* 24 تیر در گذر تاریخ
* مهاجرت علما و مردم تهران به قم و آغاز هجرت کبری در جریان نهضت مشروطه (1285ش)
اشاره:
در ادامه نهضت مشروطه، پس از آن که خواستههای علما و مردم در مورد تأسیس عدالت خانه و اجرای قوانین اسلام و... عملی نشد، علما تصمیم گرفتند که به قم مهاجرت نموده و در حرم حضرت معصومه(س) تحصن کنند. درنهایت در 24 تیر 1285 ش برابر با 23 جمادی الاول 1324،
حضرات آیات سید محمدطباطبایی و
سید عبدالله بهبهانی در رأس یک گروه هزار نفری به سوی قم حرکت کردند و مهاجرت کبری را شروع نمودند. همچنین شیخ فضلالله نوری، سه روز بعد با فراهم آوردن جمعیت بسیار زیاد، از تهران به قم هجرت نمود. این مهاجرت، موجی از یک قیام در سراسر کشور ایجاد کرد و علمای بزرگ زمان از قبیل آقانجفی اصفهانی و آخوند ملاقربانعلی زنجانی از روحانیون مشهور و متنفذ اصفهان و زنجان، به این تحصن پیوسته و روحانیون سایر شهرها با تلگرافهای متعدد، در انجام خواسته متحصنین قم پافشاری نمودند. در جائی که نهضت در اوج پیروزی قرار داشت و مظفرالدین شاه قاجار هم خواسته رهبران نهضت را پذیرفته بود، به واسطه دستهای مرموزی که در جریان بود، اولین انحراف نهضت آشکار شد و عدهای از مردم، ناآگاهانه به
سفارت انگلیس پناهنده شدند و در حیاط سفارت تحصن کردند. تحصُّن بیش از
بیست هزار نفر از مردم در سفارت انگلستان، هرچند در ظاهر به بهانه حفظ جان مردم صورت میگرفت ولی در واقع نوعی تعدّی از احکام اسلامی بود که استعمار پیر به دنبال آن بود. این انحراف بعدها تا آنجا کشیده شد که شیخ فضلالله را که خود، از رهبران مشروطه به شمار میرفت، به دلیل مخالفت با مشروطه غیرمشروعه، به جوخه دار سپردند. سرانجام بر اثر فشار متحصنین،
مظفرالدین شاه تمامی خواستههای آنان را پذیرفت و در 14 مرداد 1285ش، طی فرمانی، ضمن عزل عینالدوله، صدر اعظم مستبد خود، دستور برگزاری انتخابات و تشکیل مجلس شوراء را صادر کرد. در نهایت علماء و مردم متحصن در قم، ده روز بعد از امضای فرمان مشروطه، با احترام به تهران بازگشتند.
* ترور روحانی مجاهد
آیت الله «سیدعبدالله بهبهانی» یکی از سران اصلی مشروطیت (1289ش)
اشاره:
آیت الله سیدعبدالله بهبهانی در اوائل قرن سیزدهم هجری شمسی در شهر
نجف اشرف به دنیا آمد و تحت توجّهات پدر فاضل و مجاهدش، سید اسماعیل مجتهد بهبهانی، تحصیل علوم دینی را آغاز کرد.
آقا سیدعبدالله، به زودی در حلقه درس عالم و فقیه بزرگ شیعه، حاج میرزا محمدحسن شیرازی معروف به میرزای بزرگ جای گرفت و به سرعت مدارج عالی علمی را پیمود. آیت الله بهبهانی قبل از انقلاب مشروطیت نیز از روحانیان و علمای مشهور ایران به شمار میرفت و در امور سیاسی دخالت داشت. وی با آغاز نهضت مشروطه، به صف مبارزان پیوست و با یاری و همکاری
آیت الله سیدمحمد طباطبایی، رهبری مشروطهخواهان را به عهده گرفت.
آیت الله بهبهانی در رهبری نهضت مشروطه، نقش بسزائی داشت و در این راه، زحمات فراوانی را متحمل شد. وی پس از به توپ بستن مجلس و پس از ضرب و شتم و اهانت به ایشان، به دستور محمدعلی شاه قاجار به کرمانشاه تبعید شد و پس از چند ماه راهی عتبات گردید. آیت الله بهبهانی پس از فتح تهران توسط مشروطهطلبان، به پایتخت بازگشت و از آن پس نفوذ فوقالعادهای در مجلس پیدا کرد. میانهروها که اکثریت مجلس دوم را تشکیل میدادند از بهبهانی پیروی میکردند که این امر خشمِ تندروان را برانگیخت و تصمیم به قتل آیتالله بهبهانی گرفتند. سرانجام با نقشه تندروها، در 24 تیرماه 1289 ش برابر با نهم رجب 1328 ق، مزدوران به خانه این روحانی مجاهد رفته و با شلیک سه گلوله، وی را به شهادت رساندند. پس از شهادت ایشان، مجلس شورای ملی و بازار تهران تعطیل و عزای عمومی اعلام شد. بعدها پیکر آیت الله بهبهانی به شهر نجف منتقل و مدفون گردید. گویند ترور این عالم مجاهد به تحریک «سیدحسن تقیزاده» بوده است.
* رحلت حکیم و زاهد متالّه
آیت الله «سید موسی زرآبادی قزوینی» (1313 ش)
اشاره:
آیتالله سیدموسی زرآبادی در حدود سال 1256 ش (1294 ق) در قزوین به دنیا آمد. ایشان در قزوین و تهران از محضر حضرات آیات: میرزا ابوالحسن جلوه، میرزا حسن کرمانشاهی، شیخ فضلالله نوری و... استفاده کرده و در علوم عقلی و نقلی به استادی رسید. سید موسی در علوم غریبه یکی از استادان مسلم ومتبحر بوده است و در مراحل تقوی و تهذیب نفس و سلوک شرعی نیز از نخبگان عصر خود بود، لیکن استادان و مربیان او در این زمینهها شناخته شده نیست. آیتالله زرآبادی به همراه میرزا مهدی اصفهانی و شیخ مجتبی قزوینی خراسانی، سه رکن عمده مکتب تفکیک را در
سده چهاردهم هجری تشکیل میدهند. بر اساس این مکتب که ایشان از بزرگان آن است، ناب سازی و خالص ماندن شناختهای قرآنی و فهمیدن این شناختها و معارف به دور از تأویل و مخلوط شدن با افکار و نیز بر کنار از تفسیر به رأی از اهداف آن به شمار میرود. آیتالله زرآبادی سالیان متمادی به تدریس پرداخت و شاگردان فرهیختهای پرورش داد که دانشمندان نامآوری همچون شیخ مجتبی قزوینی، شیخ علیاکبر اللّهیان تنکابنی،
شیخ علیاصغر شکرنابی و سید ابوالحسن حافظیان مشهدی و شیخ هاشم قزوینی خراسانی و... در محضر او به درجات بالای علمی دست یافتند. همچنین حاشیه برمنظومه سبزواری و حاشیه بر شرح اشارات از جمله تألیفات ایشان است. آیتالله زرآبادی سرانجام در بیست و چهارم تیر ماه 1313 ش برابر با دوم ربیعاالثانی 1353 ق در 59 سالگی به سرای باقی شتافت و در صحن
امامزاده حسین قزوین به خاک سپرده شد.
* تولد حضرت آیت الله
«سید علی حسینی خامنه ای» رهبر معظم انقلاب اسلامی در مشهد مقدس 24 تیر (1318 ش)
اشاره:
زندگینامه رهبر عالیقدر حضرت آیت الله سید على خامنه اى فرزند مرحوم حجت الاسلام والمسلمین حاج سید جواد حسینى خامنهاى، در 1318 شمسی برابر 1358 قمرى در
مشهد مقدس چشم به دنیا گشود. ایشان دومین پسر خانواده هستند. زندگى سید جواد خامنه اى مانند بیشتر روحانیون و مدرسّان علوم دینى، بسیار ساده بود. همسر و فرزندانش نیز معناى عمیق قناعت و ساده زیستى را از او یاد گرفته بودند و با آن خو داشتند. آیت الله خامنه اى که از هیجده سالگى در مشهد درس
خارج فقه و اصول را نزد مرجع بزرگ مرحوم
آیت الله العظمى میلانى شروع کرده بودند. در سال 1336 به قصد زیارت عتبات عالیات، عازم نجف اشرف شدند و با مشاهده و شرکت در درس هاى خارج مجتهدان بزرگ
حوزه نجف از جمله مرحوم سید محسن حکیم، سید محمود شاهرودى، میرزا باقر زنجانى، سید یحیى یزدى، و میرزا حسن بجنوردى، اوضاع درس و تدریس و تحقیق آن حوزه علمیه را پسندیدند و ایشان را از قصد خود آگاه ساختند. ولى پدر موافقت نکرد. پس از مدّتى ایشان به مشهد باز گشتند. آیت الله خامنه اى از سال 1337 تا 1343 در حوزه علمیه قم به تحصیلات عالى در فقه و اصول و فلسفه، مشغول شدند و از محضر بزرگان چون مرحوم آیت الله العظمى بروجردى، امام خمینى، شیخ مرتضى حائرى یزدى وعلـّامه طباطبائى استفاده کردند. در سال 1343، از مکاتباتى که رهبر انقلاب با پدرشان داشتند، متوجّه شدند که یک چشم پدر به علت «آب مروارید» نابینا شده است، بسیار غمگین شدند و بین ماندن در قم و ادامه تحصیل در حوزه عظیم آن و رفتن به مشهد و مواظبت از پدر در تردید ماندند.
آیت الله خامنه اى به گفته خویش
«از شاگردان فقهى، اصولى، سیاسى و انقلابى امام خمینى (ره) هستند» امـّا نخستین جرقـّه هاى سیاسى و مبارزاتى و دشمنى با طاغوت را مجاهد بزرگ و شهید راه اسلام شهید
«سید مجتبى نوّاب صفوى» در ذهن ایشان زده است، هنگامیکه نوّاب صفوى با عدّه اى از فدائیان اسلام در سال 31 به مشهد رفته در مدرسه سلیمان خان، سخنرانى پر هیجان و بیدار کننده اى در موضوع احیاى اسلام و حاکمیت احکام الهى، و فریب و نیرنگ شاه و انگلیسى و دروغگوئى آنان به ملـّت ایران، ایراد کردند. آیت الله خامنه اى آن روز از طـّلاب جوان مدرسه سلیمان خان بودند، به شدّت تحت تأثیر سخنان آتشین نوّاب واقع شدند. ایشان مى گویند: «همان وقت
جرقه هاى انگیزش انقلاب اسلامى به وسیله نوّاب صفوى در من به وجود آمده و هیچ شکى ندارم که اولین آتش را مرحوم نوّاب در دل ما روشن کرد». آیت الله خامنه اى پس از پیروزى انقلاب اسلامى نیز همچنان پرشور و پرتلاش به فعالیّت هاى ارزشمند اسلامى و در جهت نزدیکتر شدن به اهداف
انقلاب اسلامى پرداختند که همه در نوع خود و در زمان خود بى نظیر و بسیار مهّم بودند
* شهادت شاعر و عالم متعهد علامه «سیداسماعیل بلخی» توسط ایادی رژیم افغانستان (1347ش)
اشاره:
علامه سیداسماعیل بلخی در سال 1295 ش (1336ق) در قریه بَلخاب از توابع بلخ در شمال افغانستان به دنیا آمد. وی از سنین کودکی به تحصیل علوم دینی پرداخت و برای این منظور به ایران و عراق سفر کرد. او در قیام خونین مسجد گوهرشاد مشهد در
تیرماه 1314 حضور داشت و آن روزگار شوم و خونین ملت ایران را درک کرد و خود سهم عمدهای در قیام داشت. در همین زمان بود که به همراه پدر، درس و بحث را رها نمود و راهی هرات گردید. سید اسماعیل در راه مبارزه با استبداد، آرام و قرار نداشت و مردم مسلمان افغانستان را به مبارزه با حکومتهای فاسدِ افغانستان تشویق میکرد. از این رو پس از بازگشت به هرات،
علیه بیداد و استبداد وقت افغانستان شورید و با ایجاد اولین هسته مقاومت و تشکیل «مجتمع اسلام»، با حکومت جور در افتاد. سید اسماعیل با سخنرانیها و خطابههای آتشین خود در هرات، دولت سلطنتی افغانستان را رسوا میکرد و زنگ بیداری و آزادیخواهی را در هر کوی و برزن برای مردم مظلوم افغانستان مینواخت. او که در طول دوران مبارزه، بر وحدت بین مسلمانان تأکید داشت، همیشه از طرف دولت حاکم مورد اذیت و آزار قرار میگرفت و نزدیک به پانزده سال از عمر خود را در زندانهای ستمشاهی افغانستان گذراند.
سید اسماعیل بلخی پس از آزادی از زندان، در سال 1346ش راهی نجف اشرف گردید و با بزرگانی همچون حضرات آیات
سید محسن حکیم، سیدابوالقاسم خوئی و علامه امینی و به ویژه حضرت امام خمینی دیدار و گفتگو نمود. وی در بازگشت به افغانستان از ایران عبور کرد و مورد استقبال حوزههای علمیه قرار گرفت. وی پس از ورود به افغانستان، به مبارزات خود ادامه داد اما این فعالیتهای ضد حکومت جور، بر حکام ستم پیشه افغانستان گران آمد لذا در صدد از میان برداشتن این مجاهد فی سبیلالله برآمدند. در نهایت این عالم مسلمان و مبارز در 24 تیرماه 1347 ش برابر با 18 ربیعالثانی 1388 ق در سن 52 سالگی از طریق تزریق مواد زهرآلود به دستور ظاهرشاه، پادشاه افغانستان در کابل به شهادت رسید.
* دکتر هوشنگ نهاوندی به جای دکتر علینقی عالیخانی به ریاست دانشگاه تهران برگزیده شد(1350ش)
* وزارت امور خارجه کلیه گذرنامه های دانشجویی را لغو کرد تا تدریجاً به جای آن گذرنامه عادی بدهد(1352ش)
* رحلت آیت الله «سیدمحمد حسن آل طیب جزایری» عالم بزرگ خوزستان (1373ش)
اشاره:
آیتالله سیدمحمد حسن آلطیب جزایری در سال 1291ش (1330ق) در شهرستان شوشتر در استان خوزستان و در بیت علم و تقوا و فضیلت دیده به جهان گشود. وی پس از طی مقدمات و سطوح نزد پدر عالم خود و دیگر استادان شهر، در
23 سالگی به حوزه علمیه قم رفت و در محضر
آیات عظام: حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی،
سید محمد حجت کوه کمرهای و سید احمد خوانساری زانوی ادب به زمین زد و از دانش سرشار آنان در فقه واصول توشهها گرفت. ایشان سپس به قصد شرکت در درس فیلسوف بزرگ زمان، آیتالله علامه میرزامهدی آشتیانی و فراگیری فلسفه و کلام، راهی تهران شد و مدتها در درس ایشان شرکت جست. آیتالله آلطیب پس از آن به شوشتر بازگشت و ریاست حوزه علمیه آنجا را برعهده گرفت و طی سالهای متمادی به تدریس و تربیت طلاب علوم دینی، وعظ و ارشاد، امامت جماعت، تالیف و تصنیف و مبارزه با فساد و امر به معروف و نهی از منکر پرداخت. این فقیه فرزانه از حضرات آیات: حائری یزدی، سید ابوالحسن اصفهانی،
آقا ضیاءالدین عراقی، شیخ محمدکاظم شیرازی، سیدمحمدهادی میلانی و
شیخ آقابزرگ تهرانی دارای اجازات متعدد اجتهاد و روایت بود و در علوم عقلی و نقلی چون فقه، اصول، حدیث، نجوم، حساب و ریاضیات و ادبیات عرب، مهارت فراوان داشت. از ایشان آثاری برجای مانده که منظومه در حکمت، تحریر عروةالوثقی و الرّیاضُ المرضیه از آن جمله است.
آیتالله آلطیب جزایری سرانجام پس از کسالتی طولانی، در شب25 تیرماه 1373ش برابر با 6 صفر 1415ق در 82 سالگی چشم از جهان فروبست و پس از تشییعی با شکوه به خاک سپرده شد.
* 28 رمضان در گذر تاریخ
* درگذشت «ابو معشر بلخی» محدث و منجم(272 ق)
اشاره:
ابومعشر جعفر بن محمد بن عمر بلخی، حکیم و منجم، در ابتدا در بغداد از محدثین بزرگ بود و با فلسفه و حکمت و علوم عقلی مخالفت میکرد ولی بعدها به این علوم متمایل گردید و به مدارج بالایى در آنها دست یافت. ابومعشر در اثر همت عالی و تلاش خستگیناپذیر خود، در تمامی شعب حکمت، خصوصاً ریاضیات، نجوم و هیئت دارای بصیرتی فوق العاده بود و استاد کل و سرآمد اهل فن به شمار میرفت. ابومعشر تألیفات متعددی در نجوم و ریاضی دارد از قبیل: اثبات علم النجوم، زیج الهَزارات، المَدخلُ الکبیر و... . ابومعشر مشهورترین منجم مسلمان بود و اشتهار او تا قرنها بعد نیز همچنان حفظ شد. بر اساس دیدگاه ابومعشر، همهی معارف، منشأ الهی دارد و علم نجوم نیز از این قاعده مستثنی نیست. آثار ابومعشر از لحاظ در برداشتن بخشهایی از نوشتههای کهن که اصل آنها از بین رفته، قابل توجه است.
* وفات سیدمحمد شیرازی؛ سلطان الواعظین (1391ق)
اشاره:
وى فرزند ارجمند حاج سیدعلىاکبر (اشرفالواعظین) معروف به اکبرشاه مىباشد که در ماه ذىالقعدةالحرام سال ۱۳۱۴ق در تهران متولد شده و در حجر والد ماجد تربیت کامل یافته و مقدمات اولیه را در مدرسه پامنار تهران خوانده و در سال ۱۳۲۶ق با والد مبرورش مشرف به عتبات عالیات شده و طی مدت دو سال در کربلا توقف و تحصیلات سطوح متوسطه را در نزد مرحوم فاضل مرندى و شهرستانى خاتمه داده است.
سیدمحمد شیرازی در خدمت پدر به کرمانشاه مراجعت و به وظائف تبلیغاتى از طریق منبر مشغول گردیده و براى تکمیل علم و کمال و انجام وظائف و افاضه و استفاضه مسافرتهاى بسیارى به بلاد اسلامى عراق و سوریه و فلسطین و اردن و مصر و هندوستان نموده و با طوائف بسیارى از یهود و نصارى و هنود و منحرفین از دین از قبیل بهائیها و قادیانیها مناظرات دینى و مذهبى نموده که مهمترین آنها دو مناظره بزرگ وى در ۱۳۴۵ق است، یکى با برهمائیان در حضور قائد بزرگ هند گاندى در دهلى، و دیگرى با دو عالم بزرگ سنت و جماعت حافظ محمد رسید و شیخ عبدالسلام در مدت ده شب و هر شب هشت ساعت، در شهر پیشاور پنجاب.
جریان مناظرههاى سلطانالواعظین در تمام جراید آن زمان هند درج گردید. از آثار سیدمحمد شیرازی؛ «شبهاى پیشاور» در یکهزار و پنجاه صفحه (حاوی گزارش مجلس مناظرهاش در پیشاور)؛ «صد مقاله سلطانى»؛ «ردیه بر یهود و نصارا»؛ «گروه رستگاران یا فرقه ناجیه» (در دو مجلد) را میتوان نام برد.
سلطانالواعظین در 28رمضانالمبارک سال ۱۳۹۱ هجری قمری در تهران وفات نموده و جنازهاش با تجلیل فراوان به شهر مقدس قم و با تشییع آبرومندى که از طرف آیتالله العظمى مرعشى نجفى (رحمةاللهعلیه) از آن واعظ شهیر بهعمل آمد در مقبره ابوحسین مدفون گردید. زمان درگذشت سلطانالواعظین بنا به روایتی دیگر، بیستم شعبانالمعظم ۱۳۹۱ق اعلام گردیده است.
نقل است که پس از فوت سلطانالواعظین؛ حجتالاسلام والمسلمین حائرى تهرانى، مرحوم ثقةالاسلام حاج سیدجواد سهدهى را که از منبریهاى برجسته تهران بوده در خواب مىبیند که در باغ بسیار بزرگى با وضع بسیار خوشى است، مىپرسد: آقاى سهدهى چطورى؟ مىگوید: بسیار خوبم و از وقتى که آقاى سلطانالواعظین آمده است به هرکدام از ما یک درجه دادهاند.
* درگذشت مالک دیلمی ، خوشنویس (941ق)
اشاره:
مولانا مالک دیلمی (۹۲۴-۹۶۹ ه.ق/۱۵۱۸-۱۵۶۲ م) از کاتبان و خوشنویسان اهل فیلواگوش قزوین در قرن دهم هجری است. او از خوشنویسان و نستعلیق نویسان زبردست بهشمار میآید که خطوط جلی و خفی (درشت و ریز) را با مهارت و به درستی مینوشت.
کتیبه های عمارت چهل ستون از آثار اوست.
* 15 جولای در گذر تاریخ
* تولد «گوتفرید کِلِر» شاعر و داستاننویس بزرگ سوئیسی (1819م)
* تصرف و اشغال
بیت المقدس در فلسطین توسط سپاهیان صلیبی (1099م)
اشاره:
جنگهای صلیبی عنوان یک سلسله از جنگهایى است که طی قرون یازده تا سیزده میلادی با تهاجم مسیحیان به سرزمینهای اسلامی به وقوع پیوسته است.
در این نبردها که به بهانه نجات قبر حضرت عیسی(ع) از دست مسلمین آغاز گردید قتل و غارت و استثمار و استعمار مسلمین، هدف اصلی جنگجویان مسیحی بود.
در سال 1095م پاپ اوربانوس با شعار «این است اراده خدا»، نسبت به تصرف بیتالمقدس توسط مسلمانان، که از آنها به عنوان دشمن یاد نمود، اظهار نگرانی کرد و برای آزادسازی آنْ از یاران مسیح(ع) کمک خواست. از اینرو، اولین جنگ صلیبی در نیمه اوت 1096م با شرکت اقوام اروپایى آغاز شد و مسیحیان به طرف فلسطین به راه افتادند. آنان در مسیر خود پس از کشتار و قتل عام در شهرهای منطقه آسیای صغیر و به ویژه انطاکیه، به راه خود ادامه دادند.
شهر بیتالمقدس در آن زمان در اختیار خلفای فاطمی بود و گرچه در ابتدای کار، دولت فاطمی به صلیبیون پیشنهاد دوستی داد اما آنها که برای قتل و غارت و تصرف آن شهر حرکت کرده بودند ضمن رد این پیشنهاد، خود را به آن منطقه رساندند.
در این هنگام، اردوی چهارصد هزار نفری مسیحیان برای تسلط بر بیتالمقدس آماده میشدند و درخواست کمک والی این شهر از مصر به عنوان مقر خلفای فاطمی به جایى نرسید. صلیبیون حدود 40 روز به محاصره شهر ادامه دادند و سرانجام پس از چند حمله، موفق شدند بخشی از دیوار دفاعی شهر را ویران نموده و پس از فرار مدافعین آن، سربازان صلیبی وارد شهر شدند.
در نهایتْ در روز 15 ژوئیه 1099 بیتالمقدس سقوط کرد. مردم شهر تسلیم شدند و پرچم امان فرمانده صلیبیها برافراشته شد، اما سربازان مسیحی بدون توجه به این مسئله آنچنان قتل و غارت و کشتاری به راه انداختند که همه مورخین، اعم از مسیحی و مسلمان، به آن اذعان نمودهاند. در جریان این حمله وحشیانه در مسجدالاقصی بیش از هفتاد هزار نفر به قتل رسیدند و این آغازی بود بر تسلط مسیحیان بر اولین قبله مسلمین.
* تولد «نیکولا دو مالْبِرانْشْ» عالم علوم الهی و فیلسوف معروف فرانسوی (1638م)
* تولد «پیر ژوزف پرودون» فیلسوف و نظریهپرداز فرانسوی (1809م)
* بمباران گسترده ژاپن توسط بمب افکن های آمریکا در جریان جنگ جهانی دوم (1944م)
* مرگ «نوری سعید پاشا» نخست وزیر عراق در جریان کودتای این کشور (1958م)
* ورود تفنگ داران آمریکائی به لبنان با درخواست
رئیس جمهور این کشور (1985م)