مدیرکل ثبت احوال آذربایجان‌شرقی گفت: اسامی زهرا و فاطمه همچنان صدر نشینان اسامی برای دختران در آذربایجان‌شرقی هستند و خانواده‌ها ترجیح می‌دهند تا نام فرزندان دختر خود را با این اسامی مزین کنند.


علی جعفرآذری امروز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در تبریز اظهار کرد: از کل اسامی ولادت‌های ثبت شده برای دختران در سال گذشته در استان اسامی زهرا و فاطمه رتبه‌های اول و دوم را به خود اختصاص داده‌اند.

وی در تشریح جزئیات این موضوع گفت: اسم زهرا در سال گذشته 8.12 درصد اسامی دختران و فاطمه 6.91 درصد را به خود اختصاص داده‌اند که به ترتیب رتبه‌های اول و دوم فراوانی اسامی دختران در آذربایجان‌شرقی محسوب می‌شوند.

جعفرآذری اضافه کرد: سال گذشته 2 هزار و 823 نام زهرا از سوی خانواده‌ها برای دخترانشان انتخاب شده و 2 هزار 405 نام فاطمه نیز مورد اقبال خانواده‌ها بوده است.

این مقام مسئول در حوزه ثبت احوال آذربایجان‌شرقی کل ولادت‌های ثبت شده برای دختران در استان را 34 هزار و 758 مورد اعلام کرد.

نام گذارى حضرت زهرا سلام‏‌اللَّه‏ علیها   

نام‏گذارى زهرا علیه‌السلام است از طرف خداوند متعال مى‏باشد، همانند اسم‌‌گذارى محمد صلى‌اللَّه علیه و آله و سلم، و على و حسن و حسین علیهم‏ السلام حضرت فاطمه‏ زهرا علیهاالسلام در پیشگاه خداوند 9 اسم مخصوص دارد: فاطمه، صدیقه، مبارکه، طاهره، زکیه، راضیه، مرضیه، محدثه و زهراء.

حضرت فاطمه‏ زهرا (س) یک نام رسمى داشت که همان فاطمه است. این نام را پیامبر اکرم صلى‌اللَّه علیه و آله و سلم هنگام تولد به امر خداوند براى دخترش برگزید؛ اما به تصریح امام صادق علیه‏ السلام، فاطمه‏ زهرا (س) 9 اسم مخصوص، در پیشگاه خداوند متعال دارد، بنابراین یکى از کنیه‌‌هاى آن حضرت «اُمّ‏الأسماء» است؛ یعنى بانویى که اسامى فراوان دارد. و این امر دلالت بر عظمت روحى صدیقه کبرى (س) مى‏کند، زیرا حضرت فاطمه (س) زن نمونه بودند.

زن نمونه؛ یعنى انسانى کامل که براى بشریت الگو و سرمشق مى‌‌باشد، از این رو همه‏ صفات عالى انسانى در صدیقه طاهره (س) جمع بود و ایشان در برابر هر صفت نیک، داراى لقبى خاص هستند. این 9 نام که از شهرت والایى برخوردار است به ترتیب ذکر شده در حدیث فوق مورد بررسى و تبیین قرار مى‏گیرد.

معانی اسم فاطمه (س)

فدر لغت وقتى طفل از شیر گرفته مى‏شود، مى‏گویند: فَطَمَ الولدَ.

«فاطمه وصفى است از مصدر فطم. و فطم در لغت عرب به معنى بریدن، قطع کردن و جدا شدن آمده این صیغه که بر وزن فاعل معنى مفعولى مى‏‌دهد، به معنى بریده و جدا شده است.

فاطمه از چه چیز جدا شده است؟

در روایات بسیارى به وجه تسمیه‏ آن حضرت به «فاطمه» اشاره شده است. فاطمه از جهل و پلیدى جدا شده است.

عن الباقر علیه‏السلام قال:... ثم قال:

«إنّی فطمتک بالعلم، و فطمتک عن الطّمت. ثم قال أبوجعفر علیه‏السلام: واللَّه لقد فطمها اللَّه تبارک و تعالى بالعلم و عن الطّمث بالمیثاق.

امام باقر علیه‏ السلام فرمودند: خداوند فاطمه‏ زهراء را از جهل و پلیدى جدا نموده است، بنابراین «فاطمه» نام گرفته است. ایشان سپس ادامه دادند: به خدا قسم، خداوند در عالم پیمان و عهد (یعنى عالم ذر) فاطمه (س) را از جهل و پلیدى جدا کرده است.»

امام باقر (ع) فرمودند: در روز قیامت حضرت فاطمه (س) بر در جهنم توقفى دارند. روى پیشانى هرکس نوشته شده است که مؤمن است یا کافر. در این هنگام به یکى از دوستان خطاکار حضرت فاطمه (س)، فرمان مى‌‌دهند به طرف جهنم برو. فاطمه‏ زهراء (س) روى پیشانى او را مى‌ خواند: (بر روى پیشانى او نوشته شده است) «دوستدار زهراء».

«فاطمه‏ زهراء (س) به درگاه خداوند عرضه مى‌‌دارد: خدایا! پروردگارا! نام مرا «فاطمه» نهادى و فرمودى: «به خاطر تو، دوستدارانت و دوستداران فرزندانت را از آتش جهنم رهایى مى‏بخشم.» وعده‏ تو همیشه حق بوده و هیچ‏گاه خلاف وعده‏ خود عمل نکرده‌‌اى.

«خداوند متعال مى‏فرماید: فاطمه جان! چنین است که مى‌‏گویى. من تو را فاطمه نام نهادم و هرکس که تو را دوست بدارد، یا فرزندان تو را دوست بدارد، او را از آتش جهنم رهایى مى‌ بخشم، وعده‏ من راست است و من خلاف وعده‏ خود عمل نمى‌‏کنم. من این بنده ‏ام را به طرف جهنم فرستادم تا تو او را شفاعت کنى و فرشتگان و پیامبران من و هرکس در محشر است مقام تو را پیش من ببینند. هرکس را که مؤمن (و عاشق) یافتى دستش را بگیر و داخل بهشت نما.»

خلایق از معرفت فاطمه (س) عاجزند.

قال الصادق علیه‏السلام:

«إنا أنزلناه فى لیلة القدر، اللیلة، فاطمة والقدر، اللَّه. فمن عرف فاطمة حق معرفتها، فقد أدرک لیلة القدر و إنّما سمیت «فاطمة» لأنّ الخلق فطموا عن معرفتها،

امام صادق علیه‏ السلام درباره آیه‏ ى کریمه «إنّا أنزلناه فى لیلة القدر» فرمود:مراد از «لیلة» فاطمه است. مراد از «قدر» خداوند است، پس هرکس مادرم فاطمه‏ زهرا (س)را آنگونه که باید، بشناسد، شب قدر را درک کرده است. مادرم «فاطمه» نامیده شد، زیرا خلایق از معرفت او عاجزند.»

فاطمه مشتق از فاطر است.

قال النبى صلى‌اللَّه علیه و آله لفاطمة علیهاالسلام.

«شق‌اللَّه لک یا فاطمة! إسماً من أسمائه، فهو «الفاطر» و أنت «فاطمة.»

پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله به حضرت فاطمه (س) فرمودند: اى فاطمه‏ من! خداوند براى تو اسمى از اسامى خود برگرفته خداوند «فاطر» است و نام تو را «فاطمه» گذاشته است.»

نام فاطمه (س)برگرفته از نام خداوند

«هذه «فاطمة» و أنا فاطر السماوات والأرضین فاطم، أعدائی عن رحمتی یوم فصل قضائی و فاطم أولیائی عمّا یعتریهم و یشینهم فشققت لها إسماء من إسمی،

من فاطر زمین و آسمان هستم (یعنى خالق آسمان و زمین هستم.) و در روز قیامت دشمنان خود را از رحمتم محروم مى‏گردانم و اولیاى خود را، از هر چه آنها را مى‌‌آزارد و ناپسند دارند، جدا نموده‏‌ام، پس نام «فاطمه» را از نام خود مشتق نمودم.

معنی زهرا: درخشان چهره

معنی زهرا در فرهنگ‌های لغت:

زهرا. زهراء. (فرهنگ فارسی معین ). از «زهرا» تازی  بمعنی درخشان . روشن . درخشنده روی . و در اشعار فارسی این کلمه اغلب صفت زُهْره آمده است ، بمعنی زهره ٔ درخشان و تابنده:

گهی چون آینه چینی نماید ماه دوهفته

گهی چون مهره سیمین نماید زهره ٔ زهرا.

شادی او طلبد زهره ٔ زهرا بر چرخ

که طرب راست مهیا و ندارد سر غم .

امام صادق فرمود: زیرا نور آن بانوی مکرمه در یک روز سه بار برای امیرالمومنین می‌درخشید، و چون در محراب عبادت می‌ایستاد نور درخشنده او برای اهل آسمان می‌ درخشید همانگونه که نور ستارگان برای اهل زمین می‌درخشد.

صدیقه :

زیرا او هرگز در زندگی جز راست نگفت و هر آنچه پدر بزرگوارش فرمود، تصدیق کرد.

رسول خدا به امیرالمومنین فرمود: یا علی، من به فاطمه سفارش‌هایی کرده‌ام که به تو بگوید. او هر چه گفت بپذیر، زیرا او راستگوست، بسیار راستگو.

مبارکه:

برکت به معنای خیر فراوان است و از فاطمه نسل فراوانی به عالم اسلام هدیه شده . لذا در بعضی از تفاسیر آمده است که در آیهی « انا اعطیناک الکوثر» ( ای رسول گرامی ما به تو خیر کثیر عطا کردیم) منظور، فاطمه (س) است.

طاهره:

امام باقر (ع) فرمود: زیرا او از هر ناپاکی ظاهری و هر گونه ناپاکی دامن، مبری است.

و نیز طبق روایات متعدد، آیه تطهیر( انما یریدالله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا) درباره حضرت فاطمه نازل شده است. پس فاطمه طاهره است زیرا هر گونه رجس و پلیدی و ناپاکی از وجود مقدسش دور است.

زکیه:

زکاه هم به معنای رشد و نمو و هم به معنای طهارت است، بنابراین زکیه هم یعنی از فاطمه نسل پرباری پا به عرصه وجود خواهد گذاشت و هم اینکه او وجودی است پاک و طاهر .

راضیه:

زندگی کوتاه حضرت فاطمه با غم و اندوه و نیز با تلاش و سختی همراه بود. او زندگی بسیار مشکلی را پشت سر گذاشت ولی هرگز لب به شکایت باز نکرد، بلکه همواره خدای بزرگ را شکر می‌کرد و راضی بود.

روایت شده روزی رسول خداحضرت فاطمه را دید که لباس خشنی بر تن داشت و با دست‌های مبارکش آسیاب می‌کرد در حالیکه طفل کوچک خود را هم شیر می‌داد رسول خدا گریان شد و فرمود: ای دخترکم، تلخی این دنیا را بچش، برای رسیدن به شیرینی آخرت.

حضرت فاطمه نه تنها لب به شکایت باز نکرد، بلکه عرض کرد: ای رسول خدا، من خدا را برای نعمتهایش سپاسگزارم.

و نیز روزی امیرالمومنین از رسول خدا خواست اگر ممکن باشد برای فاطمه مستخدمه‌‌‌ای بگیرد، اما رسول خدا تسبیح فاطمه را به آنها تعلیم فرمود. حضرت زهرا پس از شنیدن این دستور پیغمبر اکرم سه بار فرمود: من از خدا و رسولش راضیم.

مرضیه:

تمام کارهای حضرت فاطمه مورد رضایت خدا و رسول بود. رسول خدا هیچ گاه بر فاطمه غضب نکرد، به او خرده نگرفت و برعکس، گاهی می‌فرمود: فداها ابوها. (پدرش به قربانش).

این چنین است که رسول خدا رضای فاطمه را رضای خدا می‌دانست و می‌فرمود: خدا از غضب فاطمه غضب می‌کند و از رضایت او راضی می‌شود.

محدثه:

امام صادق (ع) در این مورد فرمود: زیرا ملائکه از آسمان فرود می‌آمدند و با او سخن می‌گفتند.

در فرهنگ اسلامى محدثان راستین همواره از حرمت و منزلت ویژه‌اى برخوردار بوده‌اند، محدثان و راویان در حفظ و حراست از گنجینه‌هاى معارف و ارزش‌هاى دینى و ذخایر گرانمایه مکتب تشیع و رشد و تعالى فرهنگ غنى اسلامى نقش اول را داشته اند و حامل ودایع و امانت‌هاى گرانقدر الهى و رازدار اسرار آل رسول بوده‌اند.

برخی نام‌های دیگر حضرت فاطمه (س)

حصان (محفوظ)، حره (آزاده، شریف)، سیده (بانوی محترم)، عذراء (پرده نشین)، حوراء (فرشته، حوریه، مریم کبری (مریم برتر)، نوریه (تابناک، درخشنده ) و نام آن بانو در آسمان، منصوره (یاری‌شده) است.

کنیه‌های حضرت

ام الحسن، ام الحسین، ام المحسن، ام الائمه، ام‌ابیها.

حضرت فاطمه (س) آن قدر به پدر بزرگوارش محبت می‌کرد و مادرانه عشق می‌ورزید که " ام‌ابیها" (مادر پدرش) لقب گرفت.