آسمانخراشي با 82 طبقه و با يك مشخصه منحصربه فرد: در ميان انبوهي از ايوان‌ها نمي‌توان دو ايوان مشابه هم پيدا كرد و اين همه تنها به لطف بهره‌گيري از تازه‌ترين فناوري‌هاي مربوط به عرصه طراحي و ساخت ايوان‌هاي موجي شكل صورت گرفته است. اينجا صحبت از آسمانخراشي است كه بتازگي پروژه ساخت آن به پايان رسيده و عنوان آسمانخراش سال 2009 را نيز از آن خود كرده است.
گرچه دنيا با پس‌لرزه‌هاي شديد بحران فراگير اقتصادي دست و پنجه نرم مي‌كند، اما هنوز بسياري از صنايع به توسعه خود آن هم با تكيه بر تازه‌ترين دستاوردهاي فناورانه ادامه مي‌دهند. صنعت ساختمان‌سازي و مهم‌تر از آن آسمانخراش‌سازي از جمله آنهاست و اكنون كار به جايي رسيده كه رقابتي ديدني ميان سرمايه‌گذاران در اين زمينه ايجاد شده است.
برگزاري رقابت بين‌المللي بهترين آسمانخراش‌ها بستر جذابي بر مقايسه و ارزشگذاري اين سازه‌هاي عظيم است كه در تازه‌ترين دور برگزاري آن آسمانخراش Aqua در ميان بيش از 300 رقيب از گوشه و كنار دنيا عنوان برترين آسمانخراش جهان را به دست آورده است. كار ساخت اين برج بتازگي در شيكاگو به پايان رسيده است و گفته مي‌شود يكي از فاكتورهاي جديد در زيباسازي اين شهر به شمار مي‌آيد. فاكتوري كه بيش از هر نكته‌اي در كسب اين عنوان براي سازندگان و طراحان اين برج به چشم مي‌آيد، ايوان‌هاي مواج و بتوني آن است كه هيچ يك از آنها شبيه ديگري نيست و در حقيقت هر يك شكل خاص خود را دارد. همين مشخصه ظاهري گوياي آن است كه نگاهي به عمق اين سازه، فاش‌كننده انبوه فناوري‌هاي به كار گرفته شده در آن خواهد بود.
اين سازه 82 طبقه دارد و در نگاه نخست اين‌گونه به نظر مي‌رسد كه تمامي طبقات آن با سرعت‌هاي مختلفي در حال تكان خوردن هستند.
گرچه ظاهر امر نشان از يك سازه زيبا دارد، با اين حال محققان طرح به اين نكته اعتراف مي‌كنند كه با چالش‌هاي متعددي در فرآيند ساخت پروژه روبه‌رو بوده‌اند.
محلي كه براي ساخت آسمانخراش در نظر گرفته شده به درياچه ميشيگان و رودخانه شيكاگو نزديك است و اين يعني يك خطر بزرگ ناشي از بستر مرطوب براي پي و كل سازه. از همان ابتداي پروژه ضروري بود تا بستر آبي زير محل در نظر گرفته شده براي ساخت سازه از آب تخليه شود.
براي اين منظور و فراهم آوردن شالوده‌اي مطمئن محققان گزينه‌هاي مختلفي را مورد بررسي قرار دادند و در نهايت انتقال آب موجود در بسترهاي آبي زير سازه به نقاط ديگر و پر كردن كانال‌هاي آبي با تركيباتي مشابه بتون به عنوان بهترين انتخاب در نظر گرفته شد.

ايوان‌هايي كه چالش‌برانگيز مي‌شوند
زماني كه طراحان به دنبال ارائه سازه‌اي متفاوت هستند بايد روي يك سري فاكتورهاي مشخص پافشاري كرده و آنها را مبناي كار خود قرار دهند. در آسمانخراش Aqua اصلي ترين وجه متمايزكننده سازه، ايوان‌هاي موجي شكل آن هستند. طراحان پروژه به آنها به عنوان چالشي بزرگ نگاه مي‌كرده‌اند. اما چرا چالش؟ در حالي كه هر يك از اين ايوان‌ها شكل خاص خود را دارد محدوديت زماني اصلي‌ترين مانع براي سازندگان سازه بوده است. بر اساس برنامه‌ريزي‌هايي كه از پيش صورت گرفته بود هر ايوان بايد تنها در مدت 4 روز بتون‌ريزي مي‌شده است.
قالب‌هايي كه براي اين ايوان‌ها در نظر گرفته شده بود از جنس فولاد سبك و البته مستحكمي بوده است كه به همراه صفحات فلزي انعطاف‌پذير در مجموع قالبي قابل انعطاف با لبه‌هاي قابل تغيير را در اختيار سازندگان آسمانخراش قرار داده است.
اين ايوان‌ها از حيث ارتفاع نيز متفاوت از هم هستند كه بيشترين آنها نزديك به 5/2 متر است. ظاهر موجي شكل اين ايوان‌ها تأثير قابل توجهي نيز در كاهش مصرف انرژي دارد به طوري كه با ايجاد سايه در قسمت‌هاي زيادي از واحدهاي مسكوني سازه نياز به استفاده از سيستم‌هاي تهويه هواي مطبوع كاهش پيدا مي‌كند و بدين ترتيب استفاده از انرژي و سوخت مورد نياز كاهش قابل توجهي مي‌يابد. در حقيقت طراحان پروژه تلاش كرده‌اند تا با تقليد از طبيعت و بهره‌گيري از مشخصه‌هاي عوارض موج‌دار مصرف انرژي را تا حد امكان كاهش دهند.
آسمانخراش Aqua از سوي سازمان دفاع حيوانات موسوم به PETA نيز جايزه‌اي دريافت كرده است. اين جايزه صرفا به دليل ظاهر بي‌نظم و قائده سازه اعطا شده است اما چه نكته‌اي در پشت ماجراي اعطاي اين جايزه وجود داشته است؟ تحقيقات نشان مي‌دهد ظاهر نامنظم سازه موجب مي‌شود پرندگان مهاجر تمايلي به سكنا گزيدن در آن نداشته و به نوعي از چنين سازه‌هايي هراس داشته باشند و در نتيجه حيات آنها حداقل از سوي فاكتوري به نام انسان و سازه‌هاي شهري چندان در معرض خطر قرار نمي‌گيرد.
البته در اين سازه ردپاي ساير ايده‌هاي فناوري سبز نيز ديده مي‌شود. به عنوان نمونه بخش‌هاي مختلفي از اين آسمانخراش از مصالح ساختماني دوستدار محيط زيست ساخته شده و در عين حال ايستگاه‌هاي مخصوصي نيز براي شارژ باتري خودروهاي الكتريكي در آن احداث شده است. رانندگان در اين ايستگاه‌ها مي‌توانند خودروهاي الكتريكي خود را در اندك زماني شارژ كنند. از آن گذشته ايوان طبقه هشتم سازه نيز متحرك بوده و در نقش يك سقف سبز عمل مي‌كند.
كارشناساني كه اين آسمانخراش را بدقت مورد بررسي قرار داده‌اند، مي‌گويند مي‌توان درس‌هاي زيادي از اين پروژه گرفت. اين ابتكار عمل كه بتوان با جريان بتون مايع بازي كرد و آن را به شيوه‌هاي مختلفي در سطح پهن كرد نشان از آن دارد كه مي‌توان از مصالح ساختماني فعلي مطابق با گرايش‌هاي حامي محيط زيست و صرفه‌جويي در مصرف انرژي استفاده كرد.
اين آسمانخراش 265 متر ارتفاع دارد و نكته جالب توجه اين است كه بخش قابل توجهي از آن در حقيقت يك هتل بزرگ با 334 اتاق كوچك و بزرگ و مجهز به تازه‌ترين فناوري‌هاي الكترونيكي و تصويري است. بيش از 11 كيلومتر نرده‌كشي در سراسر ايوان‌هاي سازه نيز نشان از استفاده از حجم قابل توجهي از انواع فلزات و البته نوع سبك آنها دارد.
آسمانخراش Aqua گرچه در زمره مرتفع‌ترين سازه‌هاي جهان قرار نمي‌گيرد و حتي مقايسه‌ها نشان مي‌دهند چهلمين آسمانخراش مرتفع در آمريكاست اما مرتفع‌ترين سازه جهان به شمار مي‌آيد كه طراح آن يك زن بوده است.

مهدي پيرگزي / جام جم