49 سال پيش در شب 12 و بامداد 13 اوت سال 1961 ميلادي مقامات جمهوري دموكراتيك آلمان ديواري را پيرامون منطقه تحت نفوذ شوروي در برلين روي خطي كه اين بخش را از بخش تحت اشغال آمريكايي ها ، بريتانيايي ها و فرانسوي ها جدا مي كرد احداث مي كنند و شهر برلين را به صورت 2 بخش مجزا در مي آورند.
ماموران پليس و كارگران شتابان تمام راه هاي جاده اي ميان بخش تحت اشغال شوروي و ساير بخش هاي شهر برلين را مسدود مي كنند.
از اين پس ، بخش تحت نفوذ شوروي برلين شرقي و ساير بخش هاي شهر برلين غربي ناميده مي شوند. ماموران و كارگران يك ديوار بتوني را احداث كرده ،برفراز ديوار سيم هاي خاردار كشيده و خندق هاي عريض و عميقي را حفر مي كنند. در عين حال ، ارتباط خطوط راه آهن نيز بين 2 بخش برلين قطع مي شوند.
اهالي دو بخش برلين صبح روز 13 اوت پس از ورود به خيابان ها با تعجب استحكاماتي را مشاهده كردند كه همشهري ها و خانواده ها را از يكديگر جدا كرده بود. والدين از فرزندان خود جدا شدند و حتي تعداد زيادي زن و شوهر كه به دلايل شغلي يا بر حسب تصادف ، شب قبل در بخش ديگر برلين به سر برده بودند ، از يكديگر جدا افتادند.
مردم برلين شرقي و غربي حيرت زده به تلاش هاي مقامات آلمان دموكراتيك كه به دستور شوروي براي جدا كردن يك ملت انجام مي دادند ، نگاه مي كردند.
در روزهاي بعد ، در ميان تعجب جهان غرب و مردم برلين ، مقامات آلمان شرقي جداسازي دو برلين را كامل كردند و با مسدود كردن پنجره ها و درهاي ساختمان هايي كه در خط حائل واقع شده بودند ، روزنه اي را ميان دو بخش برلين باقي نگذاشتند.
افكار عمومي غرب بلافاصله اين استحكامات را «ديوار شرم» ناميدند كه سال ها بعد به ديوار برلين شهرت يافت.اين ديوار به طول 45 كيلومتر پيرامون برلين غربي كشيده شد و 120 كيلومتر در ساير مناطق آلمان شرقي كه به آلمان غربي منتهي مي شد ، امتداد يافت.
به اين ترتيب واژه «پرده آهنين» كه چرچيل به محض پايان جنگ جهاني دوم آن را به كار گرفته بود ، تحقق يافت.
حكومت كمونيستي آلمان شرقي با احداث اين ديوار تصميم داشت از فرار اتباع خود به جمهوري فدرال آلمان كه مردم آن برخلاف بخش شرقي از رفاه برخوردار بودند ، جلوگيري كند.
از زماني كه در سال 1949 ميلادي 2 آلمان با 2 حكومت متفاوت ايجاد شده بودند ، بيش از 3 ميليون از مردم به عبارتي معادل 20 درصد جمعيت جمهوري دموكراتيك آلمان به غرب فرار كرده بودند.
پس از احداث ديوار برلين ، علي رغم برقراري موانع امنيتي مختلف ، مانند مناطق مين گذاري شده ، سيم هاي خاردار الكتريكي ، مناطق ممنوعه كه با شن نرم سطح آن پوشيده شده بود تا اثر گام ها بر آن معلوم باشد ، برج هاي نگهباني در فواصل نزديك به هم ، هزاران نفر از مردم برلين شرقي براي نجات از ديكتاتوري كمونيستي يا دست يافتن به رفاه بيشتر تلاش كردند اين موانع را پشت سر گذاشته و به برلين غربي فرار كنند. اما بسياري از آنها در اين راه شكست خوردند و توسط رگبار مسلسل هاي نگهبانان مرزي كه در برج ها نگهباني مي كردند ، كشته شدند.
بااين حال از زمان احداث ديوار برلين تا زمان اتحاد دوباره 2 آلمان در سال 1989 حدود 5000 نفر موفق شدند از اين استحكامات مهيب عبور كرده و خود را به برلين غربي برسانند. اما صدها نفر ديگر در راه اين هدف در كنار ديوار يا روي سيم هاي خاردار توسط گاردهاي مرزي آلمان شرقي كه در برج ها مستقر بودند جان خود را از دست مي دهند.
به اين ترتيب ، در شب 12 و بامداد 13 اوت سال 1961 ميلادي مقامات جمهوري دموكراتيك آلمان در مقابل ديدگان حيرت زده مردم ديواري را پيرامون بخش تحت نفوذ شوروي در شهر برلين ايجاد مي كنند.ارتباط برلين شرقي با برلين غربي قطع مي شود.
شهر برلين غربي به صورت يك شهر محصور در خاك جمهوري دموكراتيك آلمان درمي آيد.
احداث اين ديوار چنان شتابان انجام مي گيرد كه بسياري از خانواده ها كه در مناطق مختلف شهر زندگي مي كردند براي مدت 28 سال از يكديگر جدا مي شوند.زنان از شوهران ، فرزندان از والدين ، برادران و خواهران از يكديگر براي سال ها جدا شده و بسياري از آنها تا آخر عمر موفق به ديدار دوباره يكديگر نمي شوند.
تا اين كه در روز 9 نوامبر سال 1989 ميلادي در پي شورش غيرقابل كنترل مردم برلين شرقي بخش هايي از ديوار تخريب شده و راه عبور ميان 2 برلين دوباره گشوده شد. سقوط ديوار برلين مقدمات فروپاشي رژيم هاي كمونيستي در كشورهاي اروپاي شرقي و اتحاد جماهير شوروي بود.

بهرام افتخاري
جام جم