در فرازی از زیارت هر روزه امام زمان(عج) می‌خوانیم 'السلام علیک یا شریک القرآن' مقصود از شریک القرآن چیست؟

خبرگزاری شبستان: پیامبر اکرم(ص) فرمودند: به درستی که من در میان شما دو امانت گرانبها می‎گذارم یکی کتاب خدا و دیگر عترتم و این دو یادگار من هیچ گاه از همدیگر جدا نمی‎شوند، تاحوض (کوثر) به من برسند.

حدیث ثقلین از نظر سندی، از احادیث معتبر و متواتر به شمار‌ آمده که علماء و محدثین بسیاری از شیعه و اهل سنت، در منابع خود، آنرا، با عبارات و الفاظ گوناگونی نقل نموده‎اند و بنابراین در این روایت جای هیچ خدشه و تردیدی باقی نمی‎ماند.[1]

مفاد حدیث در بردارنده نکات مهم ذیل است:

1. امامت که از باورها بنیادین و مسلّمات تشیع است از بعد از رسول اکرم(ص)، به عنوان مفسِّر و مبیِّن و مؤیِّد قرآن همواره در کنار این کتاب آسمانی قرار گرفته و با عنایت به عصمت امامت، و لزوم تبیین و تفسیر احکام قرآن، هیچ گاه از قرآن جدا نگشته است تا به حدی که امامت را قرآن ناطق نامیده‎اند.

2. همراهی و همگامی عترت با قرآن فقط در تفسیر و تبیین آن نیست بلکه با توجه به نصوص بین قرآن و عترت مساوات و موازنه برقرار شده است بدین سان که این دو در تبیین احکام، برپایی قسط و عدالت در میان مردم، سازندگی‎های معنوی و اخلاقی و دیگر امور با هم مشارکت دارند و همان گونه که قرآن میزان القسط[2]، موعظه[3]، عظیم[4]، منار حکمت[5]، شفیع[6]، نور[7]، عزیز[8] و ریسمان محکم[9] است، اهل بیت نیز چنین می‎باشند.

بنابراین باعنایت به موازنه و مساوات عترت با قرآن، در صورت عدم بیان امور فوق توسط قرآن و یا صریح نبودن بیان قرآن، این مهم بر عهده اهل بیت است.

3. با عنایت به آنکه درحدیث آمده است که: قرآن و عترت هیچ گاه از هم جدا نخواهند گشت، زمان حاضر هم، حوزة وجودی، دوازدهمین امام از رهبران معصوم امام مهدی(عج) است. و آن حضرت هم، همراه و همگام با قرآن و در کنار قرآن است.

4. مراد از عترت، فقط وجود اهل بیت(ع) نیست، بلکه شامل قول، فعل، تقریرهای بجای مانده از ائمه معصومین هم می‎باشد. که اگر چه در زمان‎های قبل بیان شده‎اند ولی همواره در کنار قرآن، بعنوان مفسّر و مبیّن آن می‎باشند.

همیچنین شیخ مفید به نقل از سیدبن طاوس می‎فرماید: امام در تبیین احکام شریک قرآن است، از آنجا که احکام الهی غیرمتناهی و کتاب خدا متناهی است، و برای مجتهد هم علم به احکام میسر نیست برای همین به امام نیاز است.[10]

با این بیانات روشن می‎شود که همه امامان شریک القرآن بوده و در نتیجه این لفظ بر همه آنها اطلاق می‎شود و البته هر چند در برخی زیارتنامه‎ها، از امام حسین(ع) به شریک القرآن تصریح شده است[11] ولی این تصریح دلیل بر آن نیست که اطلاق این لفظ به حضرت امام حسین(ع) اختصاص داشته باشد.

امّا در این زمان، غالباً استعمال شریک القرآن بر، حضرت امام مهدی(عج) اطلاق می‎شود از آن جهت که زمان حاضر، حوزه وجودی، آن امام همام بوده و آن حضرت است که در این دنیا در کنار قرآن است.

البته می‎توانید برای کسب اطلاعات بیشتر علاوه بر منابعی که در پاورقی آمده است به منابع ذیل هم رجوع فرمائید.

پایان پیام/

1. مهدی در حدیث ثقلین/ جمعی از نویسندگان/ بنیاد فرهنگی مهدی موعود(عج).

2. قرآن و امام حسین(ع) / محسن قرائتی/ مرکز فرهنگی درس‎هائی از قرآن.

[1]. ابن حجر عقسلانی می‎گوید: حدیث ثقلین با بیش از 20 سند نقل شده است، صواعق المحرقه/ عسقلانی/ ص 135.

مناوی می‎گوید: بیش از 20 صحابه این حدیث را از پیامبر نقل نموده‎اند، فیض القدیر/ ج 3/ ص 14.

میر حامد حسین دانشمند بزرگ شیعه این حدیث را از 502 کتاب که همگی به قلم دانشمندان اهل تسنن نگارش یافته، نقل کرده است. آیت الله سبحانی/ پرسش‎ها و پاسخ‎ها/ ص 159/ موسسه سیدالشهداء/ 1369 و همچنین ر.ک: عبقات المنوار، ج 4ـ3، ص 2ـ 10، کنزالعمال ج 1 ص 173.

مسند احمد: ج 3 ص 14، اُسد الغابه ج 3 ص 147، فیض القدیر ج 3 ص 20ـ19، مستدرک: ج 3 ص 148، طبقات الکبری: ج 2 ص 194، صواعق المحرقه: ص 136، صحیح مسلم: ج 2 ص 362، مجمع الزوائد: ج 9 ص 164، المسندالجامع: ج 5 ص 551.

[2] . جامع الاحادیث شیعه، ج 12، ص 481.

[3] . لواعج الاشجان، ص 26 ـ یونس/ 57.

[4] . بحار ج 98 ص 239 ـ حجر/ 87.

[5] . مفاتیح الجنان ـ الحیاة/ ج 2، ص 120.

[6] . زیارت عاشورا ـ نهج الفصاحة، جملة 662.

[7] . کامل الزیارات ص 200 ـ نساء/ 174.

[8] . لهوف ص 54 ـ فصلت/ 41.

[9] . پرتوی از عظمت حسین ص 6 ـ بحار ج 92 ص 31.

[10] . الالفین/ شیخ مفید/ ص 198.

[11] . بحارالانوار، ج 98، ب 26، ص 336؛ همان، ص 355؛ الاقبال/ سیدبن طاوس/ فصل فیما نذکره من لفظ زیارة الحسین/ ص 712/ دارالکتب الاسلامیه/ 1367؛ البلد الامین/ ابراهیم بن علی عاملی کفعمی/ چاپ سنگی/ ص 281؛ مصباح/ الکفهی/ ص 481.

    منبع: اندیشه قم