همشهری آنلاین - مهدی تهرانی:پیشینه ژانر معمایی به دهه ۱۹۲۰ و شکوفایی آن از دهه ۳۰ میلادی رخ داده است. در حال حاضر گونه‌ی سینمایی معمایی، یکی از محبوب‌ترین و یکی از پرتماشاگرترین‌ها در بین ژانر‌های هنر هفتم برشمرده می‌شود.

در بين گونه‌هاي سينمايي، ژانر جنايي  از پررونق‌ترين‌ها و مرتبط‌ترين گونه‌ها با ژانر معمايي شناخته شده است. به همين منوال ژانر پليسي نيز مي‌تواند به ژانر معمايي ربط پيدا كند. از اين منظر برخي سينمايي‌نويسان و مورخان سينما؛ ژانر معمايي را يك زير ژانر در گونه‌ي جنايي مي‌دانند. نمونه هايي از اين‌گونه را در ذيل ببينيد:

    نگاهی به فیلم پادشاهان خیابان ساخته ديويد آير

    شاترآیلند ؛ ساخته مارتين اسكورسيزي : عشق زیر پای جنون

    شاترآیلند ؛‌ کودک یا هیولای درون؟ رفتارشناختی آنچه که ناپیدا است

    درباره دشمنان مردم ساخته مایکل مان

    بچه عوض شده؛ ساخته كلينت ايست وود: مبارزه تا مرز پیروزی

از سويي ديگر قواعد ژانر معمايي پرداخت شده و نظام‌مند است و مي‌تواند به عنوان يك ژانر مستقل نيز معرفي و در نظر گرفته شود. در حال حاضر در سينماي دنيا عمدتا ژانر معمايي را يك گونه‌ي مستقل و يا همراه تريلر در نظر مي‌گيرند.

در ژانر معمايي آنچه مهم است سهم يك راز در داستان است. اين راز يا از تماشاگر مخفي است و يا اينكه در همان ابتداي داستان و در طي روايت فيلم با وي در ميان گذاشته مي‌شود. هرچه باشد، مهم پرداخت اين راز و معما و به جواب رسيدن در انتهاي اثر سينمايي است.

در ژانر معمايي؛ شخصيت معما ساز و رازگونه يا يك انسان است يا يك موجود زنده غير از انسان و يا يك شخصيت خيالي و يا حتي يك موجود غيرواقعي. عناصر داستان در ژانر معمايي مدام به سمت برملا كردن راز و معما مي‌روند و از سويي ديگر برخي از عناصر داستان سعي در مخفي شدن آن دارند. از اينروست كه زبردستي و تبحر داستان نويس و سناريست و سپس مديريت و ذهن خلاق كارگردان در پرداخت شدن نهايي؛ اصلي‌ترين عنصر در به بار نشستن يك اثر سينمايي معمايي به حساب مي‌آيد.

   
از ديگر سو سبك بازيگري نيز؛ در ژانر معمايي تكنيك‌هاي خاصي مي‌طلبد و همچنين استعداد و غريزه‌ي طبيعي. از جديد‌ترين فيلم‌هاي اين ژانر؛ آخرين فيلم ديويد فينچر يعني " دختر از دست رفته"  GONE GIRL محصول 2014 قابل اشاره است.

در بين سريال‌هاي تلويزيوني كه معروفيت جهاني داشته باشند، احتمالا مجموعه سريال‌هاي بريتانيايي شرلوك هلمز با حضور بازيگر اسطوره‌اي و تواناي آن " جرمي برت" بهترين مثال براي يك مجموعه تلويزيوني در ژانر معمايي مي‌باشد.

در سالهاي دور و در دهه 50 و 60 عمده آثار آلفرد هيچكاك نيز در رده فيلم‌هاي مهم معمايي قرار مي‌گرفتند. طرز بيان معما و رازهاي داستان نيز به گونه‌اي بود كه هيچكاك هرگز دستش را براي تماشاگر رو نمي‌كرد، از اين رو تعليق و سوسپانس روايت تصويري به اندازه‌اي بود كه تماشاگر تا انتها فيلم را دنبال مي‌نمود. نمونه آثار بريتانيايي و آمريكايي هيچكاك در عناوين ذيل بررسي شده اند كه شامل آثار معمايي وي نيز مي‌شوند:

    مروری بر دوره فیلمسازی آلفرد‌ هیچکاک در سینمای بريتانيا

    مجموعه تصاویر/ دوره فیلمسازی آلفرد هیچکاک در سینمای بریتانی

    مروري بر دوره فيلمسازي آلفرد هيچكاك در سينماي آمريكا


بازهم تكرار مي‌كنم، ژانر معمايي مي‌تواند با گونه‌هاي پليسي و جنايي و تريلر كه پيش از اين نيز مفصلا در مجله ژانر بحث شده‌اند، تركيب شوند.