18 خرداد در گذر تاریخ

* درگذشت فقیه عالی قدر
«قاضی ابوالقاسم ابن برّاج» (481 ق)
اشاره:
شیخ سعدالدین ابوالقاسم، عبدالعزیز بن نحریر
 بن عبدالعزیز بن برّاج طرابلسی معروف به قاضی در حدود سال 400 ق در مصر به دنیا آمد. تحصیلات خود را در زادگاه و سپس در بغداد ادامه داد تا این که یکی از فقهای نامدار و معتبر شیعه در عصر خویش شد. ابن بَرّاج از علم وسیع و اطلاعات شایسته در زمینه‏ی فقه و علوم اسلامی برخوردار بوده و تألیفات فراوانی در این باره دارد. او از شاگردان خاص سید مرتضی و
شیخ طوسی بود و مورد توجه آنان قرارگرفت.
 شیخ ابوالقاسم بن بَرّاج بعدها نماینده‏ی شیخ طوسی در شام گردید و یکی از مردان فقه و فقاهتِ معروف آن دیار شد. ابن برّاج در حدود سی سال در طرابلس منصب قضاوت داشته و به «قاضی» مشهور گشت.
 ابن برّاج از دانشمندان پرآوازه و معتبر شیعی است که آرای او پیوسته مورد توجه‏ی فقیهان بزرگ بوده و غالباً به نظریات او، اشاره و استناد شده است. بسیاری از فقیهان و محدّثانِ سده‏های بعد، در اجازه‏هایى که به برخی از شاگردان خود داده‏اند، به شخصیت و آثار او اشاره کرده‏اند. قاضی، از نویسندگانی است که نوشته‏هایى در فقه و کلام از خود به یادگار گذاشته است. نوشته‏های به جای مانده از او، شامل مجموعه‏ای از فتواهای فقهی است که در آن‏جا، استدلال‏های فقهی و نقد نظرهای دیگر فقیهان، بسیار کم به چشم می‏خورد. جواهر الفقه، عِمادُ المُحتاج فی مناسک الحاجّ و... از تألیفات اوست. سرانجام این عالم ربانی در حدود هشتادسالگی در طرابلس در لبنان بدرود حیات گفت.

* میرزا جوادخان سعدالدوله از نمایندگی مجلس شورای ملی کناره گیری کرد. وی در ابتداء از نمایندگان مورد توجه مردم بود و به وی ابوالمله لقب داده بودند.(1286ش)
* درگذشت غلامحسین نقشینه بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون (تولد 1287 ش)
اشاره:
غلامحسن نقشینه در سال 1282 در تهران به دنیا آمد. به دلیل علاقمندی به هنر نمایش، به طور خصوصی نمایش هایی را اجراء
 می نمود. آموزش جدی تئاتر را نزد
 افراسیاب آزاد فرا گرفت.
 سپس وارد هنرستان هنرپیشگی شد و پس از سه سال دیپلم خود را دریافت کرد و به تدریس فن بیان در همان دبیرستان مشغول شد. وی در سالن های تئاتر گراند هتل، سیرک تهران و مدرسه زرتشتی ها کارگردانی و بازی می کرد. تعدادی از نمایش های وی عبارتند از: «دلدادگان»، «غیاث خشتمال»، «لج و لجبازی»،
«نادر و ستاره»، «شاه عباس و جنگ دربند»، «دروغگو و دروغ پرداز»، «بنگاه عشق»، «جنگ زن و شوهر»، «رسوایی»، «قمار»، « انتقام ارواح»،
«دختر نابینا»، «بیژن و منیژه»، «نادرشاه و جنگ کرنال» و «رستم و سهراب».
نقشینه می گوید: به دلیل عدم استقبال مردم از پیس های جدی، مدیران تئاتر تصمیم به اجرای تئاتر کمدی گرفتند که این مسئله موجب کناره گیری بسیاری از هنرمندان از تئاتر شد. وی نیز در پی همین جریان از تئاتر خارج و جذب سینما شد. او فعالیت سینمائی را از سال 1332 آغاز کرد. مستشار جزیره (1335) و سه دیوانه (1347) از دیگر فیلم هایی است که او در آنها ایفای نقش نمود. نقشینه در خردادماه سال 1341 با سمت معاون مدیرکل امور مخابرات سازمان برنامه و بودجه بازنشسته شد. ایفای نقش تلویزیونی دایی جان ناپلئون برای او شهرت خاصی به همراه آورد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز در فیلم های سینمایی وکیل اول و ناخدا خورشید نقش های کوچکی را بازی کرد. غلامحسین نقشینه در
 18خردادماه 1375 در تهران درگذشت. مصاحبه با وی توسط خانم هما قاضی در سال 1374 به مدت 165 دقیقه انجام شد.

* رحلت فقیه، محقق و عالم امامی «سید میرزا علی آقا شیرازی» (1315 ش)
اشاره:
آیت‏الله سیدمیرزا علی آقا حسینی شیرازی فرزند عالم مجاهد و مرجع کبیر میرزا محمدحسن شیرازی معروف به میرزای بزرگ و صاحب فتوای تحریم تنباکو، در
 حدود سال 1248 ش (1287ق) به دنیا آمد.
وی در کودکی به همراه پدر بزرگوارش راهی سامرا در عراق گردید و پس از طی مقدمات و سطوح، در درس عالمان نامداری همچون سیدمحمدتقی شیرازی و سیدمحمد فشارکی و دیگران حاضر شد تا اینکه شایستگی حضور در حوزه درس خارج پدر عالمش را یافت و در بیست سالگی به درجه اجتهاد رسید. اجتهاد میرزاعلی آقا شیرازی از طرف دو استاد مذکور و نیز آخوند ملامحمدکاظم خراسانی تأیید شد و ایشان از آن پس به تدریس پرداخت.
در سالیان بعد، آوازه وی در سرزمین‏های شیعه منتشر گردید و در شمار مراجع بزرگوار تقلید قرار گرفت و جمع زیادی از شیعیان از او تقلید کردند.
میرزا علی آقا نه تنها در فقه و اصول و علوم نقلی تبحر داشت بلکه در کلام، حکمت، طب، تاریخ و فنون ادبی نیز دارای مهارت و استادی بود. او را به زهد و تقوا و پرهیزگاری و اخلاق کریمه ستوده‏اند.
 این عالم ربانی سرانجام در هجدهم خرداد 1315ش برابر با هجدهم ربیع‏الأول 1355ق در 67 سالگی به لقای معبود شتافت و در نجف اشرف مدفون گردید.

* سولیوان سفیرکبیر جدید آمریکا وارد تهران شد و فعالیت خود را آغاز نمود(1356ش)
* درگذشت «ذبیح ‏الله منصوری» نویسنده و مترجم معاصر (1365ش)
اشاره:
استاد ذبیح الله حکیم الهی رشتی مشهور به
 ذبیح الله منصوری فرزند انتخاب الدوله از رجال رشت، در سال 1288 ش در این شهر زاده شد. پس از گذراندن دوره ابتدایی برای ادامه تحصیل به همراه پدر راهی فرانسه شد و پس از بازگشت به ایران، به کار ترجمه پرداخت. استاد منصوری نویسنده و مترجم فعالی بود و بیش از صد و پنجاه کتاب و نزدیک به هزار مقاله که اغلب در مجله خواندنی‏ها چاپ می‏شد، توسط او ترجمه شده‏اند. او در مدت شصت سال فعالیت قلمی خود، آثار فراوانی از زبان‏های انگلیسی و فرانسوی و عربی ترجمه کرد. بعضی از آثار منصوری، نه ترجمه مستقیم بلکه اقتباس و تحریر تازه و مفصل‏تری از متن اصلی بود.
دامنه فعالیت استاد منصوری شامل زمینه‏های گوناگونی از جمله رمان پلیسی، تاریخی، زندگی‏نامه و نیز همکاری با مجلاتی نظیر کوشش، ایران ما، ترقی، تهران مصور و... بود. ذبیح الله منصوری همچنین نخستین کسی بود که آثار موریس مترلینگ، نویسنده بلژیکی را به فارسی ترجمه کرد. وی سرانجام در 18 خرداد 1365ش در 77 سالگی بر اثر
 ناراحتی قلبی در گذشت.

* رحلت آیت ‏الله «محمد وشنوی قمی» محدث و مورخ (1376 ش)
اشاره:
آیت‏الله حاج شیخ قوام الدین محمد وشنوی قمی در سال 1286 ش (1325 ق) در یکی از روستاهای اطراف قم به دنیا آمد.
 ایشان پس از تحصیل مقدمات در قم، در
22 سالگی راهی نجف اشرف شد و مدارج علمی را طی کرد. آیت ‏الله وشنوی سپس به قم بازگشت و از درس حضرات آیات شیخ عبدالکریم حائری،
سید محمد حجت کوه‏کمره‏ای و سیدمحمدتقی خوانساری بهره برد. با ورود آیت‏الله بروجردی به قم، یکسره به درس خارج فقه و اصول آن فقیه بزرگ حاضر شد و پس از ایشان، به مدت سی سال در حلقه درس
 آیت‏الله مرعشی نجفی جای گرفت.
 آیت‏الله وشنوی که به قوامی نیز شهرت داشت، در علوم مختلف از جمله حدیث، تاریخ، تراجم، رجال اهل سنت و فقه، دارای مهارت بود.
 از این اندیشمند فرهیخته آثاری برجای مانده که حیاةالنبی و سیرته، حدیث ثقلین، مکارم اخلاق و ده‏ها اثر دیگر از آن جمله است. این عالم فرزانه سرانجام در 18 خرداد 76 برابر
 اول صفر 1418ق در 90 سالگی بدرود حیات گفت و در حرم مطهر حضرت معصومه به خاک سپرده شد.

*   برگزاری هشتمین دوره انتخابات    ریاست جمهوری
 (1380 ش)
اشاره:
در انتخابات هشتمین دوره ریاست جمهوری، صلاحیت ده نفر جهت احراز این مقام به تأیید شورای نگهبان رسید که از این میان
 حجت‏الأسلام سیدمحمدخاتمی برای بار دوم و با حدود 22 میلیون رأی برای این پست مهم انتخاب گردید.

* در گذشت علی منظوری حقیقی، خوشنویس (1329ش)
اشاره:
علی منظوری حقیقی خطاط و شاعر. در تفرش به دنیا آمد. از کودکى به آموختن خط پرداخت و در جوانى به خوشنویسى شهرت یافت و مورد توجه
 اولین استاد خود، سید حسین خوشنویس باشى قرار گرفت. پس از مدتى به تهران آمد و مقیم شد و به کتابت و قطعه‏نویسى و فرمان نگارى پرداخت.
در 1300 ش، کارمند اداره‏ى مجلس شد و در آنجا با عماد الکتاب آشنا گردید و شیوه‏ى خود را به روش او- که خود پیرو میرزا رضاى کلهر بود- گردانید.
 وى علاوه بر نستعلیق، خط شکسته تحریر را نیز خوش مى‏نوشت و در کتیبه‏نویسى هم مهارت داشت. منظورى شعر مى‏گفت و غزلهاى عارفانه‏ى وى جمع‏آورى شده ولى به چاپ نرسیده است. از شاگردان او، فرزندش، عباس منظورى است. وى در صحن مزار حضرت معصومه (ع)، در قم مدفون است.
 از آثار او: یک دوره رسم المشق به عنوان «نگارش منظورى»، که سالها در مدارس ایران مورد استفاده بود؛ یک نسخه «گلستان» سعدى و
 یک نسخه «رباعیات» خیام، که به چاپ رسیده است؛ یک نسخه «بوستان» سعدى و «لیلى و مجنون» نظامى و منتخب «تفسیر منظوم» صفى علیشاه و جنگهاى متعدد؛
یک نسخه منتخب «خمسه‏ى» نظامى، به قلم نستعلیق کتابت عالى، با رقم‏هاى: «هزاران شکر خدائى را که توفیق نوشتن عطاء فرمود... در روز بیست و ششم مرداد ماه  1300 نوزده خورشیدى، وقتى که مرا عمر در حدودپنجاه و دو سال بود... على منظورى پور شاه اویس...» و «تقدیم کتابخانه‏ى مجلس شوراى ملى بنمود على منظورى حقیقى 1320»؛ اثر گرانبهاى او، کتیبه‏هاى سر در ورودى مقبره‏ى نور علیشاه، در صحن امامزاده حمزه، در شهر رى و چند کتیبه در مساجد و تکایا و بقاع اطراف تفرش وی در تاریخ 1329 درگذشت.

*   جنگ     بین   ابوا لفتح میرزا
سالار الدوله  فرزند   مظفرالدین شاه  که مدعی   تاج   و  تخت ایران بود و قوای دولتی در نهاوند رخ داد که منجر به شکست سالار الدوله و سپاه وی شد. (1286ش)
 اشاره:
در این زد و خورد حدود سه هزار نفر از طرفین کشته شدند. ابوالفتح میرزا سالار الدوله سومین فرزند ذکور مظفرالدین شاه جوانی بی‌باک جاه طلب و مغرور بود و سلطنت را از آنِ خود می دانست.


20  شعبان در گذر تاریخ

* درگذشت «ابن ندیم بغدادی» مورّخ و کتاب شناس مسلمان (385 ق)
اشاره:
از زندگانی ابوالفرج محمدبن اسحاق بغدادی معروف به ابن‏ندیم، اطلاعات چندانی در دست نیست. او همانند پدرش شغل وَرّاقی داشت و کارش نسخه‏نویسی از کتب و فروش آنها بود. آشنایى او با کتاب‏های گوناگون، انگیزه‏ای برای نوشتن کتاب «الفهرست» را در او
 ایجاد کرد.
ابن ندیم در کتابش همه‏ی علوم رایجِ عصر خود را که موجب شکوفایى تمدن اسلامی گردیده معرفی کرده و سپس به شرح زندگانی دانشمندان مشهور در آن علوم پرداخته است.
 ابن ندیم در این کتاب همچنین اخبار کتاب و رسالاتی را که دانشمندان درباره‏ی این علوم نگاشته‏اند برشمرده و شرح حال کاملی درباره‏ی نویسندگان آنها، آورده است.
 این مجموعه شامل شرح حال همه‏ی عالمان، فقیهان، ادیبان و دیگر دانشمندان اسلامی از گذشته تا روزگار ابن ندیم می‏باشد.
 او همچنین از تحقیق درباره‏ی ادیان و مذاهب معروف زمان خود نیز غافل نبود و در این زمینه هم، مطالبی گردآوری کرده است.

* ولادت آیت‏الله شیخ «محمدرضا  نجفی اصفهانی»
معروف به «مسجد شاهی»
  (1287 ق)
اشاره:
شیخ محمدرضا نجفی مشهور به حاج آقا رضا مسجدشاهی و صاحب وِقایه، در شهر مقدس نجف به دنیا آمد. پس از رسیدن به مقام عالی علم و اجتهاد و تبحر در فنون شعر و ادب و کسب اجازه‏های روایى و اجتهاد به اصفهان مهاجرت کرد و به ترویج دین و تدریس و اقامه‏ی جماعت و ارشاد پرداخت و تدریس را حتی در دوره‏ی اختناق رضاخانی، دور از چشم ماموران، در خانه‏اش ادامه داد.
در سال 1344 قمری بنا به دعوت آیت‏الله شیخ عبدالکریم حائری جهت تقویت حوزه‏ی علمیه‏ی قم و تدریس در آن حوزه، به قم عزیمت کرد و شاگردان بزرگی تربیت نمود. از این عالم بزرگ 34 کتاب و رساله در فقه و اصول بر جای مانده است.

* وفات واعظ شهیر «سید محمد شیرازی» معروف به «سلطان الواعظین» (1391 ق)
اشاره:
آیت‏الله سیدمحمد شیرازی معروف به سلطان الواعظین فرزند حاج سیدعلی اکبر اشرفُ الواعظین در ذیقعده‏ی سال 1314 ق در تهران متولد گردید.
 وی پس از فراگیری تحصیلات متوسطه، در خدمت پدر به کرمانشاه رفت و از طریق وعظ و خطابه، به نشر حقایق اسلام و مکتب جعفری پرداخت.
 سلطان الواعظین برای تکمیل علم و کمال خویش، مسافرت‏های بسیاری به سرزمین‏های اسلامیِ عراق، سوریه، فلسطین، اردن، مصر و هندوستان داشته و با طوایف بسیاری از یهود، مسیحیت، اهل سُنّت و بَرَهْمنیان و... مناظره داشته است. مناظره‏ی معروف سلطان الواعظین شیرازی با دو عالم بزرگ اهل سنت در پیشاور پاکستان به مدت ده شب و هر شب متجاوز از هشت ساعت، توجه‏ی همگان را به خود معطوف داشت.
 از آثار گرانبهای این عالم و اندیشمند مسلمان می‏توان به کتب شب‏های پیشاور، صد مقاله‏ی سلطانی و گروه رستگاران اشاره کرد.
سلطان الواعظین در شعبان سال 1391 ق برابر با مهر 1350 ش در 77 سالگی در تهران وفات یافت و پس از تشییعی با شکوه، در مقبره‏ی ابوحسین در شهر قم به خاک سپرده شد.

* وفات عالم جلیل ،
ملا محمد کاشی (1333ق)
اشاره:
آخوند ملامحمد کاشانی (کاشی) فقیه حکیم، عارف شیعه و مدرس بزرگ فلسفه صدرالمتألهین. اوایل در کاشان زندگی می کرد و بعد در اصفهان ساکن مدرسه صدر شد. تحصیلات علوم خود را در معقول و منقول، به حد کمال رساند، آنقدر که مانندش در آن زمان بی نظیر بود، در سال 1286 هـ ق، در مدرسه صدر اصفهان، علاوه بر فقه، اصول و حکمت، در ادبیات عربی و فارسی و ریاضیات تبحر داشت و مدرس آنجا شد.
ملامحمد، معاصر حکیم بزرگ «جهانگیرخان قشقائی» بود. جاذبه درس او که فلسفه را با عرفان آمیخته بود و انس با جهانگیرخان، علاقمندان به فلسفه، به ویژه فلسفه صدرایی را از شهرهای
دور و نزدیک و حتی از کشورهای دیگر به اصفهان کشاند و در محضر درس او، شاگردان بسیاری حکمت آموختند و به کمال رسیدند.
این فقیه بزرگوار و عارف حکیم، روز
شنبه 20 شعبان سال 1333 هـ ق در اصفهان در سن 90 سالگی از دنیا رحلت کرد. وصیت کرده بود که مرا در بیابانی به خاک بسپارید که فقرا را دفن می کنند.
او را در گورستان تخت فولاد اصفهان به خاک سپردند و آن خاک پاک، به برکت او در مدت چند سال تکیه ای آباد شد.

* رحلت فقیه جلیل آیت‏الله «سید احمد روضاتی» عالم تهرانی (1380ش)
اشاره:
حاج میر سید احمد روضاتى اصفهانى بن مرحوم حجةالاسلام و المسلمین حاج سید محمد باقر بن مرحوم علامه فقیه آیت‏الله آقا میرزا جلال‏الدین روضاتى ابن مرحوم علامه کبیر شهیر آیت‏الله اقا سید محمد مسیح بن مرحوم علامه مشهور در آفاق آیت‏الله العظمى آقا سید محمد باقر خونسارى صاحب کتاب معروف (روضات‏الجنات) از علماء معاصر تهران است. وى در هفتم ماه رجب سال 1347 ق در اصفهان بدنیا آمده و پس از تحصیلات علوم جدید بتحصیل علوم دینى پرداخته و مقدمات و سطوح عالى را در اصفهان خوانده آنگاه به قم آمده و کفایه را از محضر آیت‏الله العظمى مرعشى نجفى مد ظله و آیت‏الله حاج شیخ مرتضى حایرى فراگرفته و بدرس خارج مرحومین آیتین خونسارى و حجت شرکت نموده و در خلال آن شرح تجرید و شرح شوارق لاهیجى را از حضرت آیت‏الله العظمى حاج احمد خونسارى مد ظله استفاده نموده و از محضر و درس فقه و مقدارى اصول آیت‏الله العظمى بروجردى اعلى الله مقامه بهره‏مند گردیده و تقریرات دروس ایشان را برشته تحریر درآورده خصوصاً مسئله لباس مشکوک را بصورت رساله جداگانهاى بنام (السبیل المسلوک فى اللباس المشکوک) نوشته و پس از ده سال اقامت در قم باصفهان مراجعت و بتدریس معالم و شرح لمعه در مدرسه صدر و اقامه جماعت در مساجد اجداد خود مانند (مسجد البادران هنگام ظهر و مسجد خیابان هنگام شب و مسجد شیخ بهائى هنگام صبح) و بیان درس تفسیر قرآن کریم براى مؤمنین اشتغال داشته سپس بر حسب تصادف به تهران آمده و جمعى از مومنین و نماز گزاران (مسجد الرحمن) واقع در شمال تهران از معظم له براى اقامه جماعت در آن مسجد تقاضا نموده و ایشان هم اجابت و تا این تاریخ بانجام وظیفه اشتغال دارد.

7ژوئن در گذر تاریخ

* روز استقلال «واتیکان»
 از ایتالیا (1929م)

* مرگ «هنری میلر» نویسنده معروف آمریکایی (1980م)

* برگزاری نخستین انتخابات آزاد اندونزی پس از 35 سال استبداد (1999م)

* روز مقدس مسیحیان و عید گل‏ریزان به مناسبت نزول روح‏القدس بر حواریون
اشاره:
عید پنجاهه یا عید گل‌ریزان (یونانی باستان [‎Πεντηκοστή [ἡμέρα‏ پـِنتِکُسته [هِـمِرا] به معنی پنجاهمین [روز]) یکی از عیدهای اصلی در میان مسیحیان است که طی آن آنچه «نزول روح‌القدس بر حواریون» نامیده می‌شود جشن گرفته می‌شود.
به باور مسیحیان، پس از مصلوب شدن و درگذشت مسیح (که آدینه نیک نامیده می‌شود)، مسیح پس از دو روز از مرگ برخاست (که به این مناسبت عید پاک جشن گرفته می‌شود). در باور پیروان مسیح، پس از این رویداد، عیسی مسیح تا روز چهلم رستاخیز خود به شاگردانش که حواریون نامیده می‌شوند آموزش می‌داد ولی در چهلمین روز معراج کرد و به دنیایی دیگر رفت.
به باور پیروان مسیح، عیسی مسیح پیش از معراج به حواریون قول داد تا برای ادامه راهنمایی آن‌ها، روح‌القدس (یکی از سه موجود برتر مقدس) را به جای خود نزد آنان بفرستد. بر این اساس، روح‌القدس
 ۱۰ روز پس از معراج، یعنی پنجاه روز پس از برخاستن مسیح از مرگ، بر حواریون
نزول کرد که این روز به عنوان عید پنجاهه جشن گرفته می‌شود.
عید پنجاهه از دیدگاه تاریخی و نمادین با جشن فصل درو یهودیان که شاووت نامیده می‌شود مرتبط است. در جشن شاووت، یهودیان مناسبت آنچه «اعطای ده فرمان از سوی خدا در کوه سینا، پنجاه روز پس از خروج» می‌نامند را جشن می‌گیرند.
سالروز عید پنجاهه درسال ۲۰۱۰ در ۲۳ مه و در سال ۲۰۱۱ در ۱۲ ژوئن است.
از فعالیت‌هایی که در کشورهای گوناگون مسیحی به فراخور عید پنجاهه انجام می‌شود می‌توان به انجام مراسم در کلیسا، ضیافت‌های شام و ناهار، دسته‌های خیابانی، انجام غسل تعمید، مراسم محلی و رقص و پوشیدن جامه‌های جشن اشاره کرد.

* درگذشت «یوهان هولْدِرْلین» ادیب و شاعر برجسته آلمانی (1843م)