صد سال عمر کنید
 با نشاط جوانی؛ کشف زبان حیوانات؛
 گردباد حیرت‌انگیز جهان؛ ممکن است شما جوان‌تر
 ا‌ز آن باشید؛ نسخه‌ای برای گوارا کردن زندگی؛ نیوتن؛ یک ماشین الکترونیک در مغز بشر اشاره کرد.

*  مظفرالدین شاه قاجار
 فرمان حکومت مشروطه را امضاء و صادر کرد (1285ش)