* 18  اردیبهشت درگذر تاریخ

*  درگذشت شاعر معاصر
« غلامرضا رشید یاسمی» (1330ش)
اشاره:
غلامرضا رشید یاسمی متخلص به رشید درسال 1274 شمسی در کرمانشاه بدنیا آمد. پس از گذراندن تحصیلات ابتدائی در زادگاه خود و مدرسه سن لوئی تهران، بر اثر ذوق فطری و مؤانست با استادان فن خصوصاً ملک الشعراء بهار به سرودن شعر پرداخت و سپس به استادی دانشکده ادبیات و عضویت فرهنگستان ایران نائل آمد. او با همکاری ملک‏الشعرای بهار، ادیب و شاعر آن زمان، مجله دانشکده را تأسیس کرد و آنگاه به عضویت انجمن ادبی ایران درآمد. رشید یاسمی در این مجله و در روزنامه‏های دیگر آن دوران همچون نوبهار، آینده و ارمغان آثار و نوشته‏های خود را منتشر می‏کرد و به علت انتشار مقالات ادبی و انتقادی در روزنامه شفق سرخ، شهرت بسزایی یافت. وی با یادداشتن زبان‏های فرانسه، پهلوی، عربی و انگلیسی کتب بسیاری اعم از ترجمه و تألیف را به سرمایه فرهنگی کشور افزوده است که از بین آنها می‏توان به کتب تاریخ ملل و نحل، آیین نگارش و تاریخ ادبیات معاصر اشاره نمود. این استاد توانا همچنین کتبی نظیر ایران در زمان ساسانیان، تاریخ ادبیات ایران و
تاریخ عمومی را ترجمه کرد. استاد رشید یاسمی در اسفند ماه 1327 ش در حین سخنرانی دچار سکته ناقص گردید و مدتی در بیمارستان بستری بود، تا اینکه در هجدهم اردیبهشت سال 1330ش،
 پس از یکسال بیماری، در 56 سالگی چشم از جهان فرو بست.

*  به دستور ناصرالملک نایب السلطنه یپرم خان ارمنی و ده نفر از مجاهدین ارمنی از تهران برای کمک به فرمانفرما، روانه همدان شدند (1291ش)

*  قانون منع خروج طلا و نقره از ایران به تصویب مجلس شورای ملی رسید.(1294ش)

* 8  رجب در گذر تایخ

* شهادت «نجیب ‏الدین سمرقندی» دانشمند و طبیب (619 ق)
اشاره:
محمد بن علی بن عُمر سمرقندی ملقب به جمال الدین از مشاهیر اطبای اواخر قرن ششم و اوایل
قرن هفتم می‏باشد. اِبدالُ الاَدویه، الاسباب و العَلامات و اغذیة المَرضی از اوست. جمال‏الدین در سال 619 ق هنگامی که مغولان، هرات را تسخیر کرده و مردم را قتل عام نمودند، به دست آنان به قتل رسید.

* تولد فقیه بزرگ
 «محمد بن حسن عاملی» معروف به
«شیخ حرّ عاملی» (1033 ق)
اشاره:
محمد بن حسن عاملی معروف به شیخ حرّ عاملی در روستای مَشغَره از توابع جبل عامل لبنان متولد گردید. شیخ حسن ظهیر، شهید ثانی، پدر، عمو و دایى وی از اساتید شیخ حُرّ عاملی بودند. او تا چهل سالگی در کشور سوریه و منطقه‏ی جَبَل عامل، نزد استادان شیعی تعلیم یافت و بعدها به عراق و خراسان عزیمت نمود. شیخ حُرِّ عاملی در مشهد به منصَب شیخ الاسلامی و قاضیُ القضاتی این شهر منصوب شد و در اصفهان نیز مورد احترام علامه محمد باقر مجلسی و شاهِ صفوی قرار گرفت. از ایشان بیش از 20 کتاب و رساله بر جای مانده است. اما معروف‏ترین اثر شیخ حرُّ عاملی،
کتاب عظیم وسایل الشیعه در 30 جلد می‏باشد که کار تألیف آن، هجده سال به درازا انجامید. وی در این کتاب، همه‏ی روایات و اخباری را که در قرن چهارم هجری در کتب ششگانه‏ی روایی شیعه(شامل اصول کافی،
مَن لایحضُرُهُ الفقیه، تهذیب و استِبصار، محاسن برقی و قُربُ الاستاد) گرد آمده بود، یک‏جا جمع‏آوری کرد و روایاتی بسیار بر آن‏ها افزود. هم‏چنین کتب:
 صحیفه‏ی ثانی، الفُصولُ المُهمَّه، الفَوایدُ الطوسیَّه و تواترُ القرآن از جمله آثار این عالم بزرگ مسلمان می‏باشند. این عالم برجسته در 21 رمضان 1104 قمری در
 مشهد مقدس وفات نمود و در صحن شریف
 امام رضا(ع) مدفون گردید.

* شهادت آیت ‏الله «سیدعبدالله بهبهانی» از رهبران اصلی نهضت مشروطه
(1328 ق)
اشاره:
آیت‏الله سید عبدالله فرزند سید اسماعیل مجتهد بهبهانی در حدود سال 1260 قمری به دنیا آمد. وی پس از تحصیلِ مقدمات علوم شرعی، راهی نجف اشرف گردید و در حوزه‏ی درس آیات عظام شیخ مرتضی انصاری، میرزا محمد حسن شیرازی و سید حسین کوه‏کمری شرکت جُست. سید عبدالله پس از اخذ اجتهاد، در
سال 1295 ق به تهران مراجعت کرد و پس از
 فوت پدر، مقام مذهبی او را احراز کرد. سید با کمک هوش فطری و صراحت بیان، در حوزه‏ی علمی تهران به مرور به شهرت دست یافت و در شمار
 علمای بزرگ پایتخت درآمد. آیت‏الله بهبهانی در جریان مشروطه، به همراه آیت‏الله سیدمحمد طباطبایى، رهبری اصلی مشروطیت را برعهده داشت و در راه تحقق آرمان انقلابی خویش، صدمات فراوانی دید و مدتی به عتبات تبعید گشت. وی در واقعه‏ی به توپ بستن مجلس توسط محمدعلی شاه قاجار، به اسارت قزّاقان درآمد و بعد از شکنجه‏های بسیار، با سر برهنه و چهره‏ی خون‏آلود و جامه‏ی پاره به باغشاه برده شد.
آیت‏الله بهبهانی، پس از اعلان مشروطیت، فعالانه در برگزاری انتخابات و تشکیل مجلس ملی شرکت جُست. اگرچه خود هیچ مقام دولتی را نپذیرفت ولی در همه‏ی کارها نظارتِ کامل داشت. در مجلس دوم که نمایندگان به دو گروه تندرو و میانه‏رو تقسیم شده بودند به حمایت از میانه‏روها برخاست. در این حال تندروان کمر به قتل او بستند. سرانجام آیت‏الله بهبهانی، این روحانی آگاه و مجتهد مبارز و مقتدر در هشتم رجب سال 1328 ق برابر با 24 تیرماه 1289 ش در 68 سالگی توسط اشخاص نقابداری که به منزلِ او هجوم آورده بودند، به ضرب سه گلوله به شهادت رسید. از این عالم برجسته، 25 رساله در فقه به جای مانده است.

* 8  می در گذر تاریخ

* عدام «آنتوان لاوازیه» دانشمند فرانسوی در جریان انقلاب کبیر فرانسه (1794م)
اشاره:
آنتوان لاوازیه کاشف و دانشمند شهیر فرانسوی و از بنیان‏گذاران علم شیمی نوین، در 26 اوت سال 1743م در پاریس به دنیا آمد. وی در ابتدا رشته حقوق را به پایان رساند ولی به دلیل علاقه زیاد به علوم پایه، وارد این عرصه گردید. از این رو از جوانی زیر نظر استادانی ماهر، نجوم، گیاه‏شناسی و شیمی و زمین‏شناسی را به خوبی فراگرفت و در 25 سالگی به عضویت فرهنگستان سلطنتی علوم برگزیده شد. از این زمان بود که تحقیقات خود را بر روی شیمی و فیزیولوژی متمرکز نمود و به اکتشافات مهمی نائل آمد. لاوازیه در ضمن تحقیقات خود، هوا را تجزیه کرد و عناصر تشکیل دهنده آن را شناخت. او بدین ترتیب گاز اکسیژن و اهمیت آن را در عمل احتراق کشف نمود و هم‏چنین موفق شد، هوا را از ترکیب عناصر اولیه آن بسازد. او اولین کسی بود که ثابت کرد حرارتی که بدن دارد نتیجه احتراق کندی است که به طور مداوم در بدن ایجاد می‏شود. به مناسبت همین تحقیقات، او را بنیان‏گذار علم فیزیولوژی و بیوشیمی می‏دانند. وی پژوهش‏ها و آزمایش‏های گسترده‏ای در علم شیمی انجام داد آزمایش‏ها، قانون بقا و پایندگی ماده را به اثبات رسانید. به موجب این اصل، هیچ چیز نه به خودی خود به وجود می‏آید و نه از بین می‏رود. این قانون پایه و اساس فرمول‏های مهم شیمی امروز است. مأموریت‏ها، مسئولیت جمع‏آوری مالیات مردم فرانسه به او داده شد. اما پس از انقلاب کبیر فرانسه، بر اثر جو سازی‏هائى که علیه این دستگاه صورت گرفت، مسئولان آن به صورت افرادی خون‏خوار و منفور معرفی شدند که از آنها مالیات می‏گرفته‏اند. لذا همگی را دستگیر و محاکمه کردند. لاوازیه هم که نتوانسته بود بی‏گناهی خود را در این محاکمه جنجالی ثابت کند، محکوم به اعدام شد و سرانجام در روز هشتم مه 1794م، در 51 سالگی به زیر تیغ گیوتین رفت.

*روز جهانی صلیب سرخ و هلال احمر (1864م)
اشاره:
صلیب سرخ، عنوان سازمانی بین‏المللی است که برای تسکین آلام بشری و حفظ و پیشرفت بهداشت عمومی، بر طبق موافقتنامه ژنو در سال 1864م و خاصه در نتیجه مساعی شخصی به نام ژان هانری دونان سوئیسی، تشکیل یافت. او در سال 1862م پیشنهاد کرد که خدمت به رنجوران و زخمی‏های نظامی، فعالیتی بی‏طرف محسوب شود. این پیشنهاد  با استقبال
انجمن‏های امور خیریه مواجه شد و موافقتنامه کنفرانس بین المللی ژنو در سال 1864م برای بهبود وضع مجروحان نظامی تدوین گردید. از آن پس جمعیت‏های ملی صلیب سرخ به وجود آمده و گسترش پیدا کرد. هم‏چنین به پاس تلاش هانری دونان، روز هشتم مه، سال‏روز تولد وی به عنوان روز جهانی صلیب سرخ تعیین شد.

* مرگ «جان استوارْتْ میل» فیلسوف و سیاست‏مدار شهیر انگلیسی (1873م)
اشاره:
جان استوارت میل، فیلسوف و نظریه‏پرداز انگلیسی، در 20 مه 1806م در شهر لندن به دنیا آمد و از کودکی به تحصیل دانش روی آورد. وی از ده سالگی مطالعه آثار افلاطون و دیگر فلاسفه را آغاز کرد و در هفده سالگی وارد کمپانی هند شرقی گردید. میل پس از آن به شعر و ادب گرایش یافت و علاوه بر فراگیری موسیقی، آثار ادبی نویسندگان برجسته را مطالعه نمود. وی بعدها وارد سیاست شد و مدت‏ها نمایندگی پارلمان را پذیرفت، اما وارد هیچ حزب و دسته‏ای نگردید و فقط نظریه خویش را مورد بحث قرار می‏داد. جان استوارت میل مؤسس مکتب سودگری یا سودخواهی بود. بر اساس این نظریه، آن‏چه که متضمن و دربرگیرنده حداکثر خیر و سود برای بیشتر مردم است، میزان اخلاقی بودن آن است. میل در اخلاق نیز طرفدار مذهب سودگری و اصالت لذت است. وی سعادت را در لذت و سود، و عدم سعادت را در اَلَم و زیان می‏داند و اعتقاد دارد که برای رسیدن به سعادت، باید لذت را افزایش داد و از رنج و درد کاست. میل در فلسفه و روش علمی معتقد به تجربه و آزمایش است. به عقیده او، اساس دانش بشری بر دریافت‏های مستقیم از موجودات خارجی است ولی بیشتر، علم آن از راه استنتاج به دست می‏آمد.
عقاید میل سبب اصلاحات اجتماعی و سیاسی زیادی شد و در اقتصاد و فلسفه بعد از خود نیز تأثیر گذاشت. نظام منطقی میل، نظام استقرایى قیاسی است که در آن، استقرا یعنی از مشاهده حقایق جزئی به اصول کلی رسیدن و قیاس یعنی از اصول کلی به حقایق جزئی رسیدن. به عقیده وی، تنها با این نظام منطقی است که ما می‏توانیم امیدوار باشیم که معارف کهن را به اثبات رسانیم و به کشف معارف جدید نائل گردیم.
جان استوارت میل، کتاب‏ها و رساله‏های مختلفی درباره افکار خود نگاشت که اصول اقتصاد سیاسی، اصول علم اقتصاد و آزادی از آن جمله‏اند.
جان استوارت میل سرانجام در هشتم مه 1873م،
در 68 سالگی درگذشت.

* تولد «هاری ترومن»
 سی و سومین رئیس جمهور آمریکا (1884م)

* ویران شدن شهر «سن پیر»
 فرانسه بر اثر آتشفشان (1902م)
اشاره:
در اثر آتشفشان کوه مون پلیه در جنوب فرانسه درروز هشتم مه 1902م، شهر سن پیِر که در دامنه این کوه قرار داشت از بین رفت. در این فاجعه که تنها
سه دقیقه طول کشید، سی هزار نفر جان خود را از دست دادند. آتشفشان مون پلیه، سال‏ها خاموش بود و انفجار آن نیز ناگهانی بود. این آتشفشان از سال 1902م به بعد همچنان غیر فعال و خاموش است.

*  امضاء قرارداد مودّت دریانوردی و تجارت بین ایران و نروژ در پاریس (1930م)

* اعلام پایان جنگ جهانی دوم در اروپا (1945م)
* تولد پل گوگن ، نقاش فرانسوی (1848م)