(ما) معتقديم اين مجموعه اي كه به عنوان سازمان تبليغات اسلامي گرد هم آمده اند، بالاترين و منسجم ترين مجموعه اي هستند كه در طول تاريخ تبليغاتمان داشته ايم.
چهره نوراني اسلام را براي جهانيان روشن نماييد كه اگر اين چهره با آن جمال جميل كه قرأن و سنت در همه ابعاد به آن دعوت كرده اند، از زير نقاب مخالفان اسلام و كج فهمي هاي دوستان خود نمايي نمايند، اسلام جهانگير خواهد شد.
مقام معظم رهبري حضرت آيت الله خامنه اي (مدظلّه العالي)
رشد، شكوفايي و توسعه فرهنگها به تناسب و گستره اوجي است كه از حصارها، محدوديتها و مرزهاي جغرافيايي مي گيرند. يك مكتب و ايدئولوژي به همان ميزان مي تواند از قدرت و قدمت بيشتري بهره مند باشد كه بتواند در ميدان حضور، با ملل و مردم بيشتري از جوامع بشري ارتباط برقرار كند. امروزه گرچه حقانيت مكاتب و فرهنگها را با ميزان گستره جغرافيايي، حضور آنها در ميان ملل و اقوام مختلف نمي توان محك زد، اما يك مكتب و ايدئولوژي، اگر براي ايجاد چنين ارتباط و موقعيتي جهش و اوج نداشته باشد، مسلماً در همان خاستگاه خود، در برابر امواج تهاجم فرهنگهاي بيگانه دچار نابودي تدريجي خواهد شد. بر همين اساس مقوله تبليغ و پيام رساني در متن و شأن رسالت انبيا و پيروان صالح آنان به مثابه يك اصل و ضرورت اجتناب ناپذير عينيت پيدا كرده است تا مشعل هدايت در جوامع بشري جاودان و تحقق عنايت خلقت آفرينش تأمين شود.
تبليغات، به معناي مجموعه اعمال گفتاري، نوشتاري، رفتاري و تصويري است كه به منظور نفوذ و تأثيرگذاري در شخصيت، افكار، عقايد و احساسات مخاطبان سازماندهي مي شود و براي جهت بخشيدن به آنان در راستاي هدف و مقصدي مشخص، هويت پيدا مي كند. تبليغات در بينش و فرهنگ اسلامي از جايگاه رفيع و ويژه اي برخوردار است. امام راحل(ره) تبليغات را از اصول بسيار مهم اسلام عزيز معرفي نموده اند. اين اصل و ضرورت مهم، همان شناساندن خوبيها و تشويق به انجام آنها و ترسيم بديها و نشان دادن راه گريز و منع از آنهاست.
تاريخچه تبليغ:
تاريخ، يعني بعد زماني تبليغ را نمي توان از تاريخ حيات انسان تفكيك كرد. تبليغات با نقطه آغازين خلقت انسان و هبوط آدم بر زمين پيوند دارد، چرا كه انسان از يكسو داراي فكر و اعتقاد است و از سوي ديگر مصالح حياتي ويژه اي دارد كه اين دو اشكال گوناگون شخصيت مادي و معنوي او را تشكيل مي دهند. بعلاوه ميل به نفوذ و عشق به بقاي شخصيت و دفاع از مصالح فردي و اجتماعي از فطرتهايي است كه از خصيصه "حب ذات" سرچشمه مي گيرد. با توجه به اين مقدمه كوتاه، طبيعي است كه انسان براي منتقل كردن تفكرات و معتقدات، يعني: بخشي از وجود خويش و ديگر ايده ها و سمبل ها كه با مصالح زندگيش گره خورده است تلاش كند و در راه گسترش آنها كه نهاد "شخصيت ادبي" اوست از هر وسيله ممكن ياري جويد. اين همان تبليغ است، يعني رساندن و منتقل كردن افكار، عقايد و بازگو كردن ايدها براي ديگران و سعي در گسترش آنها و جاودانه ساختن خود از اين طريق.
به عبارت ديگر، تبليغ از حيات فكري و ادبي و مصالح حياتي انسان سرچشمه گرفته و از آن جدا شدني نيست و علي رغم تحول و تطور وسايل ارتباطي و خبر رساني و تبليغ كه روند زممان نشيب و فراز فراوان داشته و دارد. اصل تبليغ با اهداف ثابت و هميشگي است.
از اين خصيصه عمومي كه بگذريم، پاي معتقدات مذهبي در مسأله تبليغ به نحو ديگري به ميان مي آيد چراكه در دين، رساندن پيام الهي به عنوان يك تكليف مطرح است و بر اين اساس و با توجه به اين كه دين و عقايد مذهبي نيز همواره ملازم با انسانها بوده اند، نتيجه مي گيريم كه تبليغ در چارچوبه اديان و مذاهب، پا به پاي سير تكاملي انديشه ها و معتقدات انسان بخشي از فعاليتهاي مذهبي را به خود اختصاص داده است. علي(ع) درباره عهد و مبثاق الهي با فرزند آدم، در ابلاغ رسالت خداوندي مي فرمايد:
"خداوندا از فرزندان آدم پيامبراني را برگزيد و از آنان بر وحي و تبليغ رسالت، پيمان گرفت تا رسم امانت نگهدارند. آنگاه كه بيشتر مردم عهد خدا را دگرگون ساخته و خق او را ناديده انگاشته و شريكان به او نسبت دادند. و شياطين با نيرنگ راه پرستش حق را بر آنان بستند، پس خدا رسولان خود را به سوي آنان گسيل داشت و پيام آوران خود را پياپي فرستاد تا از مردم پايبندي به فطرت را بخواهند و نعمتهاي فراموش شده خدا را به يادشان آورند و با تبليغ حجت بر آنها تمام كنند وگنجينه هاي عقل ها را برانگيزند و آيات قدرت خداوندي را به آنها نشان دهند."
اين گفتار ارزشمند، رسالت الهي پيام آوران خدا را در طول تاريخ حيات انسان آنگاه كه انسانها به راه انحراف كشيده مي شدند، شياطين انس و جن، راه را بر بني آدم قطع مي كردند، بيان مي دارد و تأكيد مي كند كه رسالت تبليغ حقيقي است، همپاي فطرت و همدوش با احكام عقل و همجهت الهي و رمز رشد و تعالي كاروان انساني در گستره زمان و بستر خاك…
تعريف تبليغ:
تبليغ در مفهوم كلي آن عبارت است از: رساندن پيام به ديگري از طريق برقراري ارتباط به منظور ايجاد دگرگوني در بينش و رفتار اوست و بر سه عنصر اصلي: پيام دهنده، پيام گيرنده و محتواي پيام مبتني است. يا به عبارت ديگر تبليغ عبارت است از روش يا روشهاي به هم پيوسته(در قالب يك مجموعه)، براي بسيج و جهت دادن به نيروهاي اجتماعي و فردي از طريق نفوذ در شخصيت، افكار، عقايد و احساسات آنها، به منظور رسيدن به يك هدف مشخص، كه اين هدف ممكن است سياسي، نظامي، فرهنگي و… مشروع و يا نامشروع باشد.
تعريف تبليغ در اسلام معني و مفهوم خاصي پيدا مي كند. با كمي تأمل در آيات الهي چنين به دست مي آيد كه تبليغ عبارت است از رسانيدن پيام خداوند به مردم به مردم به عنوان يك تكليف اسلامي و محتواي پيام عبارت است از رسالت و دستورات آسماني با هدف اتمام حجت و هدايت انسانها به سوي كمال.
اين تبليغ براساس خكمت. مباني منطقي و به دور از تحريف و خلافگويي صورت مي پذيرد.
امام خميني"ره" و مسأله تبليغات:
"مسأله تبليغات يك امر مهمي است كه مي شود گفت كه در دنيا در رأس همه امور قرار گرفته است، و مي توان گفت كه دنيا بر دوش تبليغات است و… توجه داشته باشيد كه بالاترين چيزي كه مي تواند اين انقلاب را در اينجا به ثمر برساند و در خارج صادر كند، تبليغات است، تبليغات صحيح. آنچه كه هست، هيچ مبالغه نكنيد. ما متاعمان يك متاعي است كه محتاج به مبالغه نيست… بايد با تبليغات صحيح، اسلام را آنگونه كه هست به دنيا معرفي نماييد… براي خدا تبليغات كنيد كه تبليغات امر مهمي است. به همان اندازه كه تبليغات براي مستكبرين و زورگويان مضّر است به همان اندازه و يا بيشتر براي مستضعفين مفيد است…
… سلاح تبليغات برنده تر از كارد سلاح در ميدانهاي جنگ است…"
روند شكل گيري سازمان تبليغات اسلامي:
بعد از پيروزي انقلاب اسلامي نهاد شوراي عالي تبليغات اسلامي در اول تير ماه 1360 به صورت نهادي منسجم، مستقل و وابسته به ولايت فقيه با اراده امام فقيد"ره" و به منظور پرداختن به امر تبليغات به وجود آمد:
" تبليغات ديني مردمي، سازماندهي و هدايت نيروهاي مومن و تشكلهاي مردمي و ايجاد شبكه هاي وسيع ارتباطي با حزب الله، احيا، اشاعه معارف، فرهنگ و تاريخ شيعه، تنوير افكار عمومي در مقابله با تبليغات سوي تهاجم فرهنگي دشمنان، رفع نيازهاي فرهنگي اقشار جامعه به ويژه جوانان، تدوين و انتشار كتب، جزوات و نشريات مناسب به منظور معرفي علوم، معارففرهنگ، تمدن اسلامي و تبيين مواضع انقلاب اسلامي، سازماندهي و اعزام مبلغ و مربي ديني به داخل و خارج آن" از متن انقلاب متولد شد و در گذرگاههاي حساس و خطير سالهاي گذشته كه سرشار از بحران و توطئه، همراه با دسيسه و تهاجمات مختلف دشمنان اسلام در حذف انقلاب و فرهنگ اسلام ناب محمدي(ص) بوده است، نضج گرفت و رشد كردو بزرگاني چون آيات عظام جنتي، مهدوي كني و امامي كاشاني و شهيدان گرانقدري چون حجت السلام حقاني و… در اين مسير زحمتهاي فراواني كشيدند.
اين نهاد انقلابي در سير تكاملي خود، در 14/1/1360 با دست خط مبارك امام خميني"ره" به سازمان تبليغات اسلامي تغيير نام يافت و آيت الله جنتي از سوي ايشان به رياست اين سازمان برگزيده شد.
امام خميني"ره" در حكمي به ايشان فرمودند:
"… اميدوارم با تلاش پيگير و با استفاده از همه نيروهاي مومن به انقلاب و اسلام، از عهده اين مهم برآييد. تبليغات كه همان شناساندن خوبيها، تشويق به انجام آن، ترسيم بديها و نشان دادن راه گريز و منع از آن است، از اصول بسيار وهم اسلام عزيز است.
ان شاالله در محدوده توانتان، نقاط كور و مجهول را براي مردم شريف ايران و جهان اسلام باز و روشن نماييد و چهرچوب اسلام ناب محمدي كه در ترسيم قهر و خشم و كينه مقدس و انقلابي عليه سرمايه داري غرب و كمونيزم متجاوز شرق است و نيز راه مبارزه عليه ريا، حيله و خدعه را به مردم و بخصوص جوانان سلحشورمان نشان دهيد.
اين مسأله كه، نظام در اهداف خود جدي است به هيچ كس شوخي ندارد و در صورت به خطر افتادن ارزشهاي اسلامي در هر موقعيت قاطعانه برخورد مي نمايد، بايد به عنوان يك اصل خدشه ناپذير براي تمامي دست اندركاران و مردم تبليغ گردد…"
تصويب وظايف اساسي سازمان تبليغات اسلامي:
پس از ارتحال امام"ره" و پيان هشت سال دفاع مقدس، ضرورت گسترش فعاليتهاي فرهنگي و تبليغي دوچندان شد و رهبر آگاه و دلسوز انقلاب اسلامي در ديدار با مبلغان و مسولان و كارگزاران فرهنگي كشور براي تبليغ و استفاده از بارهاي نوين تبليغ تأكيد داشته اند تا آنكه در تاريخ 11/4/71 مقام معظم رهبري هيأت امناي سازمان تبليغات اسلامي را تعيين و آيت الله جنتي را به رياست هيأت امنا انتخاب فرمودند و در تاريخ 8/4/71 حجت السلام والمسلمين محمدي عراقي را به عنوان رئيس سازمان تبليغات اسلامي منصوب نمودند.
از اقدامات اوليه هيأت امنا، تصويب وظايف اساسي سازمان بود كه توسط مقام معظم رهبري حضرت آيت الله خامنه اي"مدظلّه العالي" در تاريخ 26/ 12/ 71 به سازمان تبليغات اسلامي ابلاغ شد.
وظايف اساسي سازمان تبليغات اسلامي:
وظايف سازمان در 21 مورد به شرح زير تدوين شده است:
1ـ سياستگذاري، برنامه ريزي، هدايت، سازماندهي، پشتيباني و نظارت بر تبليغات ديني مردمي.
2ـ زمينه سازي براي سازمان يافتن نيروهاي مومن و پيدايش تشكل هاي لازم برنامه ريزي و هماهنگي به منظور تقويت و هدايت مداوم انجمهاي اسلامي و جمعيتهاي مشابه و نظارت بر فعاليت آنها در جهت ارتقا كيفيت حضور نيروهاي حزب الله در صحنه هاي فرهنگي و اجتماعي.
3ـ تلاش در جهت احيا و اشاعه معارف، فرهنگ و تاريخ تشيع از همه راههاي ممكن با تأكيد بر وحدت تمام مذاهب اسلامي و حراست از آن، با همكاري مرتجع و نهادها ذي ربط.
4ـ تحقيق و بررسي در خصوص تبليغات سو و تهاجم فرهنگي دشمنان و شناسايي ترفندهاي تبليغي عليه اسلام و انقلاب اسلامي با هماهنگي ساير دستگاههاي ذي ربط و ارائه سياستهاي لازم در جهت خنثي سازي آنها و تنوير افكار عمومي.
5 ـ انجام مطالعات راهبردي و بررسيهاي كاربردي در زمينه نيازهاي فرهنگي اقشار مختلف جامعه بويژه جوانان و طراحي برنامه ها و شيوه هاي تبليغي نوين و اصلاح و احياي روشهاي سنتي در تبليغات اسلامي.
6ـ تدوين و انتشار كتب و نشريات مناسب و ضروري به منظور معرفي فرهنگ و تمدن اسلامي و تبيين مواضع انقلاب اسلامي و انجام پژوهشهاي لازم بويژه در زمينه نظام تربيتي، مباني سياسي، اقتصادي، فرهنگي حكومت اسلامي و حمايت از پژوهشگران متعهد.
7ـ تلاش در جهت هدايت افكار عمومي با استفاده از رسانه هاي همگاني و فعاليت مستقيم رسانه اي در صورت لزوم.
8ـ شناسايي، معرفي آثار فرهنگي، هنري افراد و شبكه هاي تبليغي ـ مردمي جامعه اسلامي، تهيه، عرضه فرآورده ها و آثار نمونه فرهنگي ـ هنري در جهت ارائه الگوهاي مناسب هنرمندان متعهد و انقلابي و حمايت از آنان.
9ـ برنامه ريزي، زمينه سازي و انجام اقدامات لازم براي هر چه فعالتر شدن افراد تأثيرگذار، مانند: روحانيون، دانشگاهيان، معلمان و هنرمندان در جهت رشد فرهنگ اسلامي و مقابله با آثار نامطلوب فرهنگهاي بيگانه.
10ـ برنامه ريزي، نظارت و هماهنگي در برگزاري هر چه بهتر مراسم و شعائر انقلابي و ديني در داخل و خارج از كشور با مشاركت كليه نهادهاي مردمي و دولتي.
11ـ همكاري با وزارتخانه ها، دستگاههاي دولتي و وابسته به دولت و نهاده هاي انقلابي به منظور تعميق و گسترش فرهنگ و معارف اسلامي در محيط سازمانهاي دولتي و نهادهاي انقلابي.
12ـ تأسيس و اداره موسسات آموزشي و مراكز دانشگاهي در جهت تربيت مبلغان كارآمد، هنرمندان متعهد و مربيان ديني.
13ـ تأسيس مراكز اطلاع رساني تخصصي، تبليغي و ديني.
14ـ سازماندهي و اعزام مبلّغ در ساسر كشور بويژه مناطق محروم با همكاري روحانيت و مردم.
15ـ سازماندهي و اعزام مبلّغ و مربّي ديني به خارج از كشور با همكاري مراجع ذي ربط.
16ـ هدايت و حمايت انجمنهاي اسلامي و تشكلهاي اسلامي ـ مردمي خارج از كشور و نظارت بر آنه.
17ـ برنامه ريزي فرهنگي و تبليغي جهت ايرانيان و علاقمندان فرهنگ فارسي در خارج از كشور با تأكيد بر خدمات متقابل اسلام و ايران، با همكاري و هماهنگي مراجع ذي ربط.
18ـ برگزاري كنفرانسها، جشواره ها و نمايشگاه هاي بين المللي مردم در داخل و خارج از كشور به منظور تعميق و گسترش معارف اسلامي و فراهم كردن زمينه شركت هنرمندان و شبكه هاي تبليغي ـ مردمي در كنفرانسها، نمايشگاه و جشواره هاي فرهنگي.
19ـ انجام همكاريهاي فرهنگي ـ تبليغي با مراكز اسلامي و فرهنگي داخل كشور و مراكز اسلامي و فرهنگي خارج از كشور در راستاي اهداف سازمان و به منظور تأمين ارتباط افراد و مراكز اسلامي و فرهنگي ـ مردمي. داخل كشور با ساير ملل و ايجاد زمينه هاي فرهنگي براي تأليف قلوب آنان با هماهنگي ساير مراجع ذي ربط.
20ـ نظارت بر ترجمه متون ديني و تعيين ضوابط و مقررات مربوط به تهيه، ترجمه و انتشار اين متون جهت بهره برداري در خارج از كشور.
21ـ نظارت بر چاپ و نشر قرآن از طريق تربيت مربي، تدوين جزوات آموزشي و همكاري با وزارتخانه هاي ذي ربط جهت گسترش آموزش و معارف قرآن كريم.