اولین جلد از مجموعه «ادب الهی» که در آن آیت‌الله‌العظمی حاج آقامجتبی تهرانی به بررسی مباحث تأدیب نفس از دیدگاه اخلاقی و عرفانی پرداخته‌اند، منتشر شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، اولین جلد از مجموعه «ادب الهی» که مباحث آن طی چندین سال و در بیش از 150 جلسه توسط آیت‌الله العظمی حاج‌آقا مجتبی تهرانی ارائه شده است، با عنوان «تأدیب نفس» منتشر شده است.
بنا بر این گزارش، بحث تأدیب نفس از مباحث عرفانی است که خواجه عبداله انصاری در منزل 44 کتاب منازل السائرین به آن اشاره کرده است اما به تعبیر حاج‌آقا مجتبی تهرانی تا به حال هیچ کسی به این موضوع به صورت مستقل نپرداخته است.
در تبیین اهمیت این موضوع در این کتاب آمده است: «در روایات بسیاری امر و ترغیب شده که مؤمنین تلاش کنند تا به آداب الهی مؤدب شوند. در روایتی آمده است: «تأدبوا بآداب الله» ای مؤمنین! به آداب الهی مؤدب شوید. در روایتی از علی علیه اسلام آمده است: «من تأدب بآداب الله عزوجل أدّاه الی الفلاح الدائم»، اگر کسی به آداب الهی مؤدب شود، همین ادب او را به رستگاری جاودانه میرساند. اگر انسان به آداب الهی مؤدب شود، در آداب انسانی نیز به حدّ کمالش رسیده و هیچ نقصی ندارد؛ پس آن چیزی که برای ما مطلوبیت دارد و باید آن را در نظر بگیریم این است که خود را به آداب الهی مؤدب سازیم.»
در حقیقت «تأدیب نفس»، آخرین حرف و سفارش حاج آقا مجتبی تهرانی بوده است و مباحث این جلد از معیار ارزش انسان آغاز می‌شود. ادب و هدف انسان به عنوان دو معیار مطرح می‌شود و پس از نقد دیگر معیارها وارد بررسی مفهوم ادب می‌شود. در ادامه انواع ادب به ادب انسانی و الهی تقسیم و حدود هر یک مشخص می‌شود و نوعی نقد تلویحی بر مدعیان اخلاق انسانی وارد می‌شود.
بررسی رابطه عقل و ادب مبحث بعدی کتاب است و بعد از تقریباً شش جلسه بیان مقدمات، مطلب اصلی آغاز می‌شود. آیت‌الله تهرانی پس از بیان چهار نوع ادب الهی، یعنی ادب عقل، قلب، نفس و خیال، به لوازم و کیفیت تحصیل ادب الهی می‌پردازد و در ادامه کتاب بیشتر به راهکارهای عملی تأدیب نفس پرداخته می‌شود.
برای نمونه در صفحه 177 کتاب درباره شیوه ضبط خیال می‌فرمایند: «انسان اگر بخواهد «ضبط خیال» کند، راهش این است که تصمیم بگیرد هر بار خیال باطل در ذهن او خطور کرد، ذهنش را منصرف کرده و خود را مشغول خیال خیر کند. در بحث مهار غضب نیز چنین راهکاری در روایات وجود دارد. مثلاً در روایتی دارد حضرت به کسی که خشمگین می‌شود میگوید: اگر ایستادی، بنشین؛ اگر نشستی بلند شو یا نماز بخوان. به این دسته از کارها می‌گوییم: «صوارف»؛ یعنی اموری که انسان را از آنچه در نظر دارد منصرف می کند...»
ویژگیهای کتاب ادب الهی
این کتاب متن پیاده شده سخنرانی «حاج‌آقا مجتبی تهرانی» است. ایشان یکی از شاگردان خاص حضرت امام(ره) بوده‌اند. استفاده از احادیث و روش برداشت از آنها بسیار شبیه چیزی است که در کتاب شریف اربعین امام خمینی میبینیم با این تفاوت که تا حد امکان با بیانی ساده و همه فهم همراه شده است. جمع زبان ساده و پرداختن به عمق روایات چیزی است که از کسانی برمی‌آید که تسلط کامل نه تنها بر منابع روایی که کل معارف دینی داشته باشند و این ویژگی در ایشان به نحو تمام وجود داشت. چیزی که اگر به آن تصریح هم نشود از مطالعه کتاب به آن پی برده می‌شود. شما صرفاً با یک استاد اخلاق روبه رو نیستید بلکه با یک فقیه رو به رو هستید که چارچوب علمی و مشخصی برای برداشت از احادیث و منابع دینی دارد.
از دیگر ویژگیهای خاص کتاب «غنای محتوایی» در کنار عدم پرداختن به حواشی و آوردن داستان و مواردی از این قبیل است. به طوری که شما با یک تبیین دقیق که تنها بر پایه آیات و روایات استوار است روبه رو هستید، نه ملغمه‌ای از نظرات شخصی که برای اثباتش به آیات و روایات تمسک شده است.
«نظم فوق العاده» و بیان مقدمات لازم از دیگر ویژگیهای این کتاب است. با توجه به اینکه مطالب به صورت سخنرانی بوده است و بعد در همان قالب جلسات مجزا تنظیم شده است، با این حال نظم دقیق و چارچوب بحث و ارتباط مباحث کاملاً مشهود است.
متن کتاب روان است. از اصطلاحات فنی کمتر استفاده شده است و هرجا به ضرورت از مباحث فلسفی و منطقی استفاده شده است توضیحات لازم بیان شده است.
ویژگی مهم این کتاب «همراهی نظر و عمل» است. در اصل هدف کتاب این است که راهکارهای عملی، از دل تلاشهای نظری بیرون بیاورد؛ نه این‌گونه است که نسخه‌ای بپیچد و دوایی تجویز کند، بدون آنکه بگوید علت و سبب آن چیست! و یا مطلبی بیان شود که برای مخاطب ثمره عملی نداشته باشد.
ظاهر و کیفیت ظاهری کتاب هم خوب طراحی شده است. از طراحی جلد تا قلم کتاب، از فهرست‌بندی و موضوعات فرعی و اصلی با کیفیت مناسبی کار شده است.
این کتاب در 424 صفحه از سوی مؤسسه پژوهشی فرهنگی مصابیح الهدی با قیمت 100 هزار ریال منتشر شده است. شما می‌توانید برای خرید پیامکی این کتاب در صورتی که ساکن تهران هستید عدد 3 و اگر ساکن غیرتهران هستید عدد 4 را به شماره 9124715626 پیامک کنید. همچنین می‌توانید به سایت متن مراجعه کنید. هزینه کتاب با احتساب هزینه پستی در تهران 13 هزارتومان و غیرتهران 14 هزارتومان است. برای خرید حضوری کتاب هم می‌توانید به فروشگاه کتاب کیهان به آدرس خیابان انقلاب، روبروی دانشگاه، جنب بانک ملت مراجعه نمایید.