فساد يعني سرازير رفتن. اگر نفس را رهايش كني، خودش مي‌رود. بعد هم هرچه برود، سرعت مي‌گيرد؛ چون سرازير است.
صلاح و درست‌كردن، سربالايي است و كاملا برعكس فساد است. درست است كه هر دو تدريجي‌الحصول‌ هستند، اما در بُطئ و سرعت خيلي تفاوت دارند. انسان زود فاسد مي‌شود، اما به صلاح رفتن دير حاصل مي‌شود. تربيت خيلي حوصله مي‌خواهد.
بله لازم نيست بذر بپاشي. بذر را خدا پاشيده است. لازم نيست تو نهالي درون او بكاري. نشاء را خدا زده است. تو بايد جلوي شهوت و غضب فعلي را بگيري، نه آنكه قمعش كني و ريشه‌اش را بزني. به شهوت او روش بده! به غضب او روش بده! انبياء آمدند كه به من و تو روش بدهند، چه در بُعد شهوتمان، چه در بُعد غضبمان؛ نيامدند اينها را از بين ببرند. وجود، خيرِ محض است. همين كه خدا اينها را در وجود ما قرار داده، يعني فايده دارد و بايد باشد.
اما نبايد رها باشند. انبياء مي‌خواهند روش بدهند و آن استعدادهاي انساني و الهي دروني من و تو را شكوفا كنند. لذا امام در اينجا مي‌فرمايد كه بعضي خيال كرده‌اند كه انبيا آمده‌اند تا شهوت و غضب را نسبت به امور دنيا تحريك كنند. ايشان مي‌گويد معلوم مي‌شود كه اينها اصلا از ديانت بي‌خبرند كه اين حرف‌ها را مي‌زنند.
لذا من مطلبي را كه مي‌خواستم عرض كنم اين است كه چه شخص و چه جامعه، در هر محيطي كه باشد ـ‌ بحث من الان كلي است و ديگر اختصاص به محيط خانواده ندارد- روش‌هاي بد را زودتر ياد مي‌گيرد. اين بحث كلي است. تربيت تدريجي‌الحصول است، چه محيط خانوادگي باشد وچه محيط آموزشي باشد يا محيط شغلي باشد؛ هر جا كه بروي تربيت تدريجي‌الحصول است. اما روش رفتاري‌دادن براي فساد يا براي صلاح با هم فرق دارد. چون مسائل شهوي و غضبي، با آنچه در من فعليت دارد همسو است و لذا سريع اثر مي‌كند. اصلاح، بطئي الحصول و كند است.
فساد هم تدريجي است اما سريع الحصول است. اگر يك جامعه را رهايش كني، سرازيري است و خودش مي‌رود. اصلا لازم نيست كه مظاهر فساد را بياوريد و نمايش دهيد؛ اتفاقا بايد جلوي آن را بگيريد! اين حرف‌ كه «بايد بي‌تفاوت بود»، برخلاف حركت و هدف انبياء و اولياست. بي‌تفاوت؟! آنهايي كه مسئولند، بايد جلوي مظاهر فساد را بگيرند. اگر رهايش كنيد، جامعه خودش به سمت فساد مي‌رود. لازم نيست تحريكش كنيد، چه رسد كه با مظاهر فساد برخورد هم نكنيد. اگر برخورد نشود، جامعه سريع به فساد كشيده مي‌شود. مگر آن وقت مي‌شود اين جامعه را به اين زودي‌ها درست كرد؟!
يك ساختمان 20طبقه را در عرض چند روز شما مي‌توانيد خرابش كنيد؟ چند سال طول كشيده تا آماده شده است؟ مقدار زماني كه براي ساختن لازم است با مقدار زماني كه تخريب نياز دارد، قابل قياس نيست! پدر و مادر روي فرزندشان، 20سال زحمت كشيدند، تو خيلي آسان مي‌تواني خرابش كني. تخريب، آسان و سريع است. به فساد كشيدن جامعه، آسان و سريع است.
همين كه رهايش كني، خودش مي‌رود؛ سرازيري است. انبياء براي اصلاح جامعه آمدند. براي تربيت جامعه آمدند. اصلا تمام بعثت انبياء و اولياء براي تربيت است. ابناء بشر را مي‌خواهند آدم‌ كنند و از حيوانيت بيرون بياورند.
انسان، حيوان فعلي است. امام(رضوان‌الله تعالي عليه) مي‌گويد: «رهايش كني، حيوان عجيب و غريب در مي‌آيد»! خودش، خودبه‌خود اينجوري مي‌شود. وظيفه مربي اين است كه نسبت به شهوت و غضب به او روش بدهد؛ يعني همان روشي كه از طريق وحي به ابناء بشر رسيده است.