اگر نگاهي به اطراف داشته باشيم كم نيستند كودكاني كه داراي دندان‌هاي سياه شده و خراب هستند. آفرينش انسان داراي نكات بسيار زيبا و جالبي است كه يكي از كوچك‌ترين آنها تامين نيازهاي فرد منطبق با شرايط زماني آن دوره است.
دندان‌هاي شيري براي تامين مواد مغذي بدن بوده و با جسم كلي فرد در اين دوره هماهنگي دارد. علاوه بر آن با بزرگ شدن فرد نيازهاي او در حال تغيير بوده و لازم است اجزاء بزرگ شده نيز با يكديگر هماهنگ باشند، به همين دليل دندان‌هاي شيري با ابعاد كوچك‌تر در پاسخ به نيازهاي اجزاي بزرگ شده مجاور، به تدريج و هماهنگ با آنها جاي خود را به دندان‌هاي دائمي با كارايي بهتر مي‌دهند.
حال تصور كنيد كه اين فرايند به درستي طي نشود، به عبارتي يك يا چند دندان شيري به دليل پوسيدگي يا حوادث ديگر زودتر از حد موعد از دست بروند يا به دليل پوسيدگي و حضور ناقص در دهان عملكرد كامل و اصلي خود را در اين دوره از دست بدهند. نتيجه آن چيزي نخواهد بود جز به هم خوردن روند تكامل و رشد صحيح كه نتيجه آن نيز درمان‌هاي پيچيده‌تر و پرهزينه‌تر خواهد بود.
هر چقدر تعداد مشكلات زيادتر و شدت آنها زيادتر باشد، اختلال بيشتر و شديدتري هم مي‌تواند رخ دهد. يكي از اين اختلالات شديد پوسيدگي‌هاي فراگير و پيشرونده دندان‌هاي شيري است كه در سنين حدود 2 تا 3 سالگي رخ مي‌دهد كه در جامعه به غلط به قطره آهن نسبت داده مي‌شود. پوسيدگي‌هاي اين چنيني عمدتا به دليل قرارگيري طولاني مدت دندان در مجاورت محلول‌هاي حاوي شكر مثل شير است.
لاكتوز كه شكر موجود در شيرگاو است، مي‌تواند به سرعت نياز باكتري‌ها را تامين و باعث ايجاد پوسيدگي شود بخصوص اگر طولاني مدت در مجاورت دندان باشد. نمونه بارز آن خواباندن كودك با شيشه شير در دهان است كه يكي از علل اصلي تخريب وسيع و زودهنگام دندان‌هاي شيري است. البته اين مساله محدود به شير نبوده و حتي خواباندن كودك با شيشه آبميوه يا مواد شيرين ديگر نيز اين اثر را دارد.
يكي از بهترين روش‌ها براي حذف اين عادت شيشه محتوي آب است كه علاوه برحذف ماده شيرين باعث تميز شدن نسبي دهان نوزاد قبل از خوابيدن نيز مي‌شود. راه دوم آن است كه بلافاصله پس از خوردن شير، دندان نوزاد با دستمال يا گاز تميز مرطوب تميز شود.
در صورت استفاده از دستمال يا گاز مرطوب لازم است طعم آن در دهان والدين بررسي شود، چرا كه در بعضي موارد به دليل ماده شوينده يا روش استريل‌سازي وسايل طعم ناخوشايندي ايجاد مي‌كنند كه تحمل آن براي كودك سخت است. توصيه ديگر جهت حفظ سلامت دهان و دندان، خوردن آب زياد است كه علاوه بر حفظ سلامت كلي بدن با مرطوب نگه داشتن و كاهش خصوصيت اسيدي محيط دهان در حفظ سلامت بافت‌ها دهان و دندان كمك مي‌كند.
دكتر محمد‌امين نريماني
جام جم آنلاين